Yeni Yöntemler ve Makinalar

Amerika ve Batı Hint Adalarından, Avrupa’ya yeni ekin türleri ile yeni besin maddeleri getirildi. Bunların en önemlisi patatesti. Mısır ve tütün Ispanya’da, Güney Fransa ve İtalya’da hızla benimsendi. Domates ve kabakgiller önemli yeniliklerdi. Tarım yönteminde en büyük ilerleme Avrupa’da gerçekleştirildi.
1) Tarım yöntemlerinin ilkel olduğu bölgelerde yeterli besin üretebilmek için bütün aile çalışır. Erkekler tarlayı öküzlerle sürüp açtıktan sonra, geri kalan işin büyük
kısmını kadınlar görür. Erkekler hayvanlara bakar, kadınlar tarlayı eker, biçer ve ayrık-otlarıyla savaşır. Bu çalışma modeli birçok köy topluluklarında hâlâ yürürlüktedir.
Asgarî geçim düzeyini aşan artı-ürün, co$ii zaman azdır; kuraklık yüzünden bir yıl ürün alınamaması bu verimsiz tarım sisteminde bazen açlıktan ölümlere neden olur.
2) Ağır capa, İlkel
tarımda kullanılan temel ve kimi zaman tek araçtı. Ham topra ğı açmak ve taş ayıklamakta kullanılıyor, ekin büyürken capa işi görüyordu.
3) Saban dünyanın
bazı yerlerinde hâlâ kullanılmaktadır. Toprağı derinlemesine karmadan, yüzeyini kazıyarak ekime hazırlar. Başlangıçta insanlar
tarafından çekilir yada itilirdi, sonraları öküzler tarafından cekilecek biçime getirildi. Böylece sürüm alanı iki katına çıktı. Çeşitli koşum yöntemleri geliştirildi.
4) Ortaçağ Avrupa’
sında uygulanmaya başlanan, değişik ekinleri sırayla ekme yöntemi, üc tarla temeline dayanır. Tarlalardan biri [Al nadasa bırakılır, İkincisinde [B] buğday yada çavdar, üçüncüsün-<1e ise [C] arpa, yulaf
ve bezelye yetiştirilir- çiftlik beyinin toprağı-di. Ortaçağ tarlaları nı da işlerdi. Toprağın köyün çevresini saran, bölüştürülmesi ilkesine geniş; çitsiz alanlardı, karşın, bu sistemin Her.tarla birçok şerite birçok sakıncası vardı, bölünmüştü ve her köy-Sözgelimi, şeritler lüye toplumsal düzeyi- arasındaki patikalar ne göre, değişen sayı- toprak kaybına yol da tarla şeridi verilirdi, açıyor yada bir seri-Köylü, kendi topre- din iyi işlenmemesi, ğından başka feodal öteki şeritleri etkiliyordu
5) öküz, Ortaçağda
Kuzey Avrupa’nın temel güç birimiydi. Sağlam pulluklarla daha önceleri İşlene-
meyen topraklarda, tarım yapılmasını olanaklı hale getirmişti. Sığır hâlâ tarla sürmede kullanılıyor, ama sü-
tünden yağ ve peynir de yapılıyordu. Saban öküzü 7-9 yaş arasında kesim için besiye ayrılıyordu. Öküzlerin
çalışma süresi, otlama nedeniyle sınırlıyd atlar, daha uzun süre çalışabiliyor ve pulluğu hızlı çekiyordu.
144
XIV. yüzyıla gelinceye kadar Belçika ve Hollanda’da çiftçiler nadas toprağında yoğun tarıma başlamışlardı. Özellikle tahıl, köklü bitliler ve hayvan yemi (yonca, kaba yonca ve çayır otu) yetiştiriyorlardı. Mader, çivitotu ve safran gibi boya bitkileri de ekiliyordu. Mekanik beceri geliştikçe, tohumu elle savurma yerine, makinayla serpme yöntemi bulundu. Bu buluş, modem makinalı tarımın temel taşlarından biri oldu.
