Uydu Tarafından İzlenmek
SB Şu anda sivil havacılık otoriteleri ta-jjf rafından test edilen sistem, sadece m uydu iletişimine dayandığı için, hali vayolları henüz bu sorunla baş etmek
I zorunda değiller. Otomatik Bağımlı < Gözetim (ADS) olarak adlandırılan sistemden oldukça yüksek kazanç bekleniyor. Radarlar ufuk ötesini kapsamadığı için, Kuzey Atlantik gibi uzak bölgelerdeki hava araçları, pozisyonlarında her hangi bir belirsizliğe olanak sağlama! üzere birbirlerinden en az 110 km ara lıkla uçuyorlar. Düzenli olarak yapılaı k kesin yer belirleme raporlarıyla, b S* aralık 30 km’ye kadar düşümlere ^ ‘.i tek bir rotadaki trafik yoğunluğ üç katına çıkarılabilir.
Bu yılın başlarında, Kuzey Atlanti üzerinden düzenli olarak uçan on yok uçağı kullanılarak ADS sisteminin d1 neme uçuşlarına başlandı. O zamand; bu yana 4700’den fazla uçuş saati ge
«-..eştirildi,
î..-r;er deney-c- Pasifik üze-
– – ;fii hava araçları ve Kuzey Deni-: – – üzerinde uçan helikopterlerle de
jyor.
3i: sonraki adım bu tür uzak bölge-c’ieki hava araçları arasındaki ayırımı :~ak. Eğer herşey plana uygun ola-:_«. gelişirse, bu yüzyılın sonunda hava-ve yolcular daha yakın mesafe-r-;eki, daha iyi çalışan ve daha az ge-«’reyle uçan uçakların nimetlerinden anabilecekler, r ;aun ötesinde planlar daha da ge–ebilir. BAC 1-11 deneyin-j.: – ¿¡de edilecek veriler ; ■ – -.ılına kadar tüm Avru- r\
hava trafik kontrol sis- \ \ ;:iııin modernize edilmele- V
■ ‘«ardıma olacak. Günü-t-:–, kontrolörler, kont-
– akındaki hava araçları- , gelecekteki yörüngelerini
_’ erek karşı karşıya gelebilecek-c ■ .Âin geçiş olasılıklarını bulmaya ça-
– -.ir. Bu zorlukları belirlediklerinim iv<3 aracılığıyla pilotlara yönü, hızı
, .riksekliği değiştirmelerini öneri-iyi bir eğitimden geçen kontro–V3J anda on uçağı yönlendirebi-,I:hinsel çeviklik açısından etkile-bu işlem, her kontrolörün ilgi-c:: : rrava sahasından bir anda geçen j, :_ı .r.r. sayısına da sınırlama getiriyor. T- .r . bu sayı yeterli olmayacak.
:> _:r.emouth’da bulunan NATS’da
i, . -.fik kontrolü geliştirme araştır-
■ ‘ vSneticisi olan fizikçi Graham -ıc_r : – rırnun, kontrolörlerin iş yükü-t_- ‘ — – izaltılacağı olduğunu söylüyor, î . :- iyileştirmenin bir yolu, her
– – r_rr sorumluluk alanını daralt-nü. bu, kontrolörlerin ve gerek-
li :‘ .r.:rı artırılmasını gerektiriyor.
. ■ -.:e~atifı. her kontrolörü daha 2ts’ ‘ :jLs getirmek. Stamp, çarpışın» l ■ ‘ îibi, kontrolörlerin bazı ru-
yardımcı olabileceğine inanıyor.
Bu da başka bir sorun yaratıyor. Hava aracının rotasında yapılması önerilen değişikliğin güvenli olup olmadığının kontrol edilmesi için, bilgisayarın, bu kesimdeki tüm hava araçlarının üç boyutlu yörünge olasılıklarını belirleyebilmesi gerekiyor. Ardından da, rota değişikliğinin, herhangi iki uçağın birbirine çok yakın uçmasına neden olmaması gerekiyor. Kontrolör değişikliğin güvenli olduğuna ikna olduğunda, öneri kokpit-te rahatlıkla görüntülenecek bir biçimde, büyük olasılıkla yeni rotayı gösteren bir bilgisayar haritası biçiminde, hava aracına gönderilecek.
