Kendi Anlatımıyla Mimar Sinan
“Padişahının aciz duacısı Abdü’l-Mennan oğlu Sinan, Devlet-i Osmaniye’de dört padişaha hizmet ile müşerref olup sanatım ve hizmetimle Müslümanlara faydalı nice eserler kılmak nasip oldu. Dört padişahın ilki Arap ve Acem fatihi Yavuz Sultan Selim Han hazretleridir.
Bu hakir, Sultan Selim Han’ın Kayseri Sancağı’ndan devşirilen kullarının evveli olmuştum.
Acemi Ocağı’nda dülgerlik ile üstad hizmetinde sebat edip, hizmet gözledim. Arap ve Acem memleketlerinde uğradığımız her köşk kubbesinden ve harabelerden bir misal hasıl edip, yine İstanbul’a dönerek zamanın ayanına hizmetle meşgul olup, kapıya çıktım.
Sultan Süleyman Han Hazretleri, Acem diyarına sefer eyleyip Van gölü kenarında düşmanla cenk mukarrer olunca Veziriazam Lütfı Paşa gemiler inşa olunup, gölün öte yakasındaki düşmandan haber almak istedi. Bu işi hakire sipariş buyurdular. Allah’ın inayetiyle şartlar müsait değil iken yoldaşlarım ile gayret edip, az zamanda üç kadırgayı, yelkenleri, demirleri ve kürekleri ile eksiksiz tedarik ettik. Paşa hazretleri kaptanlığını dahi uhdemize havale kılınca yoldaşlarım ile düşman askerinden haberler getirerek paşa hazretlerinin iltifatlarına mazhar olduk.
Sultan Süleyman Han, Karaboğdan’a sefer kıldılar. Prut suyu kenarına geldiklerinde askerin geçmesi için köprü lâzım oldu. Nice kimseler köprü yapmaya gayret ettilerse de zemin batak olduğundan yaptıkları yıkıldı, âciz kaldılar. Merhum Lütfı Paşa, padişah huzurunda binayı ancak bu Sinan kulunuz yapar, deyince bu hakire emr ü ferman olundu. Padişahın duası bereketiyle su üzerine on gün içerisinde bir latîf köprü bina etmek nasip oldu. İslâm askeri selâmede geçtiler.
Allahü Teâlâ’nın hikmeti Mimar Acem Alisi vefat edip mimarlık makamı boş kaldı. Âyân ‘Mimar, bu fenne vâkıf üstad-ı kâmil olmalı’ deyince, Lütfı Paşa ‘Mimar haseki olan Sinan’ın subaşı olması gerektir. Ondan gayri bu işe kadir kimse olmaz.’ demişler. O vakit yeniçeri ağası hakiri çağırtıp “Paşa hazretleri seni mimar etmeye karar verdi dediler. Hakir dahi nice camiler bina edip dünya ve ahirette nice hayırlara vesile olması düşüncesiyle kabul ettim. (Tezkiretü’l-Bünyân’dan)