Yoğun hayvan yemi tarımı, açık tarla sisteminden vazgeçip, tarlaları çitle çevirmeyi zorunlu kıldı. Amaç, hem ekini büyürken korumak hem de otlayan hayvanların başlarını alıp gitmesini önlemekti. Açık tarlalarda üçlü ekim sisteminin yerini, dörtlü ekim W) aldı. Böylece daha yüksek verim elde edilebildiği gibi, daha çok sayıda evcil h,ayvan da beslenebiliyordu. Bu arada evcil hayvanlar yavaş yavaş yavaş, seçmeli üretmeyle ıslah edilmekteydi.
XIX. yüzyılda Amerikan Ovalan tarımda makinalaşmaya doğru önemli bir adımın atılmasını sağladı. Bu ovalarda, sanayileşen Avrupa’nın korkunç bir hızla artan nüfusunu beslemek için, milyonlarca ton buğday üretilebilirdi, ancak yerel işgücü hem kıt, hem pahalıy-
dı. 1850 yılına gelindiğinde biçer-dö-ğer kullanılmaya başlanmıştı. Bunun hemen ardından, sürme, biçme ve dövme işlemlerine makina gücü uygulamak için bir buhar motoru yapıldı.
Bilimsel Tarım ve Artan Ürün
Bir zamanlar hayvanlara gördürülen işi, bugün traktör yerine getirilmektedir. Ekinler de biçer-dö-ğer makinaları ve daha başka karmaşık makinalarla toplanmaktadır. M.S. 1200 yılında 1 hektar ekili buğdaydan, 12-15 kile ürün alınabilirdi; bugün 1 hektar ekili buğday, Avrupa’da, Amerika’da, Arjantin, Avus-turalya yada Kanada’da 100-200 kile ürün verebilmektedir. 1200 yılında bir hektarlık ürün, dört vada beş kişiye bir yıl yeterdi; bugün bir fiektar, 20 il& 50 yetişkin insana bir yıl yetecek kadar ekmek, ayrıca bir sonraki mevsim için yeterli tohum sağlayabilmektedir.
Hayvancılıkda, özellikle son vüz yıl içinde, görülmemiş bir ilerleme kaydetmiştir. Islah edilen çiftlik hayvanlan bugün eskisinden daha kısa sürede, daha çok yavru, et, yumurta yada süt vermektedir.
6) Yani aklın türleri 7 getiren Norfolk dörtlü ekim yöntemi, nadas yılını aradan çıkardı.
Yonca ve şalgamdan daha cok hayvanların _ beslenmesi için yararla- >î nılıyor ve alınan gübre, ekinlerin yetişmesine yardımcı oluyordu.
7) Hayvan üreticileri XVIII. ve XIX. yüzyıllarda kasaplık sığır türlerini hayli geliştirdiler. Yeni türler kuzey Avrupa’nın gelişen nüfusunu beslemek İçin, gerektiğinden fazla et üretiyordu.
ayrıca bak: t»» küçük çiftlik
148 Tarım şirketi
150 Tarım makina ve
yapıları
1M0
M0
ikinci Dünya Savaşından sonra, kas gücünün yerini mokinalor almıştır. Gelişmiş ülkelerde tarım alanını traktör sayısına bölüp, her traktörün ne kadar hektar işlediğini bularak bunu kolayca örnekleyebiliriz. 1950’de ABD ve Ingiltere tam makinalaşmışken. Avrupa’nın bazı bölgelerinde atla çekilen ma-kinalar kullanılıyor ve Sovyetler Birliği savaşta Uğradığı kayıpları gidermeye çalışıyordu. 1970‘de Batı Avrupa’ nın küçük çiftliklerinde. ötekilere oranla daha cok traktör vardı. ABD ve SSCB’deki daha geniş birimlerde kullanılanlar ise. daha güçlü ve kullanışlı ma-kinalara dönüşmüştü.
t) Modem çiftçilik
giderek uzmanlaşmaktadır. Sözgelimi, burada havadan görünen Güney Lincolnshire’ın düz ve hareketli milli topraklarında hayvancılık yapılmaz: Burası bir <peşin-para ürünü» (patates, şeker pancarı. bostan sebzesi ve
soğan) alanıdır. Arada, buğday da ekilir. Bazı çiftlikler büyüktür, buralarda genellikle, makina kullanılır. Pazarlama alanında yapılan özel ve kooperatif yatırımları nedeniyle tarımsal sanayi ve ticaret de gelişmiştir.