Daha sonra, bilgisayar, a ^ onaylanan uçuş hattına Vjb geçtiğini garantilemek için ADS kullanarak ha-va aracının pozisyonunu P» \ görüntüleyecek. Sonuç
\ \ olarak, tek bir hata bile felake-\ \ te y°l açabileceğinden, tüm
\J bunlar yüzde yüz güvenilir olmalı.
Stamp, bu yılın başlarında BAC 1-11 ile yapılan deneylerin ileriye yönelik önemli bir adım olduğunu söylüyor. Bu deneme sürecinde, kontrolörlerin simü-le edilen hava aracının küçük değişikliklerini ayarlayan konuşmalarının arasında, BAC 1-11 alışılmamış bir biçimde sessiz kalıyordu. Uçağın pilotu, veri ağı üzerinden, e-mail yoluyla rota değişiklikleriyle ilgili bilgi isteğini iletebiliyor. Yerde ise, bilgisayar bu isteği anında analiz ederek kontrolörlere yeni rotanın diğerleriyle tehlikeli bir biçimde çatışıp çatışmayacağını gösteriyor. Bilgisayar güvenle devam edebileceğine ikna olduğunda, kontrolörlere sadece rotanın onaylandığı e-mail yoluyla bildiriliyor.
Gç^cek bahar, deneyler devam edeceL Stamp, daha sonraki denemelerin, yerden yere uçuşları simüle etmek olacağım belirtiyor
Bir sonraki adım, sistemin nasıl geliştirileceğini belirlemek. Stamp. uçuş boyunca sürekli değişen agrrik ve rüzgâr hızı gibi önemli iszîrsdkler:^. -i-ha iyi bir yörünge ciîi~.:r.: s_.-
yijKİin ¿ersvlsrd:: znz v~ir:. rır^ ‘e zaman, usaıruf^ yaprrrik :„:r: gun bir rota beîiriennüesânı cTer eiıv r Amerikan Federal Havacılık Irı,-nun, yakıt ve zaman açısından havaalanı operatörlerine yılda 200 milyon dolar ka-zandıracabileceğini belirtiyor.
FAA’nın başka planları da var. Hava trafiği, Avrupa’nın çoğu kesiminde oldukça yoğunken, Amerika’nın çoğu bölgesinde nisbeten daha az. FAA bu bölgelerde, hava araçlarının yerdeki kontrolörlerin sınırlamalarından nisbeten bağımsız olarak uçmalarına izin vermeyi planlıyor. Pilotlar, yakınlarındaki her hava aracının gönderdiği pozisyon bilgilerini kullanarak, çevrelerindeki trafiğin resmini elde edebilecek ve bunu uçuşlarını planlamak için kullanabilecekler. Serbest Uçuş olarak bilinen sistemin, kalkış ve iniş noktaları arasında dolaysız rotalara ve daha az gecikmelere imkan vermesi bekleniyor.
Hava trafik kontrolü ne kadar etkin bir hale getirilebilir? Stamp ve Evvans. tahmin yaparken oldukça dikkatliler. Amaçlarının, on yıl içinde ikiye katlanması beklenen hava trafiği ile başa çıkabilmek olduğunu söylüyorlar. Londra-Washington arasındaki transatlantik uçuşlar bilgisayarla komuta edilebilir mi? Stamp’a göre bu mümkün değil, ozm-matik hava yolları henüz olasılık dışı, çünkü onları kontrol eden yazılımlar fce-nüz yüzde yüz güvenilir değil. Piledir ‘.e hava trafik kontrolörleri, en a??nii~ •ilkin gelecek için vazgeçilmez gjîzEkj’- *