Fatih Camii’nin Düşürüldüğü Tehlike
Fatih C am ii’nin hatırası ve ehemmiyeti herkesçe bilinir ve tasdik edilir. Bunu Prost da bilirdi ama tasdik etmezdi; hatta onun bildiği başka bir şey daha vardır: Fatih Camii; kuru iken kaya gibi sert, ıslandığında ise yumuşak olan “kil”den bir tepe üzerinde kurulmuştur. Evet, bu doğrudur ama külliyeyi buraya kuran ecdad tedbirini de almış; kili kuru tutmak için icap eden yerlerde derin kuyular açarak zemin suyunu buralarda toplamış ve biriken suyu da daha aşağılardaki çeşmelere vermiştir. Bugün Saraçhane’den Edirnekapı’ya uzanan Fevzi Paşa Caddesi Prost’un Fatih Camii’ne biçtiği kaftandır. Ama bu kaftan camiye hürmet duyduğu için değil, zamanla onu yiyip bitirmek için biçilmiştir.
Fatih Camii’nin Fevzi Paşa Caddesi’ne bakan batı kapısı ve caddeye nazır medreseler. Fevzi Paşa Caddesi, Fatih Camii ve onu çevreleyen külliyenin hemen dibinden geçirilmiştir. Yol yapımında o kadar çok derine inilmiştir ki, nice büyük alimlerin yetiştiği medreselerin temelleri açıkta bırakümış, daha sonra medresenin yıkılmaması için destekler üave edilmek zorunda kalınmıştır.
Fevzi Paşa Caddesi’nden geçerken, Fatih medreselerinin yüksek duvarları hemen dikkat çeker. İşte bu duvarlar aslında Fatih Külliyesi’nin dayanaksız bırakılmış temelleridir ve cadde açılırken ortaya çıkarılmıştır. Bu yol açılırken metrelerce derine inmenin lüzumsuzluğu aşikârdır, elbette kasıt müstesna.
Şehirciliği (!) ile dillere destan Henry Prost
Maalesef bu yıkımlar Prost ile sınırlı kalmamış, ondan önce de sonrada yine pek çok tarihi eser imar ve düzen adına ortadan kaldırılmış, hatta sadece 1956-57 arasında 54 cami yıkılmıştır.
Hâsılı, temellerin orta yerde bırakılmasıyla kalınmaz, bu bölge de imara açılır. Takip eden yıllarda etrafta yükselen apartmanlar sebebiyle, kuyuların suyunu tahliye eden kanallar da kapanır. Prost ,un verdiği zarar uzun vadelidir; nitekim 17 Ağustos depreminde en çok hasar gören yerlerden biri de Fatih Camii ve külliyesi olmuştur. (Hâlâ süren tamirat ve güçlendirme çalışmalarında üzerinde durulan en önemli noktayı, tahmin edilebileceği gibi zemin suyunun tahliyesi oluşturuyor.)
1950’ye kadar İstanbul’u hallaç pamuğu gibi atan Prost’un bu tarihte Belediye İmar Müdürlüğü bünyesinden ayrılmasının ardından kurulan Revizyon Komisyonu, onun planını inceler ve bir rapor hazırlar. Rapora göre Prost ,un planı tanı bir faciadır: Planın hazırlanmasında hiçbir İlmî temele uyulmamış; şehir, çevresiyle birlikte ele alınmamış; şehrin jeolojik ve tarihî etütleri yapılmamış; gereksiz kamulaştırmalara gidilmiş; yol eğimleri, kot farklılıkları ve zemin ilişkileri rastgele çizilmiş; şehrin ölçeğini bozan ve yapılması mümkün olmayan birçok meydan düzenlenmiş; şehrin bazı yerlerinde çok fazla çalışılırken bazı yerlerine hiç dokunulmamış…vs. Rapor, aynı minval üzere devam etmektedir. Zaten bu kadarı bile yukarda değinilen hususları açıklamaya yeter.