Kleist, Ewald Christian von

(d. 7 Mart 1715, Zeblin, Pomeranya – ö. 24 Ağustos 1759, Frankfurt an der Oder, Branden-burg), Alman lirik şair. Gerçekçi doğa
Ewald Kleist, bir oymabaskıdan ayrıntı
Hıstorıa-Photo
gözlemlerine dayanan Der Frühling (İlkbahar) adlı uzun şiiriyle yeni bir şiir üslubuna öncülük etmiştir.
Cizvitler tarafından yetiştirildi. Hukuk ve matematik öğrenimi gördükten sonra Danimarka ordusunda subay oldu; 1740’ta Prusya ordusuna girdi. Potsdam’da görevliyken tanıştığı Johann Wilhelm Ludwig Gleim’ın etkisiyle şiir yazmaya başladı. 1757-58 yıllarında yazar Gotthold Ephraim Lessing’le yakın dostluk kurarak Leipzig’deki edebiyat çevresine girdi. Bu dönemde, Yedi Yıl Savaşı’nın da (1756-63) etkisiyle, vatan uğruna ölmek gibi temalara dayanan kahramanlık ve yurtseverlik şiirleri yazdı. Bunlardan Ode an die Preussische Armee (1757; Prusya Ordusu’na Od) ile Cessides und Paches (1759) adlı kısa destan, en başarılı yapıtları sayılır.
İskoç şair James Thomson’un The Seasons (Mevsimler) adlı şiirinden esinlenerek yazdığı Der Frühling (1749; İlkbahar), Kleist’ın tutkulu doğa sevgisini canlı betimlemelerle ortaya koyduğu içten şiirlerinin tipik bir örneğidir. Kleist, savaş sırasında Kuners-dorfta aldığı bir yara sonucunda ölmüştür.
Kleist, (Bernd) Heinrich (Wilhelm) von
(d. 18 Ekim 1777, Frankfurt an der Öder,
Brandenburg – ö. 21 Kasım 1811, Wannsee, Berlin yakınları), 19. yüzyılın ilk büyük Alman tiyatro yazarı. Fransa ve Almanya’ daki Gerçekçi, Dışavurumcu, Ulusalcı ve Varoluşçu akımlara bağlı şairler için ilkör-nek oluşturmuş, inanılmaz dehasıyla çağdaş
Heinrich von Kleist,
Wilhetmina von Zenge’nin çizimi, 1801;
Prusya Kültür Varlıkları Devlet Kütüphanesi,
Batı Berlin
Staatsbıblıothek. Batı Berlin
yaşam ve edebiyat sorunlarını önceden görebilmiş bir şairdir.
Babası Prusya ordusunda subaydı. Askerlik mesleği için yetiştirildiyse de bu çevreden rahatsız olarak “yitirdiği yedi değerli yıl”dan sonra Potsdam’daki muhafız alayından ayrıldı. Bir süre hukuk ve matematik öğrenimi gördü, ama Immanuel Kant’ın felsefesini inceledikten sonra bilginin değerine olan inancını yitirdi. Ustan umudunu keserek duyguya güvenmeyi seçti. Gene de us ile duygu arasında süregelen uzlaşmazlık yapıtlarının özünü oluşturdu.
Çalışmalarını bırakan Kleist önce Paris’e, ardından çiftçilik yapmayı tasarladığı İsviçre’ye gitti. Orada ilk yapıtı olan Die Familie Schroffenstein (1803; Schroffenstein Ailesi, 1955) adlı trajediyi yazdı. Patolojik ruh durumlarını acımasız bir çıplaklıkla ortaya koyduğu bu yanlışlıklar oyununda, sonraki yapıtlarında da sürekli ele aldığı, insan bilgisinin yanılabilirliği temasını işledi. Aynı dönemde üstünde çalıştığı Robert Guiskard (1808) adlı bitmemiş trajedisinde Eski Yunan tragedyasıyla Shakespeare’e özgü karakter oyununu birleştirmeyi denedi. Daha sonra yeni bir yolculuğa çıktı ve Paris’te umutsuzluk içinde bütün taslaklarını yaktı. Fransız ordusuna gönüllü olarak katılmak istediyse de sınır dışı edilince Doğu Prusya’ ya giderek Königsberg’de devlet memurluğu için başvurdu. Ama eğitim süresini tamamlamadan istifa etti. Yazmayı sürdürebileceğini umduğu Dresden’e giderken Fran-sızlar tarafından tutuklandı ve casusluk suçundan 6 ay hapis yattı.
