|
i – Doğru düroktmtşlamazsan, satrançta hiç bir zetman başarıya ulaşa- l mazsın oğlum, buna düşün, kitaba bak ve birşeyler öğren.
~ s Von BILOW (Onlû Alman Devletadamı)
I ‘ ■ ” ‘ -zr* ‘
« Satranç savaşımında bir gramlık anlayış bir vagon dolusu şanstan iyidir.
SCHAFER
i
l m Hayat satranç oyununa benzer, çok kez şah (!) dersin, fakat bir kere { mat edersin. }
■ 1 f Satrançta vezir, kale, at, fil gibi kıymetli taşları feda etmek ya müthiş !
bir oyundur, ya da bir aldanmadır. i
MARSHALLSatranç oyununda Atlarla Filler e (hafif taşlar) Kalelerle Vezi’re de (ağır taşlar) deriz. Bu dersimizde ağir taşlardan kalelerin nasıl oynadığım göreceğiz. Kale, konum: 1 deki gibi yatık sıralar ve dik hatlarda oynar. Yolu üstünde bulunan taşın üstünden atlayamaz.
Kale, At ve Fil’den daha güçlü bir taştır. Bu güç üstünlüğüne (kalite farkı) denir. Yani bir At ya da bir Fil verip yerine bir Kale alırsak kârlı çıkmış (kalite) kazânmfş oluruz.
Konum: 2 de bir eri yemek isteyen bir Kale vâr, Acaba Kale ne yapacak? Sorunan karşılığını konum : 3 de bulabilirsiniz. Kale eri yemiş ve onun karesine oturmuş. Satranç notasyonu da şöyle
Konum : 4 de (e4) karesinde oturan beyaz Kale’nin ateş alanında bulunan düşman taşlarını görüyorsunuz. Beyaz Kale düşman taşlarının herhangi birini canı isterse yiyebilir. Ayrıca (b7) karesindeki beyaz Fil de bizim Kale’yi koruyor, örneğin bir düşman taşı Kale’yi yerse, Kale’yi koruyan Fil de onu yer. Böylece, taşların birbirlerini yemelerine (kırışma) ya da (kesişme) adını veriyoruz.
Bu arada Kerem, Kale’nin niçin At ve Fil’lerden üstün olduğunu sordu. Şöyle yanıtladım:
Atın sekiz ayağı olduğunu biliyorsun ama tahtanın kenarındaki karelerin birinde oturan Atın ayakları ikiye düşer. Merkezde bulunan bir Fil 13 kareye hükmeder fakat kenarlara gittikçe bu güç 7’ye kadar iner. Bütün bunlara karşılık Kale tahtanın neresinde olursa olsun 14 kare’yi ateş altında tutar. İşte bu yüzden Kale At ve Fil’lerden daha güçlüdür.
Wilhelm Steinitz (1866-1894 Dünya Şampiyonu) satranca 12 yaşında başladı.
Emanuel Lasker (1894-1921) Dünya şampiyonu) Satrancı ilk kez, 10 yaşındayken, ağabeyi Berthold’dan öğrendi.
Jose Raoul Capablanca (1921-1927 Dünya Şampiyonu) tam bir satranç harikasıydı. Satrancı
4 yaşında kendi kendine öğrendi.
Alexander Alekhine (1927-1935, 1937-1945 Dünya Şampiyonu) satranca 12 yaşında başladı.
Max Euwe (1935-1937 Dünya Şampiyonu) daha 4 yaşındayken satrancı annesinden öğrendi. 10 yaşındayken bîr satranç turnuvasında birinci oldu.
Mikhail Botvinnik (1948-1957, 1958-1960, 1961-1963 Dünya Şampiyonu) satrancı 12 yaşında öğrendi. Ertesi vıl okul birincisi oldu.
Vasily Smyslov (1957-1958 Dünya Şampiyonu) satranca 6,5 yaşında başladı.
Tigran Petrosian (1963-1969 Dünya Şampiyonu) satrancı, 9 yaşındayken, babasının yönetici olduğu bir subay kulübünde seyrederek
öğrendi.
Bobby Fischer (1972-1975 Dünya Şampiyonu) satrancı 6 yaşında öğrendi.
öteki dünya şampiyonlarından Boris Spassky (1969-1972 Dünya Şampiyonu) 5 yaşında; Anatoly Karpov (1975 den beri Dünya Şampiyonu) 4 yadında; Mikhail Tal (1960-1961 Dünya Şampiyonu) ise, 6 yaşında satranç biliyorlardı.
Yazımın sonunda biraz da Türk satrancından söz açmam gerekiyor.
1954 yılından beri ne Devletten ne de hiç bir kuruluştan yardım görmeden kendi yağıyla kavrulan Türkiye Satranç Federasyonu, bu yıl büyük ve çözülmesi zor bir problemle karşı karşıyadır. Balkan Satranç Birinciliği 1980 yılında Türkiye’de yapılacaktır.
Balkan Satranç Birinciliğinin 8 günlük bir programı vardır. Bu proğrama gore, takımlar, oyunların başlamışından bir gün önce gelirler. İkinci gün teknik toplantı yapılır ve oyunlara başlanır.
3 gün oyundan sonra bir gün ara verilir. Bu
serbest gün, Oyuncuların dinlenmesine ve şehir ve bu yarışmanın organizasyonunu, Türk Ulu-
gezintilerine ayrılmıştır. Ayrıca, serbest günde suna yaraşan kdnukseverliğiyle başariyle yapa-
veya uygun bir başka günde, Balkan Ülkeleri çaktır.
Federasyonlarının katıldığı bir konferans düzen- Batılı Ülkelerde bu durumlarda özel Sektör,
lentr. Bu toplantıda, Balkan Birincilikleriyle ilgili Bankalar ve Kurumlar yardımcı olurlar. Turistik
konular ve gelecek toplantının yeri ve tarihi Oteller salonlarını açarlar Bakalım bizde nasıl
görüşülür; Sekizinci günün akşamı kapanış töreni élàcak?
ve ziyafetle Balkan Satranç Birinciliği sona erer, 1 Bütün satranç severlerden bu zor problemin
dokuzuncu gün oyuncular, ülkelerine dönmek çözülmesi için düşünce ve yardımlarını bekli-
üzere hareket ederler. yoruz.
Yukarıdaki programı bu yıl Türkiye Satranç Federasyonu uygulamak zorundadır.
Türk misafirperverliğine yakışır bir tarzda Bilim ve Teknik, Sayı : 144.
komşularımızı ağırlamak en büyük arzumuzdur. 7 ma Balkan Satranç Birinciliği, Türkiye Satranç
Bunlara karşılık hiç bir maddî olanağımız yoktur. Federasyonu.
Gençlik ve Spor Bakanlığı, hiç olmazsa bu Edward Lasker : TheAdventure of Chese, New York,
konuda gereken yardımı yapmazsa, bütün maddî 1950.
yükümlülük, bir avuç satranç severin omuzlarına îjarry Golombek: The Encyclopedia of Chess,
yüklenecektir. {¿n&fcı, 1977.
Satranç oyununun en Önemli kurallarından Silberinann/Unzicker : Geschichte des Schachs,
biri de “‘tutulan taşın mutlaka oynanmasıdır.” München, 1975.
Türkiye Satranç Federasyonu, dosta düşmana ‘ K. Ljndörfer : Grosses Schachlexikon, Gütersloh,
karşı verdiği centilmen sözünü mutluca tutacak 1977.