9) Çok sayıda kasaplık’ sığırın yıl boyunca beslendiği acık ağıllardan bir örnek: bir ABD besi alanı. Buralarda toplanan binlerce sığır, dengeli biçimde (mısır, hazır hayvan yemi, kaba yonca, tahıl ve ek mineral)
beslenmektedir. Besleme işlemi makinalaştırılmıs olduğundan, az emek kullanılmakta ve hayvanlar çabuk gelişmektedir. Büyük serma-
hayvanlar çiftlik sahiplerinden çok. anonim şirketlere aittir.
DOnys tarımının büyük hlr bölümü. Kuzey Amerika yada Avus-turalya standartlarına göre, küçük »ayılacak birimlerce yürütülmektedir. Ne var ki toprak alanı, tarımda ıyı bir üretkenlik ölçüsü değildir. Çok verimli toprakta, bol emekle yüksek ürün elde edilebilir. Öte yandan, özel yapılara ve araçlara sahip hayvan üreticisi yada bostan sahibi de tek başına iyi bir gelir sağlayabilir.
ikfdneti için besleı*en Ua domuz ve bir at vardı. Üzüm-
fldûfiSkrlanAŞarap ve »yönden
elde edilen yağ, çiftlikte tüketiliyor-aşlıca nakit gelir, sebzelerin yerel pazarda satılmasıyla sağlanıyordu Yakın zamana kadar İtalya’da buna benzer çiftlikler görmek müm ıcundu.
Geleneksel Kffv Tunmı
Geleneksel köy tarımı, genellikle para kazanmaktan çok, çiftçi ailesine gerekli besini salama amacıyla yapılmaktaydı. Çiftçi, çoğu kez toprak kirasını, elde ettiği ürünün bir bölümünü vererek ödüyordu. 7 hektarlık tipik bir eski Toskana çiftliğinde (1), ürünün yüzde 47 si toprak sahibine gidiyor, geri kalanı toprak üzerinde yaşayıp çalışan sekiz yetişkin ile yedi çocuğu besliyor; artan küçük bir miktar da satılıyordu. Bu toprak parçasında tahıl, patates, fasulya, bezelye, çeşitli sebzeler, salatalar, üzüm zeytin, elma, armut, şeftali, kayısı,’ kiraz, vişne, erik ve ceviz yetiştiriliyordu. Dört sağmal inek, pulluk çek-
Kuzey Avrupa’da, geçen yüzyıl, da çiftçilik dışında iş olanağının gelişmesi ve şehirlerde et ve süt ürünlerine talebin artması sonucu, değişik tipte çiftlikler ortaya çıktı. 10-50 hektar büyüklüğünde alanlar, bir
tİrİf f yada bir gündelikçi tarafından işleniyor, çiftçinin karısı, tavuk, inek ve domuz gibi hayvanların bakımında kocasına yardım ediyordu. İskandinavya’da zamanla, tereyağı, peynir ve öteki süt ürünleri ile domuz pastırması üretimi ıçm, bir yerel kooperatifler şebekesi oluşturuldu. Buna benzer bir başka örnek, İrlanda’nın bazı bölgelerinde de gelişmişti, ama üretim orda genellikle otlaklara dayanıyordu. Değişik biçimlerde olmakla birlikte, Hollanda ve Yeni Zel-anda’da da, otlak kullanımına dayanan küçük çiftlikler, dünya tereyağı ve peynir piyasalarında yük-f . ^abet gücüne sahip olmuşlardı.
