kanguru, Macropodidae (kangurugiller) familyasını oluşturan Avustralyen bölgeye özgü 47 dolayında keseli memeli türünün ortak adı. Küçük yapılı kangurulardan Poto-roinae altfamilyasına giren türler fare kangurusu^), orta boy kangurulann birçoğu ise valabi(*) adıyla tanınır.
Kangurulann uzunlukları, türlere göre 23 cm’den başlayarak 2,5 m’yi aşar. Sıçramaya uyarlanmış uzun, ince ve güçlü arka bacak-lan ile vücutlannı destekleyip dengelemeye
Boz kanguru (Macropus canguru)
VVarren Garst – Tom Sîack and Associates
yarayan kalın ve uzun kuyruklan en ayırt edici özellikleri arasındadır. Arka bacakla-nndaki dördüncü parmaklar beşincilerden biraz daha uzundur ve en uzun tırnaklar da onların üstünde yer alır. İyice körelmiş olan ikinci ve üçüncü parmaklar bitişiktir. İç yanda bulunan parmaklarsa (birinci parmak) tek bir türde görülür. Kanguruların
ön bacaklan insan koluna yakın bir işlevsellik kazanmıştır. Ama keskin tırnaklı olan ön ayaklar elden çok pençeye benzer ve başparmak öbür parmaklarla karşılıklı duruma gelmez. Başı gövdesine göre küçük, kulak-lan iri ve yuvarlak uçlu, ağzı küçük, dudakları çıkıktır. Postu yumuşak ve yünlü, rengi genellikle kırçıllı boz, başı ve sırtı bazen çizgilidir.
Kangurular genellikle yılda bir yavru doğurur. Türlerin çoğu doğurduktan hemen sonra çiftleşir. Bu türlerde embriyonun dölyatağına yuvalanması aylarca gecikebilir. Yavru doğduğunda organ sistemleri ve yapısal özellikleri yeterince gelişmemiştir; ama gene de yukarı yönelerek annesinin kesesine yardımsız tırmanabilir ve genellikle ikisi işlevsel olan dört memeden birine yapışır. Aylarca kesede kalarak gelişen yavru yavaş yavaş dışarı çıkmaya başlar. Ama süt emmek için bir süre daha annesinden ayrılmaz.
Kangurular Avustralya, Tasmanya, Yeni Gine ve Bismarck Takımadalarının doğusundaki adalarda yaşar. Bir türü Yeni Zelanda’ya sonradan girmiştir. Ağaçta yaşayan türleri varsa da, çoğu yerde ve otçul yaşamaya uyarlanmış olan bu hayvanlar Avustralyen bölgede bulunmayan otçul memelilerin yerini almıştır. Düşmanları arasında iri yırtıcı kuşlar, sürüngenler, dingolar ve insanlar sayılabilir. İnsanlar kanguruyu eti, ayakkabı yapımında kulanılan derisi ya da çiftlik hayvanlarına gereken otlakları korumak için öldürmektedirler.
En iri kangurular büyük kanguru ya da dev kanguru olarak da bilinen boz kanguru (Macropus canguru, bazı sınıflandırmalarda M. giganteus ya da M. majör), volaru ya da kaya kangurusu (M. robustus, bazı sınıflandırmalarda Osphrarıter robustus) ve kızıl kangurudur (Magaleia rufa ya da Macropus rufus). Avustralya’nın doğu ve güneybatı kesimleriyle Tasmanya’da görülen boz kanguru genellikle seyrek ormanlarda yaşar. Doğudaki kıyı bölgelerinde yaşayanlar uzun tüylü ve gümüşsü boz renkli, iç kesimlerde yaşayanlar kısa tüylü, koyu renklidir. Erkeklerin boyu arka ayaklan üstüne dikildiklerinde 2 m’yi aşabilir. Toplam uzunluğu 3 m’ye yaklaşan örneklere de rastlanmıştır. Ağırlıklarıysa 65 kg’nin üstündedir. Boz kanguru 9 m’den daha uzağa sıçrayabilir. Kayıtlara geçmiş en uzun sıçrayışı 13,5 m’dir. Koşu hızıysa saatte yaklaşık 50 km’ye ulaşır. Avustralya’nın iç kesimlerindeki otlaklarda yaşayan kızıl kangurular için de benzer ölçümler elde edilmiştir. Bu kanguruların doğu kesimlerde yaşayan dişileri mavi boz renklidir. Volarular daha küçük ve tıknaz yapılı, koyu boz ya da pembemsi kahverengi postlu kangurulardır. Bu hayvanlar Victoria eyaleti dışında Avustralya’nın kayalık bölgelerinde yaşar.
iri kangurular gruplar halinde dolaşır. Grup lideri, daha genç rakiplerini ısırarak, tekmeleyerek ve yumruklayarak egemenlik kuran en iri erkek kangurudur. Boz kangurularda gebelik dönemi 29-38 gün sürer. Yavru yaklaşık 10 ay kesede kalır ve altı ay daha süt emmeyi sürdürür. Kızıl kangurunun gebelik dönemi ise yaklaşık 33 gündür. Yeni doğmuş yavru 2 cm uzunluğundadır ve ağırlığı annesinin 30 binde biri kadardır.
Yeni Gine’de yaşayan Dendrolagus cinsinin üç türü ağaç kanguruları adıyla tanınır. İkisi Oueensland’deki yağmur ormanlarında da yaşar. Ağaç kanguruları yaklaşık 95-175 cm uzunluğunda, kısa kulaklı, kısa bacaklı, uzun kuyruklu ve kanşık desenlidir. Günü ağaç üstünde geçiren bu kangurular geceleri yere inerek ot ve tırtıl benzeri böceklerle beslenir.
