EPİSKOPOS i. (yun. epi, üzerinde ve skopein, incelemek’t en). Esk. yun. Atina’nın kendisine bağımlı şehirlere bu şehirleri denetlemek, buralarda adalet dağıtmak ve hâkimiyet otoritesini temsil etmek üzere gönderdiği olağanüstü yetkili yüksek görevli. (Sunlar atina emperyalizminin araçlarıydı ve çok zaman da atina birliğinden olan şehirlerin muhtariyetine zararları dokundu

EPİSKOPALtZM i. (fr. épiscopalisme). Piskoposlar topluluğunun papalıktan üstün olduğunu ileri süren kuram. (Ortaçağda tutulan bu kuram, XI., XII., XIII. yy. larda, özellikle Avignon papalığı döneminde, papalığın gittikçe artan merkezci otoritesine karşı bir tepki niteliği gösterdi. Papaya karşı krallığın üstünlüğünü sağlamak isteyen gallikanlar ve Jansenius’cular tarafından benimsendi. Vatikan konsili [1870], papanın yanılmazlığını ilân ederek bu nazariyeye yeni bir anlam verdi

EPİSKOP i. (yun. epi, üzerinde ve skopein, görmek’ten fr. ipiscope). Görüntüleri yansıma yoluyle veren (saydamsız maddeler tilerindeki görüntüler, küçük cisimler) ve genellikle okullarda öğretim aracı olarak kullanılan cihaz. —  Tanklarda gözetleme için kullanılan aynalı optik âlet. —  En basit episkop, aralarında 45°’lik bir açı bulunan ve biri nişan deliğinin önüne, diğeri de daha aşağıya yerleştirilmiş iki aynadan meydana gelir. Böylece ...

EPİ SEM i. (fr. epi seme). Müz. IX. yy. dan itibaren Sankt-Gallen elyazmalarında bazı notaların ses perdelerini, vurgularını, ritmini belirtmek için bazı nomalara eklenen çizgiler i.

EPİSCİA i. Tüylü ot; bazıları sürüngen gövdelidir; çiçekleri ortak bir sap üzerinde yarı ayrı veya bileşik olur; beyaz veya erguvanî renktedir. (Episciaların bazıları limonluklarda süs bitkisi olarak yetiştirilir. Tropik Amerika’da otuz kadar türü vardır. Gesneriaceae familyasından.

EPİROGENEZ i. (yun. epeiros, yükselmiş toprak ve gennan, meydana getirmek > fr. ¿pirogenöse’âen). Jeoloji ölçeğine uygun, yerkabuğunun oldukça geniş bir kesimini etkileyen ve yükselmesine veya alçalmasına yolaçan geniş kavisli hareket. —  Epirogenez*in oluşturduğu eğimler hafiftir: orogenezden meydana gelenlerin 10-70° olmasına karşılık epirogenezinkiler l-2°’yi geçmez. Aîsace ovasının çökmesi ve Vosges dağlarıyle Karaorman’ın yükselmesi bir epirogenez örneği gösterir. (Epirogenezde izostatik denge bozulmaz, ...

EPİPHYLLOPSİS i. Dallı gövdeli ağaççık; dalları yaprak görünüşünde, yassı, dilimli, kısa eklemlerden meydana gelir;” bunların tırtıllı kenarlarında, on beş gün Ömürlü kırmızımsı pembe veya beyaz çiçekler oluşur. (Evlerde ve limonluklarda süs bitkisi olarak aranır. Kaktüsgillerden.)

EPİPHANİOS Aziz (Filistin 315’e doğr.- denizde 403), Kıbrıs’ta Salamis piskoposu (367). özellikle Apollinarios ve Origenes taraftarlarına karşı şiddetli polemikleriyle tanınır. Birçok eser bıraktı. Başlıcaları: Arius’culuğa ve Origenes’in öğretilerine karşı yazdığı Panarion (Ekmek Dolabı), Arius’- culara karşı Angirotos (Demir Atmış) ve Peri Metron kai Stathmon (Ölçü ve Tartılar Üstüne). Bu sonuncu eseri, Kutsal Kitabın bir ansiklopedisi sayılabilir,

EPİPHANEİA i. («görünme» anlamında yun. k.). İsa’nın paganlara ve özellikle müneccimlere görünmesi. |j Bu olayı kutlayan yortu. (Krallar Günü de denir.) —  Hıristiyan yortusu Epiphaneia 6 ocak günü kutlanır. Bu gün, başlangıçta, Doğu’da, İsa’nın ortaya çıkmasını (doğumu, kendisine müneccimler tarafından saygı gösterilmesi, vaftiz edilmesi) anma ve kutlama günüydü. Batı’da ise sadece doğumu kutlanıyordu. Sonra, Batı, Doğu’nun Epiphaneia’sını, Doğu da Batı’nın ...

