ozon (O3),

ozon (O3), oksijenin üç atomlu aynbiçimi
(alotrop).
Ozon molekülü normal bir oksijen molekülündeki
iki atom yerine üç atomdan
•oluşur. Bir fırtınadan sonra ya da elektrikli
bir aygıtın çevresinde algılanan koku ozondan
kaynaklanır. Elektrikle çalışan makinelerin
çevresindeki ozon kokusu ilk olarak
1785’te fark edildi ve ozonun kimyasal bileşimi 1872’de bulundu. Soluk mavi renkli
ve tahriş edici bir gaz olan ozon çok düşük
derişiklikte bile zehirleyici ve patlayıcıdır.
Yer stratosferinde doğal olarak az miktarda
bulunur ve Güneş’ten gelen morötesi ışınımları
soğurarak bunların yeryüzündeki
canlılara zarar vermesini önler. Atmosferin
alt katmanında bazı koşullarda azot oksitlerin
hidrokarbonlarla fotokimyasal tepkimeye
girmesi sonucunda, gözleri ve mukoza
zarlarını zedeleyici derişiklikte ozon oluşabilir.
Ozon, oksijen ya da kuru hava akımından
bir elektrik boşalması geçirilerek üretilir.
Bunun sonucunda elde edilen ozon ve
başlangıç gazlan karışımı sanayide kullanılmaya
elverişlidir, ayrıca bu karışımdan
çeşitli yollarla daha arı ozon elde edilebilir.
Örneğin bir oksijen-ozon karışımı sıvılaştırdığında
iki katmana ayrılır ve daha yoğun
olan katman yaklaşık yüzde 75 ozon içerir.
Derişik ozon çok kararsız ve tepkin olduğundan
elde edilmesi zor ve tehlikelidir.
Ozonun yoğunluğu oksijeninkinin 1,5 katıdır;
-112°C’de yoğunlaşarak koyu mavi
renkli bir sıvıya dönüşür ve -251,4°C’de
donar. Ozon gazı 100°C’nin üstündeki sıcaklıklarda
ya da bir katalizör eşliğinde oda
sıcaklığında hızla ayrışır. Pek çok bakımdan
oksijene benzemekle birlikte oksijenden
çok daha tepkindir. Bu nedenle de çok
güçlü bir yükseltgeyicidir ve alkenlerin aldehitlere,
ketonlara ve karboksilli asitlere
dönüştürülmesinde kullanılır. Çoğu maddelerin
rengini giderebildiğinden sanayide organik
bileşiklerin ağartılmasında ve çok
güçlü bir mikrop öldürücü olduğundan içme
sulannm sterilizasyonunda, istenmeyen koku
ve tatların giderilmesinde yararlanılır.