Kleist Dresden’de (1807-09) geniş bir yazar, ressam ve sanatsever çevresine girdi; Adam Müller’le Phoebus adlı kısa ömürlü, ama önemli bir dergi çıkardı. Hapisteyken, Moliere’in Amphitryon adlı oyunundan yaptığı uyarlama (1807) ilgi görmüştü. Buna karşılık 1808’de yayımladığı Penthesilea o dönemde pek övgü toplamadı. Oysa günümüzde, Kleist’ın şiirsel gücünü en iyi biçimde ortaya koyduğu kabul edilen bu trajedi, duygusal yoğunluğu ve çetin olay örgüsüyle onun Alman şairleri arasında eşsiz bir yer edinmesine yol açtı. Mart 1808’de Goethe Weimar’da Kleist’ın Der zerbrochene Krug (Kırık Testi, 1964) adlı tek perdelik manzum komedisini sahneledi. Başarısızlığa uğramakla birlikte bugün Alman dramatik komedisinin başyapıtlarından sayılan bu oyun çatışan karakterlerin canlı betimlemelerini, ustalıklı diyalogları, ayrıca ince bir mizah ve gerçeklik duygusunu içeriyordu. 1808’in sonuna doğru Kleist, Napoleon
tehlikesine karşı başkaldırıdan etkilenerek saldırgan savaş şiirleri ve Prusya yurtseverliğini savunduğu Die Hermannsschlacht’ı (ös 1821; Hermann’ın Savaşı) yazdı; bu trajedisinde Germen kabile reisi Arminius’un (Hermann) yok ettiği Roma lejyonlarıyla Fransa arasında paralellik kurdu. 1809’da Prag’a giderek Almanları silahlanmaya çağıran Germania adlı siyasal dergiyi çıkardı. 1810 ve 1811’de Das Käthchen von Heilbronn (1810; Heilbronn’lu Käthchen) adlı oyunu Viyana, Greiz ve Bamberg’de sahnelendi. Buna karşılık, 1798’den başlayarak ünlü oyuncu A.W. Iffland’ın yönetiminde bulunan Berlin sahnesi oyunlanna kapalı kaldı.
Kleist ayrıca sekiz novella yazdı. Erzählungen (1810-11; bir bölümü, Hikâyeler, 1952) başlığı altında toplanan bu yapıtlarının en iyi tanınanları Michael Kohlhaas (Michael Kohlhaas 1944, 1946) ve Die Marquise von
O… (O… Markizi) oldu. Kleist bu yapıtlarının hepsinde titizlikle seçilmiş sözcükler, güçlü ve canlı bir anlatım kullandı; insanların ve doğanın zorbalığı karşısında dayanma güçlerini tüketircesine harcayan kişileri konu aldı. Son tiyatro yapıtı olan Prinz Friedrich von Homburg (ös 1821, yay. haz. Ludwig Tieck; Prens von Homburg, 1955) adlı ustalıklı psikolojik oyunun kuşkular içindeki sorunlu kahramanı, Kleist’ın en incelikle işlenmiş karakteriydi ve kendisinin de yaşadığı kahramanlıkla korkaklık, düşle eylem ikilemlerini yansıtıyordu.
1810’da Berlin’e dönen Kleist altı ay süreyle Berliner Abendblätter adlı günlük gazeteyi çıkardı, ama sansürün baskısıyla gazete kapanınca büyük parasal sıkıntıya düştü. Yaşamda umduğunu bulamamanın düş kırıklığı ve çağdaşlarının, özellikle de Goethe’nin değerini yeterince bilmemesinin kırgınlığı içindeyken Henriette Vogel adlı bir kadınla tanıştı. İyileşmeyecek kadar hasta olan Henriette’nin, kendisini öldürmesi için yalvarması Kleist’a kendi trajik yaşamından kurtulmak için son dürtüyü sağladı. 21 Kasım 1811’de Wannsee kıyısında önce Henriette’yi, ardından kendini vurdu.
Kleist, Paul Ludwig (Ewald) von (d. 8
Ağustos 1881, Braunfels an der Lahn, Prusya – ö. Ekim? 1954, Vladimirovka Kampı, Rus SFSC), Alman general. II. Dünya Savaşı’nın önde gelen komutanlann-dandır.
Bir askeri okulda öğrenim gördü. I. Dünya Savaşı’nda hafif süvari teğmeni ve alay komutanı olarak çarpıştı. Ateşkesten sonra Hannover’deki bir askeri okulda ders vermeye başladı. Hitler’in yönetimi sırasında kolordu komutanlığına getirildi.
Yıldırım savaşı (Blitzkrieg) konusunda bir uzman olarak tanınan Kleist Polonya (1939) ve Fransa’ya (1940) düzenlenen seferlere katıldı. 1941’deki Yugoslavya seferi sırasında Belgrad’ı ele geçiren mekanize birlikleri yönetti. SSCB seferinde komutasındaki zırhlı birliklerle Kiev’e saldırdı ve Ukrayna’nın içlerine kadar ilerledi. Kasım 1941’de Rostov’u ele geçirdiyse de karşı saldırıya geçen General Timoşenko bir hafta sonra kenti geri aldı. Kleist 1942 yazında komutasındaki 1. Zırhlı Ordusu’yla Kafkas-lar’ın eteklerine kadar ilerledi, ama bir süre sonra geri çekilmek zorunda kaldı. 1945’te ABD birlikleri tarafından ele geçirildi. 1948’de Yugoslavya’da yargılanarak 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı ve Sovyet yetkililerine teslim edildi. SSCB’de hapiste öldü.