YEMEN (GÜNEY- ADEN)

DEVLETİN A D I………Demokratik Yemen Halk
Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİ…………………………………………….. Aden
N Ü FU SU ……………………………….. *….. 2.086.000
YÜZÖLÇÜMÜ……………………………. 287.683 km2
RESMÎ DİLİ ………………………………………..Arapça
DÎNİ ……………………………………………………….İslâm
PARA BİRİM İ………………………………………Dinar.
Arap Yanmadası’nda, kuzeyinde Yemen ve Suudi
Arabistan, doğusunda Umman, güneyinde Aden Körfezi
ile çevrili bir devlet.
Tarihi:
Aden çok eski zamanlarda önemli bir buhur, baharat
ve ipek ticareti limanı idi. Yedinci yüzyılda ülke
İslâm idaresi altına girdi. Bir ara OsmanlIların eline
geçti. (Bkz. Kuzey Yemen).
1839’da İngiltere, Aden’i aldı. Uzun zaman onların
hâkimiyeti altındaki Yemen’de 1%3’de İngiltere’ye
karşı bir bağımsızlık savaşı başladı. Milli Kurtuluş Cephesi
(MKC) ve Mısır’ın desteklediği işgâl altındaki
Güney Yemen Kurtuluş Cephesi, İngiltere’ye ve bunun
himayesi altındaki yöneticilere karşı bir gerilla savaşım
sürdürdü. İki grup, iktidar için birbirleriyle mücadele
ettiler. MKC mücadeleyi kazandı. 30 Kasım 1967’de
Aden bağımsızlığını elde etti.. 1969’da MKC’nin solcu
kanadı iktidarı ele geçirerek ekonomiyi devletleştirmeye
ve günlük hayatı kontrol altına almaya başladı. Yeni
hükümet ABD ile münasebetlere son verdi ve bazı
yabancı firmaları devletleştirdi. Yardım için Çin veSovyetler
Birliği ile temaslar kuruldu.
1 4 4 Rehber Ansiklopedisi
Güney Yemen in başşehri, çok eski zamanların önemli buhur,
baharat ve İpek ticâreti limanı olan aden’den bir görünüş.
1972-I973’de Yemen Arap Cumhuriyeti kuvvetleri
ile sınır çarpışmaları oldu. Güney Yemen, Umman’daki
solcu gerillalara yardım etti. I978’de Güney Yemen
Birlikleri, Etiyopya’da Eritreli isyancılara karşı savaştı.
Haziran I978’de kanlı bir darbeden sonra, Yemen,
Suudi Arabistan, Umman ve ABD ile münasebetleri
geliştirmeye çalışan başkan Salmen Raboye Ali idam edildi.
Yeni yönetici grup, Kuzey Yemen tarafından başkanın
öldürülmesinden sorumlu tutuldu. İhtilâlciler Kuzey
Yemen ile diplomatik münasebetleri kesti. 24 Şubat
1978’de Güney Yemen, Kuzey Yemen’e savaş açtı.
Arap devletlerinin süratle aracılık yapmasıyla ateşkes
imzalandı ve kuvvetlerin karşılıklı olarak çekilmesi sağ­
landı. 29 Mart 1978’de iki ülkenin birleşmesi hakkında
Kuzey ve Güney Yemen arasında anlaşma imzalandı.
Fizikî Yapı:
Güney Yemen toprakları kıyıda bir kum ve volkanik
dağ şeridi hâlindedir. Bu dar kıyı ovasından itibaren
yükselen dağ silsileleri yatay olarak yükselen bir yaylaya
doğru uzanır.şır ve doğuya doğru alçalırlar. Ülkenin kuzeydoğu kesiminde
arazi Suudi Arabistan’ın Rubül hâli Çölüne
kanşıp birleşir. Dağlan ve yaylayı kesen vadiler yağ­
murdan sonra dolan, kuru nehir yataklan hâlindedir.
Önemli vadiler Hadramut, Bana ve Tibban vadileridir.
İklim:
İklim Nisan ayından Ekim ayma kadar sıcak ve
kuraktır. Yıllık yağış yok denecek kadar azdır. Ülkenin
kuzeydoğusu muson rüzgârlanmn etkisine girdiği
zamanlar nisbeten serin olur.
Tabiî Kaynaklar:
Arazi kıyıda steplerle kaplıdır, dağlar ve yaylalarda
hayvancılığa imkân veren otlaklar bulunur. Kuzeydoğu
çöl ile kaplı olup, burada hemen hemen hiçbir bitki
yetişmez. Güney Yemen’de henüz keşfedilmiş bir
maden yatağı yoktur.
Nüfus ve Sosyal Hayat:
2.086.000 nüfuslu Güney Yemen halkının % 33’ü
şehirlerde oturur. Geri kalanı köylerde veya göçebe
olarak yaşar. Km2’ye düşen kişi sayısı yedidir. En kalabalık
nüfus merkezi 365 bin nüfuslu başşehri Aden’dir.
Halkın % 78’ini Araplar, % 14’ünü Somali’li, %
8’ini Hint’liler meydana getirir. Çalışan nüfusun büyük
kısmı çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşır. Arapça resmî dil
olup, herkes bu dili konuşur. Halkın % 92’si Müslü­
man, % 4,5’u Hristiyan, % 3,5’u Hindu’dur. Halkın
dörtte biri okuma-yazma bilmemektedir.
Siyasî Hayat:
Komünizm ile idare edilen Demokratik Yemen
Halk Cumhuriyeti altı eyalete bölünmüştür. Devletin
yüksek idari organlan Başkanlık Konseyi ve Yüksek
Halk Konseyi’dir. Ülkenin tek partisi Komünist Partisi
olup, Aden, Sovyetler Birliği ile sıkı münasebet içindedir.
Rusya’dan para yardımı almakta ve buna karşılık
Ruslara topraklannda askerî imtiyazlar tanımaktadır.
Güney Yemen Arap Birliği’nin ve Birleşmiş Milletlerin
üyelerinden biridir.
Ekonomi:
Güney Yemen ekonomisi, esas itibariyle tanma ve
hayvancılığa dayanır. Yetiştirilen başlıca yiyecek bitkileri
süpürge dansı (sorghum), susam, akdan, buğday,
arpa ve hurma’dır. En önemli ticaret bitkisi pamuk
olup, ana ihraç malıdır. Ülkenin belli başlı hayvanlan
koyun, keçi, sığır ve devedir. Keşfedilmiş petrol yatağı
olmamakla birlikte Aden’de petrol rafinerisi mevcuttur.
Ülkenin başlıca ihraç malları petrol ürünleri, pamuk,
hayvan derisi ve postu, kahve ve kurutulmuş balıktır.
Aden limanı ülkenin zenginlik kaynağıdır. Ticarette
bulunduğu ülkelerin başlıcalan Birleşik Arap Emirlikleri,
Kuveyt ve Japonya’dır.