YELYUTAİM.

Yelyutanlar’ kırlangıçlara çok benzer. Ama kırlangıçlarla akraba olmayan bu kuşlar kolibrilerle aynı takım içiride sınıfiandınhr. Kanatlan çok uzun ve dar, kuyruk-ian kısa vc gcııcilikic ^aıai uı^iuüuı. Vcîyuian-lara bazı yerlerde sağan da denir.
Yelyutanlar adlannı, hızla uçarken gagalarını sonuna kadar açmalarından alır. Bu davranışlarının amacı hemen hemen tek besin kaynakları olan havadaki böcekleri yakalamaktır. Yelyutanlar saatlerce uçabilir ve saatte 100 kilometrelik bir hıza ulaşabilirler. Bacakları tüneyemeyecekleri ölçüde küçük ve zayıftır. Yere indiklerinde yeniden havalanmakta büyük güçlük çektiklerinden kayaların yan yüzlerine ya da duvarlara tutunarak dinlenirler.
En iyi bilinen türlerinden kara yelyutan (Apus apus) çok geniş bir coğrafi bölgeye yayılmıştır. Yaz gecelerinin ilerleyen saatlerinde kulak tırmalayan cıvıltılar çıkararak yükseklerde uçuştukları görülebilir. Kara yelyutanlar yazın Türkiye’ye gelir, yüksek yapılara, ağaç kovuklarına yuva yapar ve kışa doğru Afrika’ya göç ederler. Amerika baca yelyutanı {Chaetura pelagica) Kuzey Amerika’nın doğusunda ^ürer. Baca içlerine ya da ağaç kovuklanna yuva yapan bu tür, kışı Güney Amerika’da geçirir. Ak gerdanlı yelyutan (Aeronautes .saxatilis) uçan bir puroyu andırır. ABD’nin batısında yaşayan bu tür yuvasını yüksek yarlara yapar.
. Yelyutanların yuvası, yapışkan tükürükleriyle birbirine tutturduklan dal parçaları, liken ya da tüylerden oluşur. Hurma yelyutanı (Cypsiurus paryus) hurma ya da. başka palmiye ağaçlannın yaprağında tüylerden düz bir yuva hazırlar; yumurtalarını da bu yastık-çığa yapıştınr. Yuva yaprakta dikine ve bazen baş aşağı bile duruyor olabilir.
Güneydoğu Asya ve Güney Pasifik Adala-n’nda yaşayan Callocalia cinsinin üyeleri ma-
ğaralara rafı andıran küçük yuvalar yapar. Büyük ölçüde ya da yalnız yapışkan tükrükle-rinden oluşan bu yuvalar Uzakdoğu’nun ünlü kuş’ yuvası çorbasında kullanılır. Tek bir mağarada bazen 1 milyon yelyutan bulunabilir.
Callocalia cinsinin bazı üyeleri yağkuşları gibi, çıkardıkları sesin yankısını değerlendirerek mağara içinde ya da dışında uçuş güvenliklerini sağlayabilir. Bilindiği kadarıyla bu özelliği taşıyan başka bir kuş yoktur. Benzer özellik yarasa ye yunuslarda da görülür. Yelyutanların sonar işlevi gören sesleri kısa paılaıııalai ualıııuc vc ıii^aû küıagunu
duyabileceği bu seslerin frekansı 1.500-5.500 hertzI arasında değişir