Musavver Kıraat Kitabı(Resimli Okuma Kitabı)

“Küçük Ahmed Remzi Efendi, 1892 tarihinde doğmuş olup tam yedi yaşındadır. Bu yaş çocukların tahsile yeni başladıktan bir yaştır. Akranlanmn alfabeyi öğrenecekleri yaşta o Türkçe ve Fransızcanın gramerini mükemmel biliyor ve tatbik ediyor…”

Küçük Ahmed Remzi Efendi, 1892 tarihinde doğmuş olup tam yedi yaşındadır. Bu yaş ço­cukların tahsile yeni başladıkları bir yaştır. Akranlarının alfabeyi öğre­necekleri yaşta o Türkçe ve Fran- sızcanın gramerini mükemmel bili­yor ve tatbîk ediyor…”

Yedi yaşında bir çocuğun Fransızcadan tercüme ettiği bir okuma ki­tabı olan “Musavver Kıraat Kitabı”, İzmir eşrâfindan Hacı Şerif Bey’in Ahmed Remzi ismindeki zeki ve pek çalışkan oğlu tarafından yazılmış ve 1899 tarihinde basılmıştır.

Kitabın orijinali, Rüşdü ve Franko beyler tarafından Rüşdi- yelerde okutulmak üzere Fransız­ca olarak hazırlanmış bir okuma kitabıdır.

Kitabın hemen başında, döne­min mühim isimlerinden Ahmed Mithat Efendi, Maliye Nezareti Hukuk Müşaviri Mahmud Esad Efendi, İstanbul Riişdiye Mekteble- ri Müfettişi Hulûsî Efendi ve Fran­sızca öğretmeni M. Kâmil tarafın­dan yazılmış takdir ve hayret ifade­leriyle dolu takrizler kitabın kıyme­tini daha iyi anlatıyor.

” Musavver Kıraat Kitabı”, adın­dan da anlaşılacağı üzere, bol re­simli hazırlanmış ve yer yer hikayelerle de süslenmiş. Günümüzde il­köğretimlerde okutulan Hayat Bil­gisi dersinin müfredatına yakın olan kitap; okuma, genel kültür, coğraf­ya, anatomi, hayvan bilimi, ahlâk ve daha birçok faydalı bilgiyi içine alı­yor. Ayrıca, kitabın son kısmında padişahların tek tek anlatıldığı kısa bir Osmanlı tarihi de var.

Kitabın başında, Ahmed Mit­hat Efendi’nin “küçük mütercimi taltifen” yazdığı takriz:

“İzmirli Hacı Şerif Bey bir Cu­ma günü haneme geldi. Yedi ya­şındaki oğlu Ahmed Remzi Efen­di’yi beraber getirdi. Bu çocuk şu küçük yaşında Fransızca bir oku­ma kitabını Türkçeye tercüme et­miş, inanılacak şey değil, değil mi? Halbuki yanımda bulunan altı ye­di zevat huzurunda mini mini Ah­med Remzi’yi imtihan ettik. Evve­lâ Fransızca bir güzel sohbet ettik ki hakikaten ne yaşına, ne de yal­nız iki sene içinde öğrenebileceği Fransızcaya göre görülemeyecek kadar âlâ idi. Sonra tercüme etmiş olduğu Fransızca kitabın bir yerini okuttuk. İmlâ suretinde yazdırdık, mana verdirdik. Hepsindeki mu­vaffakiyetini takdire mecbur ol­duk. Hatta bizim yanımızda bulu­nup onun hiç görmediği bir başka kitaptan da böyle bir imtihan yap­tık, onda da muvaffak oldu. Pede­ri: ^,Bu tercüme tashihsiz kendi tercümesi değildir, yüzde yirmi nisbetinde tashih vardır.”‘ diye ifade etti. Ben yüzde elliye bile memnun olurdum. Şu muvaffaki­yetinden dolayı babasını ve oğlu­nu tebrik ettim. Hak Teâlâ’dan te­menni ederim ki bu mini mini Müslüman Osmanlı’ya uzun ve faydalı ömür versin ve o da bu gayretinde sabit olsun da din ve devlete büyük büyük hizmetlere muvaffak olsun.”

