İSKENDERNAME

blş. i. Ed. Esk. İslâm edebiyatının ortak mesnevî (hikâye) konularından biri. Bk. ansİkl. — asnİkl. Iskendername’lcv Makedonya kralı Büyük İskender’in efsanevî hayat hikâyesini ve serüvenini konu edinir. İskender’in Asya seferini, âbıhayat (ölümsüzlük suyu) çeşmesini bulmak için yaptığı anlatılır. Iskendername’lerde İskender’in gerçek tarihî kişiliği kaybolmuş, yerini doğu mistisizminin etkisinde efsanevî bir kahraman almıştır. İskender’in hayatı hakkında yararlanılan kaynaklar arasında, M. S. 300 yıllarında İskenderiye’de Yunanca yazılan Pseudo Callisthenes (Düzmece Kalistenes); İslâm tarihleri ve Firdevsî’nin Şehname’si yer alır. İlk iskendername mesnevisini (1200) yazan İran şairi Nizamî’dir (1141-1204). İran edebiyatında başlıca şu İskendernameler ünlüdür: Hüsrev Dehlevî’nin Ayine-i iskenderî (İskender’in Aynası); Abdurrahman Camî’nin Hıredname-i İskenderî (İskender’in Akıl Kitabı); türk edebiyatında yazılan iskendernameler: Ahmedî’nin iskendername’si (1389); Ali* Şir Nevaî’nin (öl. 1500) Sedd-i İskenderî (İskender’in Surları); Ahmed Rıdvan’ın (XIV. yy.), Hayatî’nin (XV. yy.) ve Figanî’nin (öl. 1532) iskendername’lcn. Ayrıca yazarı bilinmeyen İskendername veya Kıssa-i İskender adlı türkçe eserler de vardır,