EPİNOY (Philippine Christine de lalaİng,— prensesi), belçikalı kadın kahraman (Bailleul şatosu, Conde 1545 – Anvers 1582). Tournaisis valisi Pierre de Melun’un karısıydı; ispanyollar tarafından kuşatılmış olari Tournai’nin savunmasını yönetti ve haftalarca dayandı (1581)

Epinikoi, Pindaros’un Zafer Türkülerinin genel adı (M. ö . 518 ile 438 arası). Eserlerinin en ünlü bölümü ve günümüze tam olarak kalan tek eseridir. Epinikoi dört kitaba bölünür ve bu kitapların her biri de klasik Yunan’ın dört büyük şenliği olan Olympia, Pythia, Nemea ve İsthmia şenliklerinden birine tekabül eder. Hepsi de, zaferin anılması; yarışmanın çeşidi, Özellikleri; kazananın, ailesinin, , yurdunun, ...

EPİNİKİON i. (yun. epi, üzerinde ve nike, zafer’den). Esk. Yun. Olympia, Delphoi v.b. spor- gösterilerimde bir zaferden* sonra düzenlenen şenlikler ve tanrılara sunulan adaklar. |( Çoğu zaman bu şölenler dolayısıyle söylenen zafer şarkıları. || Daha genel anlamda zaferin bedel* veya sonucu.^If Mec. Spor gösterilerinde başarı sağlayan bk oyuncunun şerefine yazılmış’ lirik şiir (Simonides’in, Pindaros’un Epinikion’ları v.b.).

EPİNET i. (fr. épinette). Müz. Klavyeli ve telli müzik âleti. —  Epinet’in klavyesindeki her tuşa bir tel düşer. Çok zaman taşınabilen bu çalgı dikdörtgen veya trapez biçimindedir ve kasası 1,70 m’yi bulur. Batıda XIV. yy. dan itibaren görülmeğe başlayan epinet, XVII. yy. da sesi arttırmak veya çeşitlendirmek için birçok telle donatıldı. Epinet Fransa’da ve Hollanda’da en çok XVI. ve XVII. ...

EPİNEPHELUS i. Kemikli balık. —  Hani balıklarından olan epinephelus’lar tropik ve ılık denizlerde, derin, taşlık, kayalık bölgelerde yaşar. Yumurtaları ve yavruları engin denizde gelişir. Renkleri genellikle parlak kırmızı, esmer, sarı veya pembe olur; üzerinde açık veya koyu lekeler göze çarpar, karın açık renklidir. Başlıca türleri Epinephelus ruber, E. gigas (sarı hani, orfoz), E. alexandrihus, E. aeneus (taş, kaya, hani, lahöz

EPİNEPHELE i. Haziran ve temmuzda ağaçlık yerlerde görülen kelebek. (İlmî adı Epinephele fustina.- Pulkanatlılarm satyridae familyasından

ÉPiNAY (Adrien d ’ ),- ingijiz siyaset adamı (Mauritius adası 1794-Paris 1839). Prosper d’Épinay’in kardeşi. Mauritius adası milletvekili oldu (1830-1831* 1833-1835); yasama meclisine sömürgelilerin katılmasını sağladı. Birçok yararlı kurumun temelini attı; * siyahların efendilerine tazminat ödenerek özgürlüklerine kavuşmasını kabul eden kanunun çıkmasında büyük rol oynadı,

Épinal müzesi, 1882’de kurulmuş il müzesi. Bu müzede şimdi XVIII. yy. desenleri, değerli Galya-Roma arkeoloji dermeleri (XVI.- XVIII. yy.), zırh ve silâhlar, çeşitli fr ansız ve yabancı okullardan tablolar (özellikle, Lorrain’den, G. de La Tour’dari, Fragonard, Fuardi, Tiepolo, Rembrandt [Yaşlı Kadın], Bruegel, Goya, Ribera v.b. den) vardır. 1951’de, XII. yy.dan XIX. yy.a kadar gelen halk resimlerine müzede bir bölüm ayrılmıştır.

£PİNAL, Fransa’da Vosges idare bölgesinin merkezi; Vosges dağları eteğinde, Moselle \ kıyısındş; 40 954 nüf. fipinal, Yukarı Vosges dağlarının vâdileri ağzında, bu vâdilerin Lorraine ovası ile bileştiği yerdedir. Büyük veya Eski şehir, halka açık geniş bir parkla çevrili şatonun eteklerinde uzanır. Küçük şehir ırmağın meydana getirdiği adada kuruldu; Yeni şehir, ırmağın sol kıyısında, tren istasyonu çevresinde gelişti, fipinal halk resimleriyle ...

EPİMETHEUS («Çok geç düşünen»). Yun. mit. Prometheus’un kardeşi ve karşıtı. Prometheus, gökyüzünün ateşini çaldıktan sonra ona Olympos’lulardan sakınmasını bildirdi. Epimetheus bunu önemserftedi ve Zeus’un yolladığı güzel Çandora’yı kabul etti. Oysa, Pandora’nın yanında, içinden bütün kötülüklerin çıktığı ve dünyaya yayıldığı uğursuz küp vardı

EPİMENİDES Knossos’lu, girit asıllı yunan şair, filozof ve kanun koyucusu (M;ö. VI. yy). Yunan halkinm gözünde bir yarı masal kahramanı idi. Elli yedi yıl bir mağarada uyuduktan sonra hehanetlerde bulunmağa başladığı söylenir. Onunla ilgili olarak bilinen tek şey, Solon devrinde Delphoi kâhininin emri üzerine şehri günahlarından kurtarmak amacıyle Atina’ya gitmiş olduğudur. Birçok eserin, bu arada bir Theogonia’nın da (Tanrıların soy ...