Virüs

Bakteri süzgeçlerinden geçen, bakteri vasatlarında üremeyen, biyolojik karakteri kesin olarak bilinmeyen, soğuk algınlığından öldürücü hastalıklara kadar bir çok arazın amili olan mikroorganizma. Bunlar 10 ilâ 400 nm (nanometre) büyüklüğündedir. Viruslann varlığı ondokzuncu asrın sonlanna doğru Cöffler ve Frosch tarafından ispatlandı. 1899’daM.W.Beijerinck, hastalıklı tütün yapraklarında “tütün mozoyık vırüsü”nü tesbit etti. Daha sonraki yıllarda ultralsantrifüj, kültürler ve elektromikroskop kullanılarak virüsler üzerindeki bilgiler artırıldı. 1933’deelektro- mikroskobun keşfi ile virüsün yapısı hakkında kesin görüntüler elde edildi. Araştırmacılar, neticesi viruslann belli sıcaklıklarda bazı canlı dokular üzerinde üretebildiği ve bunun için en uygun usûlün aşılanmış tavuk yumurtalannda olduğu tesbit edildi. Viruslar, tek nüklerik asit zincirinin (RNA veya DNA) etrafını saran protein kabuklu ve bazan yapılarında embranöz zarf bulundurabilen yapılardır. Virüs bünyesinde, normal hücrelerde bulunan büyüme ve üreme ile alâkalı kısımlar yoktur. Canlı organizmalarda bulunan diğer özelliklerin birçoğu bunlarda olmamasına rağmen, üreyebildikleri için canlıdır, denilebiliyor. Viruslar asalak olarak yaşadığı hücrelerden temin ettikleri ham maddeler ile muhtevelarındaki proteinleri meydana getirirler. Hücre içinde kendilerine has olan nükleik asit zinciri (RNA veya DNA) içine girerek yerle rini alırlar. Böylece hücre metabolizmasını etkilerler. Yaptıkları hasar şayet büyük ise, hücre ölür. Virüs ise kabuklanarak tekrar üremeye devam eder. Bir kısmı da atipik dev hücreler şekline dönüşürler. Viruslann metabolizma, genetik yapı ve üremeleriyle ilgili son bilgiler bilim adamlannın genetik mühendisliği ve moleküler bilgi sahasındaki araştırmalarına ışık tutmuştur. Küçük bir bakterinin ortalama çapının 1500 nm, tipik bir hayvan hücresinin ortalama 100.000 nm olduğu kabul edilirse viruslann 10-400 nm olan çaplannın ne kadar küçük olduğu ortaya çıkacaktır. Viruslann en sık rastlanan iki şekli vardır. Bunlar:
I- Icosahedral viruslar II- Çubuk şeklindeki viruslar. Icosahedral viruslar 20 üçgen yüz, 12 köşe ve 30 kenardan meydana gelen düzgün bir polihedrondur. Bunların nükleik asitleri iç kısımda bir öz (kor) meydana getirir. Kor etrafında (cabsid) manto bulunur. Bu mantoda capsomer denilen alt birimlerden meydana gelir. Kor ile manto birlikte nükleocapsiti meydana getirir. Icosahedral viruslar kabaca kürevî görünümdedirler. Bu grubun en meşhur üyesi adenoviruslardır. Çubuk şekilli viruslarda, manto proteinlerinin alt birimleri çubuğun ekseninde sarmal bir biçimde dizilmişlerdir. Sarmalın komşu uçlan arasında nükleik asitler sıkışmıştır. Capsomerler nükleik asiti çevrelerler. 300nm uzunlukta ve 18 nm çapındaki “Tütün mozaik virusu” bu gruba misâl teşkil edebilir. Ayrıca karmaşık yapılı bakterileri tutan’ viruslarda mevcuttur. Elektromikroskopla incelenebilen bu viruslar yanında, bazı Poxvirusler ışık mikroskobu ile gözlenebilir pozisyondadır. Virüs hastalıklannın, amillerinin adlandırılması ve tasnifi bunların ilk defa görüldüğü, tetkik edildiği, idan- tifıye edildiği memleketin veya bu araştırmayı yapan bilginin adı, tabiî enfeksiyonu, klinik patolojik, epideni- yolojik belirtilerine göre yapılır. Viruslar insanlarda hafif soğuk algınlığında tutun da kuduz, sarı humma gibi bazı öldürücü hastalıklara, bir takım kanser çeşitlerine sebep olabilirler. Bir takım virüs gruplarının sebep oldukları hastalıkların sıralanışı: – Adenoviruslar: Solunum sistemi hastalıkları, – Herpes viruslar: Uçuk, gözde keratit, zona, rahimkanseri (muhtemelen), Burkit lenfoma (Küçük kız çocuklarında). – Poxumus: Suçiçeği. – Pücamovirus: Çocuk felci, üst solunum yolu hastalıkları, soğuk algınlığı. – Mixovirus: Grip – Paramyxovirus: Kabakulak, kızamık, SSPE hastalığı. – Rhabdovirus: Kuduz. – Togavirus: Sarı humma, ensafalit. – Rektrovirus mesela HTLU-III: AIDS hastalığı. – AIDS virusu: Bu da bir cytomegalovirustur.