İskandinavya (2), İrlanda ve Yeni Zellanda’daki çiftçilerin çoğu Y* j°Prak sahibiydi yada zamanla işledikleri toprakların sahibi oldular. Hükümetler, büyük toprakların parçalanmasına yolaçan siyasetler izliyor, çiftçilere işledikleri toprağı satın almaları için, uygun koşullarla kredi sağlıyordu. Tahıl üretiminin gümrük vergileriyle korunmadığı ülkelerde hayvancılık yapan çiftçi, dışardan gelen ucuz yemden yararlanıyor ve böylece. toprağının besleyebileceğinden daha çok hay-van besliyebiliyordu.
Bu ülkelerin bazılarında, ve tarımın bir zamanlar geleneksel köy yöntemleriyle yürütüldüğü alanlarda. küçük çiftlikler zamanla daha birimler haline gelmiştir. 1958 den bu yana Avrupa tarımında çalışan insan sayısı yarı yarıya azalarak, 18 milyondan 9 milyona 1″”*1£Îir- Tarım ücretleri sürekli arttığından, küçük çiftlik sahiplerinin gündelik* işçi çalıştırabilecek olçude gelir sağlamaları olanaksız hale gelmiştir.
Hükflmet Yardımı
Küçük çiftlik sahiplerinin gö-
1) Florana
rındakl 7 h bu İtalyan yapılar ve 1 li 19lerde kı Çiftlik, çitle küçük parçı müştü. Hay nellikle, bal meyve ağaç otlatılırdı. E ürün, çiftlik] on beş Insaı mini zorluklı Araç ve geri Çiftçinin bütı yesi, hayvan büyüyen ekli durum, Avruı güneyinde, b tutma olanaf bulunmadığı lerde olağanı larda çiftcilig akılcı temelle ma yolundaki ler, siyasi soı yaratmıştır.
2) İskandinav çiftlikleri. en cok iki kişi tarafından işletilmek üzere düzenlenmiştir, işlerin yoğun olduğu dönemlerdealienin yardımına başvurulur. Hayvanlar başhça sellr kaynağıdır, ineklerden
alınan süt, yağının çıkartılması için süthaneye gönderilir, arta kalan, çiftliğe döner; bu süt, arpayla karıştırılarak. etinden kaliteli domuz pastırması yapılan domuzlara yedirillr. Bu sistemin yerini Danimarka’da daha büyük coğrafi uzmanlaşma alır. Öteki İskandinav’çiftçileri, sert kış aylarında
nüllü birleşmeleri, bazı Avrupa ül–kelerinde (Fransa. Hollanda, Batı Almanya ve İngiltere gibi) yaşlı çiftçilere emekli maaşı, gençlere ise tarım dışı alanlarda çalışmaları için eğitim olanakları sağlayan, resmi uygulamalarla hızlanmıştır. Her zaman başarılı olmamakla birlikte, amaç, tam gün çalışan bir çiftçinin asgari kazancını, öteki işçilerin kazanç düzeyine çıkarmaktır. Hükümet yardımının saptanması için İngiliz iktisatçıları, küçük çiftlikleri değerlendirmede, toprak büyüklüğü dışındaki nitelikleri de dikkate almaktadırlar. Bir toprak parçası üzerinde görülen\ her iş, bütün ülke ortalaması teniel alınarak «standart iş gücüne» gpre sınıflandırılır. Sözgelimi, her1 sağmal inek için yılda on gün, hir hektar buğday yada arpa için beş gün hesap edilir. Eğer bunların toplamı 275’i bulmuyorsa o toprak parçası tam gün çalışan bir çiftlik sayılmaz.
Tam günlük emek gerektirmeyen küçük çiftlikler, yüzyıllar boyu kır yaşamının önemli bir öğesi olmuştur. Sayıları gittikçe azalmakla birlikte, bugün de. Avrupa ve ABD’nin bazı yörelerinde böyle çiftliklere raslanır. Bu tür çiftçilik, coğrafi özelliklere göre, balıkçılık-
la (İskoçya), ormancılıkla (İskandinavya) , küçük çapta madencilik yapan kır zenaatleriyle (Güney Almanya) ve çevredeki fabrikalarda mevsimlik çalışmayla birlikte yürütülebilir. Bu tarımdan sağlanan üretim, ulusal ekonomi için büyük bir önem taşımamakla birlikte, birçok kimse için açık havada yaşama ve belli bir bağımsızlığa sahip olma gibi, toplumsal bir gereksemeyi karşılamaktadır (5).
