Hayyam, Ömer
Ömer Hayyam
İranlı şair ve bilgin (Nişapur 1047-ay.y. 1123). Yaşamı konusunda yeterli bilgi bulunmayan Ömer Hayyam’ın yapıtlarından felsefe, mantık, astronomi, matematik öğrenimi gördüğü anlaşılır. Atalarının mesleğinden ötürü Hayyam (“çadırcı”) takma adıyla anılmıştır. Belh, Buhara, Bağdat ve Merv’i dolaştığı, Selçuklu sultanı Melik- şah’tan ve Karahanlılardan Şemsülmülk’ten yakınlık gördüğü bilinmektedir.
Ömer Hayyam, çağında, daha çok bilim adamı olarak ün salmış, tarih, fizik, fıkıh, dinbilim, edebiyat, astronomi dersleri vermiş (ama, bazı kaynaklarda, müderrisliğinin hiç de başarılı olmadığı belirtilir), sonraki yüzyıllarda, şairlik yanı bilim adamlığına oranla ağırlık kazanmış ve “rubai” türünün kurucusu, en büyük İslâm şairlerinden biri sayılmıştır.
Başlıca yapıtları: Muhtasar fi’l-Vücud (Varlığa İlişkin Bilgi Özeti), Muhtasar fi’l-Tabiiyat (Fizik Konuları Özeti), el-Cebr(Cebir), el-Kevn ve’t-Teklif (Oluş ve Görüşler), Ravzat ül-Ukul (Akıllar Bahçesi), Mizan ül-Flikem (Bilgelikler Ölçüsü), Rubaiyat(Dört\ük\er, 1859’da İngilizce’ye çevrilmiştir).