Şanlı Plevne Müdafaası ve Gazi Osman Paşa

Ruslar, Tuna’yı aştıktan sonra Plevne’ye geldiler. Kolaylıkla galip olacaklarını ve süratle İstanbul önlerine varacaklarını ümit ediyorlardı. Osman Paşa’nın kahraman­ca savunması onları hayal kırıklığına uğratmıştı…

Tarihimize 93 Harbi olarak geçen Osmanlı-Rus Savaşı başladığında (1877) Os­man Paşa Vidin ve Raho- va bölgelerinin korunmasıyla gö­revliydi. Rusların Berkofça Dağla­rı’m aşmaya başlamasından sonra Osman Paşa’ya Plevne’ye hareket emri verildi. Osman Paşa askeriyle beraber Vidin’den hareket edip 150 km’lik yolu zor şartlar altında ta­mamlayarak Plevne’ye ulaştı. Rus kuvvetlerinin elinde bulunan şehri ele geçirip savunma için gerekli ted­birleri aldı.

Haziran ayı sonunda Ruslar Tu­na’yi aştıktan sonra Plevne’ye geldi­ler. Ruslar, kolaylıkla galip olacakla­rını ve süratle İstanbul önlerine va­racaklarını ümit ederek 20 Tem­muz 1877’de şehre saldırdılar. Fa­kat Osman Paşa’nın Plevne’yi kah­ramanca savunması onları hayal kı­rıklığına uğratmıştı.

Osman Paşa, Rusların bu ilk sal­dırısını şanlı askeriyle karşı taarruza geçerek bertaraf etti. I. Plevne Mu­harebesi olarak tarihe geçen bu kanlı muharebe, 93 Harbi’nde Rus­ların Rumeli cephesinde aldıkları ilk darbe oldu. Bu muharebeden sonra Osman Paşa müdâfaa hattını kuv­vetlendirerek etraftan takviyelerle asker sayısını 20 bine çıkarmıştı. Ruslar mağlubiyetten on gün sonra takviye kuvvet sağlayarak 32 bin as­kerle tekrar hücuma geçtiler.

Rus Çarı: “İmdadımıza gel! İstediğin gibi, istedi­ğin yerden, dilediğin şartlarla Tuna’yı geç! Acele Plevne’de yardımımıza yetiş! Türkler bizi mahvedi­yor!.. Hıristiyanlık, davasını kaybetmek üzeredir” diyordu.

Fakat Plevne Kahramanları tara­fından perişan edildiler ve bir kez daha geri çekilmek zorunda kaldı­lar. Ruslar

1. Plevne muharebesini de kaybettiler. Bunun üzerine Rus Çarı, Romanya Prensi I. Karol’a bir telgraf çekerek yardım istedi.

Bu yardım talebi üzerine Ro­manya 50 bin kişilik bir orduyla Plevne’ye geldi. Osman Paşa da ön­ceki muharebelerden edindiği tec­rübe ile yeni tabyalar ve istihkâmlar yaptı, muhasaraya yetebilecek kadar yiyecek tedarik etti. Her ne pahası­na olursa olsun Plevne’yi almaya ka­rar veren Ruslar 11 Eylül’de 100 bin kişilik kuvvet ve 450 topla saldı­rıya geçtiler. Osman Paşa’nın kuv­vetleri ise 25 bin kişi ve 70 toptan ibaretti. Buna rağmen, Rusların Plevne’ye karşı dalga dalga hücum­ları Osman Paşa’nın şanlı askerleri geri püskürtüyor ve Ruslara ağır ka­yıplar verdiriyorlardı. 12 saat süren bu taarruz Rusya’nın hezimetiyle sonuçlandı. Ruslar 20 bin zâyiat ve­rerek geri çekilmek zorunda kaldılar.

Tuna Nehri

Tuna Nehri akmam diyor, Etrafımı yıkmam diyor, Şam büyük Osman Paşa, Plevne’den çıkmam diyor..

Plevne kahramanlarının bu şan­lı zaferi neticesinde Osman Paşa, Sultan İkinci Abdülhamid Han ta­rafından “Gâzi” unvanıyla şereflen­dirildi.

Plevne Abluka Altında

Bu ağır kayıp karşısında Ruslar, saldırıdan vazgeçip, Plevne’yi dört bir yandan kuşattılar ve Osman Pa­şa’yı şehri teslime zorladılar. Osman Paşa’ya şehri teslim etmesini teklif ettiler; fakat bu teklifi Osman Paşa şiddetle reddetti. Rusların 130 bin kişilik bir kuvvetle şehri muhasara etmesi Gazi Osman Paşa’yı çok zor durumda bırakmış, şehir tamamen çember altına alınmıştı. Ruslar, Plevne-Sofya telgraf hattını kesip Plevne’nin dışarıyla irtibatını kes­melerine rağmen, Şıpka, Sofya ve İstanbul’dan tertip edilen ve iki ka­file halinde Plevne’ye gönderilen

Gazi Osman Paşa, Çar’ın ikametgâhı olan evin kapısından içeri girdiğinde 150 kadar Rus subayı “Yaşa Osman” diye bağırdılar.