ayrıç? bak:
148 Tarım şirketi
150 Tarım makina ve
yapıları
\ :
Çiftçilik ve Çevre
Tam gün çalışmasalar bile küçük çiftliklerin korunmasına, turizmin gelişmesi Ve kırsal yaşamın tadına varılması bakımından gittikçe daha çok önem verilmektedir. Batı Avrupa ülkelerinde birçok kişi, yazları bu tür çiftliklerde geçirmektedir.
Koşulların çok daha zor olduğu dağ ve yükssk yaylalarda küçük çiftliklerin ortadan kalkması, çevreyi ıssız bir çöle çevirebilir. Yazın ne kadar göze hoş görünürse görünsün, böyle çiftliklerde yaşam oldukça güçtür. Bu yüzden bazı ülkelerde özel yardım proieleri uygulanmaya başlanmıştır-
/ /
Burada görülen İki
çiftlik modelinin ikisi de. bir bucuk kişinin emeğiyle yürütülmektedir. Hayvan çiftli-‘ ğinde [Al. çiftçinin
karısı ve ailesi, bazen de yanlarında kalan bir pansiyoner yada öğrenci, işe yardım eder. Tarım yapılan çiftlikte, sahibinin karı-
sı çiftlikte çalışmaz [B], bazı işlerde ücretli işçi kullanılır, işin yoğun olduğu dönemlerde geçici işçiler kiralanır.
1 Seker pançon
2 Yemlik mısır
3 Nadasa bırakılmış tarla
4 Süt tankeri
5 Otlak »Arpa
7 Yulaf
8 Sera
9 Domuzlar
10 Silo
11 Buğday
12 Kümes hayvanları
13 ördekler 1« Yonca
15 Meyve ağaçları
16 Çiftlik evi
17 Sebze bahçesi
3) Küçük bir çiftlikte,
çeşitli dallarda üretim yapılabilir. Uygulamada. bu tür bir çiftlikte üretilen türlerin sayışı yarım düzineyi geçmez. Çok yağışlı yörelerde otlak hayvanlarına ağırlık verilir; yazların kurak olduğu yerlerde ise, en büyük ağırlık ekindedir.
4) İsviçre’de çiftçilik 6
bir dizi küçük toprakta yapılır. Tarım topraklarının çoğunun deniz yüzeyinden çok yüksekte olması ve aşırı yağış, tarımın İsviçre ekonomisinde büyük bir yer tutmasını engellemektedir. Tarım alanında nüfıısun ancak %20. kadarı çalışır.
5) New England, ABD’
deki geleneksel küçük çiftliklerin bugün de bulunduğu bölgelerden biridir. Günümüzde, bu çiftlik sahiplerinin çoğu şehirde oturup, buraları dinienme yer-leri olarak kullanmaktadır. Çiftlik işlerini kahyalar görür. Bu model Avrupa’da da giderek yayılmaktadır.
147
‘__. —’ toplunun dengeli berin ge-
«■»MnMlni karşılamak üzere planlanan örgütlü tarımın tarihi, Mezopotamya uygarlıklarına dayanır. Bilimsel yönetim ve işletme teknikleri kadar sermaye tarımını da içeren buyuk üretim çiftçiliği, Batı dünyasındaki büyük sanayi nüfusunun taleplerini karşılama girişimleri sonucu ortaya çıkmıştır. İyimser bir görüşle, bu tür tanmın sağladığı yararlar, besin kaynaklan 1900’ler sonunda bugün de kıt olan ülkelere de yayılacaktır.
tamlerijftb am- ı».
^ »«lebi
hem büyük çapta tanmsal üretimi hem de Güney Amerika ve Avustu-ralya gibi gelişen üretim alanlarından, besin ithaline yolaçtı. Ne var kı, Güney Yarıküredeki ülkelerden aradaki tropikal bölgeleri aşarak,’ Avrupa pazarlarına bozulmadan et ve sut ürünleri getirmek mümkün değildi.
