SÜMMÂNÎ-ZÂDE ÖMER HULÛSl EFENDİ

SÜMMÂNÎ-ZÂDE ÖMER HULÛSl EFENDİ: Osmanlı âlimlerinden. Dok- sandördüncü Osmanlı şeyhülislâmı
dır. îsmi Ömer Hulûs! olup,ulemâdan Hüseyn Efendi’nin oğludur. Sümmânî-zâde diye bilinir. 1140 (m.1727) senesinde İstanbul’da doğdu. 1?27 (m.1812) senesinde İstanbul’da vefât etti. Fâtih Câmii civânnda, Otlukçu yokuşundaki mezânna defnedildi. tik eğitim ve öğrenimini babasından gördükten sonra, zamâmmn âlimlerinden akli ve nakli ilimleri tahsil etti. Şeyhülislâm Îsmâil Efendi-zâde Mehmet Es’ad Efendi’nin ilim meclisinde bulunup, 1162 (m. 1748) senesinde 22 yaşındayken icâzet (diploma) aldı. Çeşitli medreselerde müderrislik yapıp, talebe okuttu. Kadılık mesleğine yönelip, 1190 (m. 1776) senesinde İzmir kadılığına ta’yin edildi. Aynı sene içinde vazifeden alındı. Allahü teâlâya ibâdet etmek ve ilimle meşgûl iken 1197 (m. 1782) senesinde Mısır, 1200 (m.1785) senesinde Mekke-i mükerreme kadılığına ta’yin edildi. Hac ibâdetini yerine getirip, sevgili Peygamberimizin (s.a.v.) mübârek kabrim ziyâret ettikten sonra İstanbul’a döndü. 1205 (m. 1790) senesinde İstanbul kadılığına getirildi. 1206 (m. 1891) senesinde Anadolu pâyesine ulaştı. 1209 (m. 1794) senesinde Anadolu kadıaskeri oldu. 1212 (m.1797) senesinde Rumeli kadıaskerliğine yükseltildi. 1215 (m. 1800) senesinde şeyhülislâmlık makâmına getirildi. Üç yıla yakın bu makamda kaldıktan sonra, 1218 (m.1803) senesinde bu vazifeden aynldı. Kendi evine çekilip, istirahat ve ibâdetle meşgûl oldu. 1222 (m. 1807) senesinde, Sultan Üçüncü Selim Hân tarafından yeniden şeyhülislâmlık makâmına getirildi. Fakat birgün sonra meydana gelen Kabakçı Mustafa isyâm üzerine vazifeden ayrıldı ve evine çekilip ilim ve ibâdetle meşgûl oldu. Bu sırada pâdişâh olan Sultan İkinci Mahmûd Hân, 1225 (m.1810) senesinde Ömer Hulûs! Efendiyi tekrar şeyhülislâmlık makâmına ta’yin etti. Bu üçüncü şeyhülislâmlığı 1 yıl 8 ay 19 gün sürdü. Ihtiyârhğı sebebiyle, 1227 (m. 1812) senesinde istifâ edip emekli oldu. Evine çekilip, ibâdet etmek ve Kur’ân-ı kerîm okumakla meşgûl iken vefât etti. Üç şeyhülislâmlığı müddeti toplam 5 yıl 1 ay 23 gündür. Sümmânî-zâde Ömer Hulûsî Efendi, âlim, vakar sâhibi ve tutumlu idi. Cömert ve hayır sever bir zât olup, Fâtih Câmii dvânnda bir mescid, hücreler (odalar) ve fakir fukarâmn barınabileceği yerler binâ ettirmiş, bunlara gelir getiren vakıflar tahsis etmişdi. Kaynaklarda eseri hakkında bilgiye rastlanmamıştır.