imdat kuvvetlerinin muhasara hattı­nı zorlayarak şehre girmelerine en­gel olamadılar. Bundan sonra Plevne-Orhaniye telgraf hattının da ke­silmesiyle Plevne tamamen dışarıya kapandı ve Ruslar şehrin son muha­sarası için yüldenmeye başladılar.Plevne’de artık şehid olan ve ya­ralanan askerlerin yerine kuvvet alı­namaz, yiyecek, cephane ve sağlık malzemesi tedarik edilemez olmuş­tu. Osmanlı ordusu bu vaziyet için­de iken, Ekim ortalarında ancak on beş günlük erzak kalıp, top hayvan­ları ise yemsizlikten telef olmaya başlamıştı. Kahraman Osmanlı as­kerlerini Ruslardan ziyade açlık yo­ruyor, yıpratıyordu. Hal böyle iken yardım gelmemesi, direnmeye de­vam eden subayları ümitsizliğe dü­şürerek ümit kapılarını kapatmıştı. Gazi Osman Paşa, Ekimin on doku­zuncu günü Osmanlı Ordusu ‘nda bulunan fırka ve liva kumandanları­nı karargâhına çağırıp bir toplantı yaptı. Ordunun genel durumunu ve düşman harekâtını anlattıktan son­ra: “Bizim için gidilecek iki yol kal­dı. Bunlardan biri, elde bulunan bir­kaç günlük erzakla sonuna kadar di­renerek düşmana teslim olmak; di­ğeri Allah’a tevekkül edip düşmanın kuşatma çemberini yararak selâmete

çıkmaya çalışmaktır. Bu yolların hangisini tercih edersiniz?” diye sor­du. Paşa’nın fikri, ikinci şıkkı yani, her savaşta galip gelen Osmanlı or­dusunun şan ve şerefine yaraşır bir harekede askerî vazifeyi yerine getir­mek yönünde idi. Kumandanların fikir ve görüşleri de o noktada bir­leşti. Vid Nehri vadisinden çıkmaya karar verdiler.

Müslüman halk Plev- ne’den çıkmak isteyince Osman Paşa büyük bir mesuliyet alarak teklife razı oldu.

Şehirde sadece iki yüz hane hal­kından ibaret kalan Müslüman halk,Bulgar başıbozuklarının kendilerine zarar vereceğinden endişeleniyorlar­dı ve ordunun Plevne ^,den çıkış ha­rekâtını hissedince: “Bizi düşmana bırakıp nereye gideceksiniz? Malları­mızı feda ettiğimiz gibi, ordu nere­ye giderse mutlaka beraber gider ve bu yolda çoluk çocuklarımızla canı­mızı feda ederiz. Biz hiçbir zaman düşmanın ve Bulgarların mezâlimi altında yaşayamayız; kısacası burada kalamayız, yollara dökülürüz.” diye feryâd ettiler. Paşa böyle bir duru­mun harekâtı çok yavaşlatacağını ve büyük zararlara yol açacağını bildi­ğinden teklifi kabul etmek istemedi. Bulgar halkının ileri gelenleri ile gö­rüşerek Müslümanlara zarar veril­meyeceğine dair söz aldı.

Gazi Osman Paşa, Çar ın ikametgâhı olan evin kapı­sından içeri girdiğinde 150 kadar Rus subayı “Yaşa Os­man” diye bağırdılar.

10 Aralık gecesi kaleyi terk edip Sofya’daki Türk birliklerine kavuş­mak için hazırlıklar yapıldı. Ordu, eşit şekilde ikiye ayrılarak muhte­şem bir hızla harekâta geçti. Osman Paşa’nın başında bulunduğu ilk bö­lük düşman muhasara çemberine daldı, arkadan ikinci bölük de ölüm çemberine korkusuzca atıldı. Rusla­rın üç muhasara çemberinden ikisi yarıldı; fakat ordunun beraberinde halk, yaralılar ve ağırlıklar olduğun­dan dolayı harekât hızlandırılamadı.

2500 şehit verilmişti. Gazi Os­man Paşa’nın atı ölmüş, kendisi de sol ayağına isabet eden kurşunla ya­ralanmıştı. Beraberindeki halkın ve maiyetinde her türlü fedakârlığı gösteren askerin harcanmaması dü­şüncesiyle teslim olmak mecburiye­tinde kaldı.

Gazi Osman Paşa’nın teslim ol­ma kararını müteakip, Rus Çarı Plevne kasabasına gelmiş, Osman Paşa’yı da oraya getirtmişti.

Osman Paşa bir koltuğunda or­du başhekimi Hasib Bey ve bir kol­tuğunda da hizmetçisi bulunduğu halde evin üst katma çıkarılarak Çar’ın odasına girdiğinde Çar ve ba­zı generaller kendisini ayakta karşıladılar. Çar: “Nereye gidiyordunuz? Yüz altmış bin Rus askeri ile kuşatma altında olduğunuzu bilmiyor muydunuz?” diye sorunca, “Evet biliyordum; fakat maksadım savaş hattmızı yarıp çıkmaktı. Gerçi bizim kuvvetimiz sizinkine nispetle azdı, ancak bundan önce üstüngeldigimiz muharebelerde de kuvvetimiz o nispette idi. Üstünlük aza poga bak- maz” cevabını verdi. Çar: “Niçin silah bırakmadınız?” diye sorunca: “Devletim bana düşmanı çok görünce silahı teslim et demedi, beni savaşmak için gönderdi” dedi. Bu­nun üzerine Çar: “Seningibi bir ku­mandanın kılıcı alınmaz. Burada ve Rusya’da kılıcını taşımakta ser­bestsin. Rusya’da bir Rus generali gibi karşılanacaksınız” diyerek ko­nuşmasını bitirdi. Bundan sonra Os­man Paşa’yı Rus karargâhına götür­düler ve oradan Bükreş yoluyla Rus­ya’ya sevk edip Harkof kasabasında kendisine ikametgâh tahsis ettiler. Osman Paşa yolda giderken karşılaş­tığı Başkomutan Grandük Nikola tarafından da tebrik edilmiştir.