18.64. PLÖREZİ: A kciğer zarların ın (plevra) çeşitli n ed en lere bağlı olarak iltihaplanm ası olayına plörezi denilm ektedir. İltihabı y a ra ta n etkenler ya doğ ru d an doğruya akciğerlerden gelirler, yani akciğerdeki bir iltihabi olay z a rla ra k a d a r u laşır. İltihap etkeni diğer o rg an lard an kan yoluyla akciğer z a rların a gelebilir. Göğsün delici b ir alet ile y aralan m asıy la da iltihap etkeni d o ğ ru d an doğruya akciğer za rların a ulaşm ış olur. B akteriler, virüsler, m an tarlar, çeşitli p ara zitler ve çeşitli kim yasal m addeler iltihap etkeni o larak karşım ıza çık arlar. H astalığın b elirtileri genellikle aniden b aşlar. Ö zellikle nefes alırk en veya öksürürken göğüste b a ta r ta rz d a ani b ir ağrı belirir. K uru veya balgam lı b ir öksürük gelişebilir. Solunum genellikle yüzeysel fak at hızlıdır. T edavi çoğunlukla olayı y a ra ta n nedene yöneliktir. Eğer iltih ab a bağlı olarak plevra boşluğuna sıvı birikm iş ve biriken sıvı da h astan ın solunum unu olum suz yönde etkiliyorsa özel d ren aj yöntem leriyle bu sıvı boşaltılır.
18.65. AMPİYEM VE HEMOTORAKS: Am piyem p lev ra boşluğuna c e ra h a t birikm esi olayıdır. H em otoraks d a p lev ra boşluğuna kan birikm esi olayıdır. Bu olay ya göğsün y aralan m ası sonucu olur veya akciğer zarların d ak i ya da zarların altındaki akciğer dokusundaki b ir d am arın yırtılm ası sonucu oluşur.
18.66. PNÖMOTORAKS: A kciğer z a rları a ra sın daki boşluğa (plevra boşluğuna) h av a birikm esi olayına pnöm otoraks denilm ektedir. Pnöm otoraks çeşitli n ed en lere bağlı olarak gelişebilir. Bir
yanıyla b ro n şa açılm ış olan bir akciğer apsesi veya kaverni diğer yanıyla da plevra boşluğuna açılırsa pnöm otoraks oluşur. Bu olaya “B ronkop- lev ral fistü l” denilm ektedir. A kciğerdeki bazı h av a keseciklerinin plevra boşluğuna doğru p atlam ala rı d a pnöm otoraksa neden olm aktadır. G öğüse gelen delici d arb eler nedeniyle plevra boşluğu ile atm osfer ara sın d a bir bağlantının kurulm ası ve böylece plevra boşluğuna hav a sızm ası pnöm otoraksa neden olur. H angi ta ra fta ki p levraya h av a birikirse biriken bu hav an ın b asıncı ile o taraftak i akciğerler y eterin ce şişem ez, dolayısıyla sönm eye b a şla rla r. Bu durum o ta ra ftak i akciğerin yavaş yavaş solunum olayının dışında kalm asına neden olur. Pnöm oto- rak sm belirtileri, olayın gelişm e hızına ve büyüklüğüne göre hafif b elirtilerd en , h ay atı tehdit eden şok tab lo su n a k ad a r değişen bir spektrum içinde çeşitli b elirtilere neden olur. A niden oluşan şiddetli b ir göğüs ağrısı nefes darlığı ve öksürük genellikle en erken ra stla n a n b elirtilerd ir. A ğrı om uza veya k arm a vu rab ilir. F akat genellikle olayın geçtiği göğüs bölgesindedir. Pnöm otoraks yavaş gelişiyorsa veya biriken h av a m iktarı az ise b elirtiler çok hafif olabilir. H afif b ir pnöm otoraks olayında özel bir tedaviye gerek yoktur. Birikm iş olan h av a kendiliğinden kaybolur. F akat biriken h av a fazlaysa bu d urum da özel drenaj yöntem leriyle boşaltılm ası gerekm ektedir. Bu a ra d a pnöm otoraksi y a ra ta n nedene yönelik girişim ler de gereklidir.
18.67. YAPAY SOLUNUM: P ratikte çeşitli yapay solunum yöntem leri uygulanm aktadır. F ak at sizlere b u n lar a ra sın d a uygulanm ası en kolay ve etkisi en iyi olanını yani ağızdan-ağıza yapay solunum u anlatacağız. Ö nce kişi sırtü stü y atırılır. . D aha so n ra ağzı açılarak ağzının içinde herh an g i b ir y ab an cı cism in bulunup bulunm adığına bakılır. Eğer herh an g i b ir y ab an cı cisim v a rsa çıkarılır. D aha so n ra b ir elle kişinin boynu hafif yukarı k ald ırılırken diğer elin parm ak larıy la da b u ru n delikleri sıkılır.D aha so n ray ap ay solunum y ap tıraca k olan kişi fazla derin olm ayan bir nefes ald ık tan so n ra, ağzını yatm akta olan kişinin ağzının üzerine k ap a ta ra k nefesini verir. Bu olay d ak ik ad a 12-15 d efa te k ra rlan ır. Bu sırad a y ap ay solunum u y ap tırab ilecek olan b aşk a kişiler v a rsa olayın nöbetleşe olarak te k ra r edilm esinde y a ra r v ard ır. Y apaysolunum yaptırankişininçok d erin ve çok sık nefes alm am ası gerekir. Aksi tak d ird e solunum alkalozu denilen b ir tablonun oluşm asıyla solunum y ap tıran kişinin b aşı döner ve h a tta bayılabilir. Bu nedenle ritm in ve solunum derinliğinin iyi ay arlan m ası gerekm ektedir.
Yapay solunum ve kalp masajı uygulaması