Herakles

 

Herakles’in yaşamı boyunca gerçekleştirdiği kahra­manlıklar çeşitli efsanelerde “Herakles’in on iki işi” diye adlandırılmıştır.Herakles’in, Tiryns kralı Eurystheus’unEski Yunan mitolojisinde gücüyle ünlü kahraman. Romalıların Hercules‘le bîr tuttukları Herakles’in (Herkül de denir) dünyaya gelişi ve yaşamıyla ilgili birbirinden çok farklı efsaneler vardır. Bunlardan en yaygınına gö­re, annesi Alkmene’nm eşi Amphitryon’un kılığına gir­miş olan tanrı Zeus tarafından baştan çıkarılmasıyla doğmuş, bu duruma çok öfkelenen Zeus’un karısı tan­rıça Hera, beşiğine iki yılan göndererek onu öldürtmek istemişse de, Herakles yılanların ikisini de boğarak öl­dürmüştür.isteğiyle yerine getirdiği bu “on iki iş” şunlardır:

(1) Me­tal ya da taştan yapılmış silahlarla öldürülemeyen Nemea aslanını öldürmek (Herakles aslanı öldürdükten sonra postundan kendi bir pelerin ve bir sopa yapmış­tır;

(2) Lerne bataklıklarında yaşayan çok başlı ejderi.öl- dürmek (yitirdiği her başının yerine iki yenisi çıkan ejde­ri öldürmeyi başaran Herakles, ejderin kanını sonradan oklarında zehir olarak kullanmıştır);

(3) Tanrıça Arte- mis’in kutsal hayvanlarından olan Keryneia ejderini ya­kalamak;

(4) Erymanthos yabandomuzunu yakala­mak;

(5) Augias’ın ahırlarını temizlemek;

(6) Tanrı Ares’in kutsal hayvanları olan demir tüylü stymphalos kuşlarını öldürmek;

(7) Girit boğasını ele geçirmek;

(8) Diomedes’i ve insanla beslenen atlarını öldürmek;

(9) Amazonların kraliçesi Hippolyte’nin büyülü kemerini ele geçirmek;

(10) Geryon’u öldürmek ve sürülerini Yunanistan’a sürmek;

(11) yeraltı dünyasının gözcü kö­peği Kerberos’un zincirlerini çözmek;

(12) Hesperislerin bahçelerindeki altın elmaları ele geçirmek.

Bu işleri başardıktan ve daha birçok kahramanlıktan sonra Deianeira’yla evlenen Herakles, eşini İole’ye âşık olarak bırakmış, bunun üstüne öç almak isteyen Deianeira’nın gönderdiği, kentauros Nessos’un kanıyla iş­lenmiş gömleği giyince bedeninin her yanının yandığını hissedip, Oiti dağında yaktığı ateşe atlayarak intihar et­miş, daha sonra Olympos’a kabul edilip, ölümsüzlüğe kavuşmuş ve Hera’nın kızı Hebe’yle evlenmiştir. Eski Yunan mitolojisinde bir ölümlüyken, ölümsüzleşerek tanrı haline gelen tek insandır.

Eski Yunan ve eski Roma filozofları, özellikle de stoa­cılar, erdemi zevkten üstün görerek ağır koşullara gö­ğüs geren ve bunun ödülü olarak tanrıların katında ölümsüzlüğe erişen Herakles’¡ ermiş bir kahraman ola­rak tanımlamışlardır. Sanat yapıtlarında genellikle Nemea aslanının postunu giymiş ve elinde bir topuz taşır­ken canlandırılan Herakles pek çok yazara (Euripides, Hesiodos, Pindaros, Sophokles, Seneca, vb.) da esin kaynağı olmuştur.

Eski Yunan mitolojisi kahramanlarından Herakles ^,in başardığı işler, klasik dönem sanatçıları tarafından sık sık işlenmiştir. Etruria’da bulunan, VI. yy‘dan kalma bu amforada Herakles, Hades’in bekçisi olan üç başlı Kerberos’un zincirlerini çözerken canlandırılmıştır.