Haüy, René Just

René Just Haüy

Fransız madenbilimcisi ve billurbilimcisi (Saint-Just 1743-Paris 1822). Bir dokumacının oğlu olan René Just Haüy, din öğrenimi görüp, öğretmenlik yaparken rahip meslektaşı Lhomond’un etkisiyle bitkibilimle ilgilendi. Daubenton’un derslerini izledikten sonra madenbilimde karar kılıp, 1781’de, billurların yapısıyla ilgili ilk muhtıralarını yayınladı. 1792’de devrim hükümeti tara­fından tutuklandıysa da eylül kıyımından birkaç gün ön­ce serbest bırakıldı. Ölçü ve Ağırlıklar Komisyonu üyeli­ği yapıp, Madencilik Okulu Madenbilim müzesinin yö­neticiliğine getirildi (1794). Fransa Enstitüsü’nün kurucu üyeleri arasına seçildi (1795). Başlıca yapıtı: Le Traité de Minéralogie’yi (Madenbilim Ders Kitabı, 1801) ya­yınlayıp, Paris Fen Fakültesi’nde profesörlüğe atandı (1801). Bilim adamlarını koruyan Napolyon tarafından Paris Notre-Dame kilisesi başpapazlığına getirilip (1803), Restorasyon döneminde aşağı yukarı bütün ödenekleri kesildi. 1822’de, Traité de Cristallographie (Billurbilim Kitabı) adlı yapıtını yayınladıktan kısa süre sonra öldü. 40 yıl boyunca derlemiş olduğu mineral ve billur koleksiyonu, ölümünden sonra vâHsIeri tarafın­dan İngiltere’ye satıldı; ama 1848’de Fransız hükümeti tarafından geri satınalınarak Museum’a kondu.

Haüyfün kuramı, billurdan yaprak ayırma sırasında ayrılan katların, “bütünleyici tabakalar”dan oluştuğunu varsaymaya dayanır. Birbiri üstüne yığılan bu tabakalar, çekirdekten billurun dış façetalarına doğru uzaklaştık­ça, billurun çokyüzlü biçimini oluşturacak biçimde da­ralırlar. 1815’e doğru ortaya koyduğu ikinci yasaysa (bakışım yasası) billurun yüzlerinin sayısını ve dağılımını hesaba katarak billurbilimciye sistemli bir sınıflandırma olanağı verir. Bu çalışmalarıyla, billurbilimin kurucusu savılmaktadır.