Fazla Üretim
JÜZyılda’ İngiltere’nin özellikle doğu ve güney bölgelerinde uygulanan tarım, Londra’nın artan nüfusuna besin sağlamak ve Avrupa’ya ihracat yapmak için Kapalı köy ekonomisinin (ki dünyanın büyük bir bölümünde çiftçi-lenn işi hâlâ budur) gereksemele-n üzerine bir ekin fazlası üreterek, gelişmenin yönünü gösterdi.
Sanayi Devrimi, modem uygulamanın gelişmesine yolaçan, tarihsel bir ıtılim sağladı. Hızla büyüyen kent nüfusu, Avrupa’nın bazı ülkelerinde geleneksel çiftçilik yön-
, . ®u, sorun. mekanik yöntemlerle soğutulmı^ gemilerle çözüldü. Bu ilk önemli aşamadan sonra, modern soğutma teknikleri gelişti. Bu teknikler, besin maddelerinin pazar-lanmasında ve evlerdeki buzdolap-larında saklanmak üzere hazırlanan, polietilene sarılı dondurulmuş besin üreten, büyük tarım şirketlerinin örgütlenmesinde önemli bir rol oynadı.
Modern Tanm Teknikleri
O ©
Modem çiftlik, merkezi bir örgüt denetiminde çalışan, ortalama birkaç yüz hektar büyüklüğündeki bir grup çiftlikten biridir. Bu çiftlikler genellikle çok büyük olmaz.
Ekonomik incelemeler, ortaboy çift, aktartn büyüklerden daha verimli olduklarım göstermiştir. Bu özellikle mandıracılık ve karma çiftçilikte geçerli bir olgudur; Mandıracılıkta inekleri sağan kişinin, onları iyi tanıması; karina çiftçilikte ise za-manlama ve sıkı gözetim önemli-dir Tek tur hayvan yetiştirilen bazı birimlerde, hastalık tehlikesini önlemek ve üretim artıklarının ortadan kaldırılmasını kolaylaştırmak için, çiftlik boyutlarının sınırlandırılması yararlı olabilir.
Kümes hayvanlan üretiminde karşılaşılan güçlüklerin aşılmasında büyük başan sağlanmıştır. Bu alanda «fabrika çiftçiliği, ti) en geniş sınırlarına kadar geliştirilmiştir. Sürekli denetlenen bir ortamda yaşamak ve çabuk büyümek üzere, özel olarak üretilen kümes hayvanlan, çok büyük sayılarda kapalı yapılarda yetiştirilir. Yapılar, dış ısı değişmelerine karşı yalıtılmış havalandırma aygıtlanyla do-natılmıştr. Yumurta üretimi için, özel aydınlatma yoluyla dengeli bir gun süresi sağlanır. Böylece yu-murtalamanın ilkbaharda artıp sonbaharda azalması önlenir. Bu her bakımdan yapay olan çevrede yuzbınlerce kümes hayvanı aynı anda kuluçkadan çıkar, büyür ve
e#
2) Tarım ve sanayi
birbirlerine iyice bağımlı hale gelmişlerdir. Bir zamanlar kendi kendine yeten çiftlik, şimdi petrol ürünleri. kimyasal madde (gübre), makina ve yapı malzemesi satıcıları için önemli bir pazardır. Buha karşılık çiftlik de besin (tahıl, «neyva, sebze, süt ve et)’ ve çeşitli hayvansal yan ürün sağlamaktadır.
