İSLÂM’IN IŞIĞINDA GÜNÜN MESELELERİ

ihtimâline dayanarak zuhr-i âhiri kılmanın hükmü nedir? Yani bu namazı kılmak farz mı, sünnet mi, mekruh mu, bid’at ve memnû mudur? Bu mevzûdaki görüşleri iki grupta toplamak mük ündür: 1. Kılınmasına Taraftar Olanlar: Bunlar da kılınmasında birleşmekle beraber farz mı, sünnet mi, ihtiyat mı mevzuunda farklı kanaatler ileri sürmüşlerdir. Hemen hepsinin hareket noktası bir şehir veya büyük köyde, birden fazla camide cumanın sahih olmaması ihtimalidir. Cumanın sıhhatinin şartlarını tetkik ederken bu ihtilâfı ele almıştık. a) İmam Şafii «bir şehirde iki veya daha fazla yerde cuma kılınmış ise önce kılanların cuması sahihtir. Sonra kılanların cuması olmamıştır (bâtıl) ve öğleyi yeniden kılmaları farzdır» demiştir. Şâfiî’ye göre hangisinin önce kıldığı belli değilse, hepsinin öğleyi yeniden kılmaları gerekir. (44) İmam Şafii’den sonra gelen ve ona tâbi bulunan Şafiî müctehid ve fakihleri yukardaki hükmün, ihtiyaç olmadığı halde cumanın birden fazla camide kılınmış olmasına ait bulunduğunu; şayet caminin mükelleflere göre küçük olması gibi bir mazeret varsa birden fazla camide kılınabileceğini, böyle olunca da öğle namazını kılmanın farz olmayacağını, ancak sünnet olabileceğini ifade etmişlerdir. (45) Hanbelilerin görüşü de şafiîlerinki gibidir. (46) Bu iki mezhebin tatbikatında cuma namazı, ihtiyaç olmadığı halde birden fazla camide kılınmışsa ilk kılmandan sonrakiler bâtıl sayılmakta -şüphe hâlinde hepsi bâtıl sayılmaktave öğle namazı yeniden kılınmaktadır. Eğer cuma namazı ihtiyaca binâen birden fazla camide kılınmış ise bu takdirde bâtıl sayılmamakta, ancak ihtiyaten öğle namazının kılınması tavsiye edilmektedir. Bugün hemen her şehir ve büyük köyün -cumayı kılsın kılmasın- namaz ile mükellef bulunanlarını bir cami almayacağına göre kılman cumalar şâfiîlere göre de sahihtir ve öğleyi kılmak farz değildir. b) Hanefîlerden bazılarına göre birden fazla camide veya köyde kılman cumanın sıhhatinde şüphe bulunduğu için ihtiyaten, cumadan sonra, herkesin kendi başına şu niyetle bir