Musavver Kıraat Kitabı (Resimli Okuma Kitabı)

Tercüme Eden: 7 yaşındaki İzmirli Hacı Şerif Efendizâde Ahmed Remzi

Asır Matbaası, İstanbul 1899, 158 s.

Şemseddîn Sâmî Efendi’nin düşüncelerine yer veril­miştir. Şemseddin Sâmî, bu kadar küçük bir çocuğun böyle bir kitabı hazırlamasının mübalağa olarak dü­şünüleceği zannıyla, bir şeyler yaz­mak ihtiyacı hissettiğini ifade ede­rek şöyle der:

“Küçük Ahmed Remzi Efendi, 1892 tarihinde doğmuş olup tam yedi yaşındadır. Bu yaş, çocukların tahsile yeni başladıkları bir yaştır. Akranlarının alfabeyi öğrenecekleri yaşta o Türkçe ve Fransızcanın gra­merini mükemmel biliyor ve tatbik ediyor. Bu iki lisanda serbest oku­yup yazıyor. Şimdi Arapça ve Farsçaya da başlayacak ve on yaşına ge­lince temel ilimlerle beraber dört li­sanı da mükemmel bilecektir.

“Bu büyük başarı sadece Ahmed Remzi’nin harikulade olan zekâsı­nın eseri değildir. Nice böyle yük­sek zekâlar, boş yerlere harcanarak faydasız kalmaktadır. Bunda en bü­yük hisse babası Hacı Şerif Efen­di’nindir. O, oğlunun zekâsını boş yere harcamasına, faydasız şeylerle meşgul olmasına mani olmuş, onun bu kuvvetini, ilminin ve aklının gelişmesinde kullandırmıştır.

“Hacı Şerif Efendi İzmir eşra­fından bir tüccâr idi. Bu sırada ço­cukların eğitilmesinin önemini kavrayarak kendi bulduğu bir usulle az müddet zarfında, vatan evlatlarını lisân ve temel ilimlere alıştırmak hevesi ile ticaretini terk ederek (bir nevi ana) okulu aç­mak istemiş idi. Fakat buna mu­vaffak olamayınca bu usûlü kendi evladı üzerinde tatbik etmiş; bun­da da muvaffak olmuştur.

Resimli Okuma Kitabı, hem muhtevası hem de hazırlanma hikâ­yesi bakımından dikkate şayan bir kitap. Zira bu eser, Rüştiyelerde okutulan, yabancı dildeki bir oku­ma kitabı ve muhtevası hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlarken, ay­nı zamanda okuma yazmayı yeni öğrenebilecek yaşta olan bir çocuk tarafından tercüme edildiği için her ne kadar daha çok yaşı ilerlemiş olanlar için söylense de “öğrenme­nin yaşı yoktur” sözü için bize çok güzel bir misal teşkil ediyor

Kitabın içinde yer alan bir kısım:

Muayyen (belirli) vakitlerde yiyiniz Öğün arasında bir şey yeme­yin. Mideniz, kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerinde çok emek çekmiştir; aralıkta rahata ihtiyacı vardır. Onu rahat bırakınız. Ara­lıksız olarak çalışamaz. Özellikle ham yemiş yeme. Eğer sen onları seversen, miden onları sevmez, onlar onu hasta ederler. Yalnız güneşte güzelce olmuş, iyice sa­rarıp şekerlenmiş meyveleri ye. Çekirdekleri asla yutma. Şeftali çekirdeği yutan bir çocuğun öl­düğünü gördüm. Çekirdek midesinde bir delik açtığından, bi­çare çocuk pek şiddetli ağrılarla vefat etti.

Bu kadar küçük yaşta başka bir dilden tercüme yapabilen bir çocuk acaba daha başka hangi çalışmalar yaptı, ne tür kitaplar hazırladı diye tarafımızdan küçük bir araştırma yapıldı; ama küçük Ahmed Rem­zi’nin başka çalışmalarına maale­sef rastlanmadı. Ya bir hastalık yahut ecel Ahmed Remzi’ye im­kân vermemişti diğer çalışmaları için. Kim bilir, diğer pek çok ilim erbabı gibi, belki de Çanakkale’de şehid olmuştu Ahmed… ٢٤٠٠