148
Meyve ve Mbıe
rpo Donaurulrm* Kontmn<
881 YoO. peynir Yumurta
uı
E* Yon-urtmier (dert)
1) Acık havada
lıp. dolaşmalar gellenen yüzbir piliç, yaşamını bir ortamda ge< Fabrika çiftciliğ ileri adımları ki hayvanları (tavt hindi) üretimind mıştır. Böyle biı luşta, tahıl siloi da depolanan [1 sin karıştırılıp & lerek. hap halini tlrllir f2J. Döllen döllenmediği deı . nen*yumurtalar, ka makinalarına rılır [3J. Yumurta çıkan civcivler (< semirtme bölümi alınır (5J. Bunla «ıra kümesler, ot . tik yemleme ve d temizleme aygıtk vardır. Yuıhurtala sınıflandırılıp eldi Çıkarılır (6], kesil tavuklar başka bi lûme [7] taşınır, I
silip hazırlandıkta sonra dondurulup Pazara sürülmek i re polietilenle pal lenlr.
mMUi
İr
kesilir. Sonra aa ıabrika üretiminin sürekli olmasını sağlama amacıyla dondurulur. Daha çok Noel ve Şükran Günü gibi özel günlerde satılan hindiler bile aynı biçimde yetiştirilip dondurularak bekletilir.
Üretim ve İsleme
Eti için beslenen bir başka hayvan da domuzdur. Domuzlar büyük sayılarda yetiştirilmekle birlikte, üretme çiftlikleri, kümes hayvanlarında kullanılan birimlerin boyutlarına varmaz ve çoğu kez çiftçiler dışındaki uzmanların denetiminde-dir. Kesim ve işleme, ticari şirketler yada kooperatifler eliyle yapılır; bunlar ya bütünüyle vada kısmen çiftçilerin mülkiyetindedir.
Kasaplık sığırın, üretim ve kesim işleminin aynı elde toplanması daha çok ABD’ne özgü bir durumdur. ABD’de çeşitli hayvan üretimi için büyük birimlere yönelme eğilimi, başlangıçta, hayvan yemi üreten şirketler tarafından kendi satışlarını artırma amacıyla desteklenmiştir. Avusturalya ve Yeni Zellanda’da (3) çiftçilik, genellikle
büyük boyutlarda yapılanalım» ve
dış pazarlara göre ayarlanmıştır. Bu da, güçlü üretici komiteleri, mali yatırım kuruluşları, ve işleme, paketleme, ihracat ve pazarlamada, uzman şirketlerle, genellikle kooperatifçiliğe dayalı, oldukça gelişmiş örgütlenme yöntemlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Tarım işletmelerinin hepsi büyük birimlerde örgütlenmeye elverişli değildir. Tarımın ulusallaştınl-dığı yada kollektifleştirildiği yerlerde karşılaşılan bir olgudur bu. SSCB’de ülke çapında taze et ve ‘•sebze gereksemesinin büyük bir kısmı, hâlâ kolektif çiftlik üyelerinin, tek başlarına işledikleri küçük özel topraklardan sağlanmaktadır. Başka yerlerde büyük birimlerce üretilmesinde en çok başarı sağlanan ürünler, tahıl, şeker, çay, tropik sanayi bitkileri (pamuk ve kauçuk), sebze (büyük pazarlara açıl-.manın kojay olduğu yerlerde), salata (toprağın son derece değerli olduğu Hollanda’da çok-katlı seralar kullanılmaktadır) ve meyve olmuştur.
Kâra yönelik modern çiftçilik, eskisinden daha çok sermaye gerektirmektedir. Böylece satın alman hammadde ve işlenen ürün miktarı arttırılabilmektedir (2).
ayna tak:

1) Beygir koşulu biçer-
bağlûr’lor, Yeni Dünyadaki tahıl ekilen toprakları ihracata yönelik büyük bir üretime açtı ve dünya ticaretini büyük ölçüde etkiledi. Desteleri, kurumaları için kümeleme ve döven için çiftliğe geri götürmek üzere arabalara yükleme işinde, mevsimlik işçilere gene de gerek duyuluyordu.
2) Kombine harman
makinası. döven işini tarlada görür.- taneleri samandan ayırır, küçük ot tohumlarını elec. çöpü savurur. Tahıl önce toplama haznesine gider, ordan bir kamyona boşalır. Ma-kinanın belli başlı ,
3) Yüksek güçlü modem bir traktör, hem önüne hem arkasına takılan araçları taşır ve çalıştırır. Kepçe, hidrolik sistemle kal-
dırılır; sürücü tek bir manivelayla kepçeyi oturduğu yerden işletebilir. Kaporta, aracın devrilmesini önleyecek biçimdedir.
