HANGİ KRİZ?
Ekonomik kriz nedir, ne değildir? Bu soruya cevap ararken karşılaşılan ilk zorluk kelimenin anlamında ortaya çıkmaktadır. Yunancada krisis kelimesinin ilk anlamı «karar»dır ve Batı dillerinde yer alan «kritik» ve «kriter» gibi kelimeler işte bu kökten türemiştir. Kriz kelimesi bu aslî anlamıyla tıp dilinde kullanılmaktadır: bir hastalık esnasında bir kriz meydana gelmesi demek, hastayı ya iyileşmeye veya hastalığa teslim olmaya götüren (mesela bir ateş nöbeti gibi) kısa süreli ve şiddetli reaksiyon demektir. Burada gerçekten bir «karar» söz konusudur. Ve kriz bu karar safhasından önceki kısa, sonucu belirsiz, sarsıntılı dönemdir.
Kelime, ekonomik hadiselerde, önce ilk anlamına oldukça sadık kalınarak, kullanıldı. XIX. yy’dan beri sık sık yaşanan ve ekonomik krizlerin en bilinen şekli haline gelen borsa krizleri, borsa-da fiyatların hızla düşmesi şeklinde başlar. Bir dengesiz büyüme döneminin sonu ve bir çöküş veya durgunluk döneminin başlangıcı olarak kabul edilir. Ancak kriz kelimesi ağır ağır, daha farklı olaylar için de kullanılmaya başladı.. Mesela petrol krizi denildiği zaman, sadece kısa süreli bir çalkantı değil, 1973’ten beri dünyanın yaşadığı ekonomik sıkıntıların tamamı ifade edilmektedir. Burada kronik kriz denilen paradoks ortaya çıkar.
Artık ekonomik kriz kelimesi «bozulma» anlamında kullanılmaktadır: en genel anlamıyla ekonomik kriz, aleyhte bir dizi ekonomik gelişmenin ortaya çıkması ve eski olumlu eğilimlerin birdenbire ortadan kalkmasıdır. Genellikle iki tip krizden bahsedilir: bölgesel ve kısmî (belli bir bölgeyi veya bir iş kolunu kapsayan kriz) veya genel, tüm ülkeyi kapsayan, hatta uluslararası kriz.