*) Tarım maklnalarının
çoğu traktörün gerisin-. deki üçlü bağlantı üzerine monte edilir ve motor şaftına bağlanır. Taşmmak için hidrolik sistemle havaya kaldırılabildiği gibi araçların derinliğini
yada yüksekliğini de-
kiso sürede tamamlanmasını sağladığı gibi, toprağın traktör tekerlekleri altında sertleşmesini de önler.
150
■ depolanması İçin bir ambar, inekler için bir ahır, süt sağılan bir sundurma ve bir süthane bulunurdu. Beygirler için ayrı tavlalar, domuz ağılları ve sığırlar için önü açık bir barınak vardı.
Modern çiftlik yapıları, başlıca İki tiptir. Birincisi ve en çok ras-lanılanı, geniş açıklıklı metal, beton yada tabakalı tahta kirişlerin geliştirilmesinden sonra artaya çıktı. Bu kirişler, hafif dam malzemesini arada başka bir destek olmak-«zın taşır. Böylece traktörlerle, öteki tarım makinaları yapı içinde konulabilir. Ana model olan açık ambar (6), tarım sistemine uygun dürecek herhangi bir biçimde bölmelere ayrılabilir. Bu ambarların dı-kötü hava koşullarından korunmak için kaplanır. Ayrıca yüksekliğin önemli olmadığı durumlarda Tan duvarlara yapılan eklerle istenilen ölçüde genişletilebilir.
Yapıların bazı bölümleri çeşitli amaçlarla kullanılabilir: sözgelimi, bazen çiftlik hayvanlarını barındırmak, bazen de makinaları korumak i ic*n- İnek mandıralarında ahırın yelini, açık alanlar almıştır. Burda “ayvanların yatması için tek tek : bilmeler bir gezinme alanı ve bir besleme alanı vardır. İnekler man-
dıraya bitişik bir bölmede modern makinalarla sağılır; süt sonradan borularla mandıraya aktarılır. İneklere verilecek yem, bilgisayarlarla otomatik olarak ayarlanabilir.
Denetimli Yapı
İkinci belli başlı yapı tipi, domuz, tavuk ve yumurta üretimi (7) için kullanılan denetimli yapıdır. Bunlar genellikle alçak tavanlı olur; tavuklar tel kafesler içinde tutulur. Yumurtalar, taşıyıcı kayışlarla özel bir yumurta paketleme odasına taşınır. İçerden yapı bütünüyle yalıtılmıştır. Özel aydınlatma ile «gündüz» ve «gece» süreleri ayarlanarak, tavukların daha sık yumurtlaması sağlanır. Basınçlı havalandırma ısıyı denetler. Yavru domuzlar ve civcivler dışında, yapıdaki hayvanların kendi beden ısıları yeter-lidir.
Kapalı avluların yerini artık, çiftlik hayvanlarının ve çeşitli malzemelerin tesmmasi; besin, gübre ve ürünün çiftliğe girip, çıkmasını sağlayan bir yol şebekesi almıştır. Trafik akışı, sağlıklı ve modem bir çiftlik düzenlenmesinde belirleyici etkendir.
ayrıca bak:
146 Küçük çiftlik
148 Tarım şirketi
Hayvan da başlanan
bir ekin çiftliğinde, yapılar çevresindeki trafik, yılın her mevsiminde ve özellikle hasat zamanı oldukça yoğundur. Modern bir düzenleme, bunu göz önünde tutmak zorundadır. Yapı çevrele-
rindeki zeminin sert olması [1], taşıtların ve makinaların kolayca dolaşmasını sağladığı gibi, hayvanların temiz kalmasını da sağlar (sağmal İnekler için önemli). Trafiğin en yoğun olduğu noktalar, tahıl ve pa-
tates için ikmal ve yükleme alanı [2], yemin, tarladan getirilip silolara konulduğu bölüm [3] ve hayvan bakım yöreleridir [4]. Ancak yeni kurulan çiftlikler genellikle bu kadar iyi bir düzenlemeye sahip değildir.