Roma İmparatorluğu’nda magistra’lann (üst yönetici) kendi yetki alanlarında verdikleri yönetsel ve yargısal kararlan içeren bildiriler. Bu kararlar önceleri sözlü olarak bildirilirken, sonraki dönemlerde yazılı bildiri biçimine dönüşmüştür. Edictum, yüksek görevlilerin hangi ilkeleri izleyeceklerini bildirir ve yeni görevlinin göreve başlamasına değin yürürlükte kalırdı. Geniş anlamda magistra sayılan İmparatorların yayımladığı bildiriler de bu adla (edictum principum) anılırdı. Yalnız bu bildiriler, birer çalışma ...

İranlı şair, gazeteci ve yazar. Emirî mahlasını kullanan Edibü’l-Memalik 1898’de Tebriz’deki Lokmaniye Medresesi’ ne müdür yardımcısı oldu. Haftalık Edeb dergisini (1903) ve Bakû’da Farsça ekli Türkçe İrşad gazetesini (1905) çıkardı. 1906’da İran’da Meşrutiyet hareketlerine katıldı. Ekim 1906’da meşrutiyet ilan edilip meclisin açılmasından sonra çıkanlan Meclis azetesinin müdürlüğünü yaptı. 1907’de aftalık lrak-ı Acem gazetesini kurdu. Daha sonra İran adlı resmî devlet ...

Güney Avustralya’daki Adelaide kentinin kuzeyinde, Ediacara Tepelerindeki Pound Kuvarsitinde bulunmuş, Prekambriyen Zamandan (y. 4 milyar-570 milyon yıl önce) kalma oldukça üstün yapılı, çokhücreli fosil hayvanlar topluluğu. Ediacara faunasının bulunması hem çokhücrelilerin ilk gelişme evresine ışık tutumuş, hem de Prekambriyen Zaman canlılarının sanıldığından çok daha karmaşık bir evrimleşme düzeyine ulaştığını ortaya koymuştur. Gene bu fauna sayesinde, Prekambriyen’in hiç değilse bir bölümünde, ...

İlk mutasavvıflardan Ebu İshak İbrahim bin Edhem’e (ö. 777 ya da 782) bağlanan tarikat. Sasani hükümdarlarının soyundan bir prens olduğu söylenen İbrahim, söylenceye göre av peşinde koştuğu bir gün, gökten bir sesin “Ey İbrahim, sen bunun için mi yaratıldın” demesi üzerine evini barkını terk ederek dünyadan el-etek çekmiştir. Bu olay gerçek olmasa bile, onun tasavvuf anlayış ve yaşamını açıklaması bakımından ...

Divan edebiyatının ortak aşk öykülerinden birini anlatan mesnevi. Bu konuyu işleyen üç yapıt Lamii’nin (ö. 1531) günümüze ulaşmamış olan Kıssa-i Edhem ü Hüma adlı mesnevisi, Na’ti’nin (Ö.1718), Belh sultanıyken tahtını terk ederek dervişliği seçen büyük veli İbrahim bin Edhem’in yaşamöyküsü çevresinde geliştirdiği efsanevi nitelikli Edhemname adlı mesnevisi ve Sabit’in (ö. 1712) Edhem ü Hüma’&\dır. Bu yapıtlann en ünlüsü olan Edhem ...

Şair ve devlet adamı. Tanzimat Edebiyatı’nın öncülerindendir. Babasının memuriyeti nedeniyle Şebinkarahisar, Gümüşhane ve Trabzon’da bulundu. 1844’te Trabzon’da vilayet kâtibi oldu., Trabzon valisi Halil Rıfat Paşa’nın İstanbul’a atanması üzerine Sadaret Mektubi Kalemi’nde görevlendirildi. Halil Rıfat Paşa’nın koruması altında İzmir, Rodos ve Bursa’da mektupçuluk yaptı. Berjin elçiliği başkâtipliğinde bulundu. Kaymakamlık ve mutasarrıflık görevleriyle çeşitli yöreleri dolaştı. Daha sonra Hariciye Nezareti mektupçuluğu ve ...

Edhem Paşa (GAZİ), tam adı İ b r a h im e d h e m (d. 12 Ağustos 1844, İstanbul – ö. 17 Aralık 1909, Kahire), 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’ndaki başanlarıyla tanınan asker. Gümrük memuru Mustafa Ferhad Efendi’nin oğludur. 1863’te Harbiye Mektebi’ni bitirdi. Rumeli ve Sırbistan’da çeşitli askeri görevlerde bulundu. 1877-78 Ösmanlı-Rus Savaşı’nda Plevne’de düşman tarafından kuşatılan Türk askerlerine erzak ...

Son dönemin en ünlü santur sanatçısı ve besteci. Soğukçeşme Askeri Rüşdiyesi’ni bitirdikten sonra sınavla Enderun’a girdi. Orada santur öğrendi, müzik dersleri aldı. Enderun’dan ayrıldıktan sonra Maliye Nezareti’nde memurluk yaptı. Kasımpaşa Mevlevihanesi’nde santur çaldı. 1908-13 arasında Darü’l-Musiki-i Osmani’de santur dersleri verdi; aynca sarayda şehzade ve sultanlara müzik ve santur öğretti. Türk müziğinin en büyük santur sanatçılanndan olan Edhem Efendi, aynı zamanda ...

Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde öğrenim görürken bir sınav kazanarak Almanya’ya, oradan da Ferit Edgü Cumhuriyet Gazetesi Arşivi Fransa’ya gitti (1958). Paris’te kaldığı süre içinde resim çalışmalannm yanı sıra felsefe, sanat tarihi, seramik dallannda kurslara katıldı (1959-1964). Askerliğini, Hakkâri ve Beypazan’nda yedeksubay öğretmen olarak yaptıktan sonra, bir yıllığına bir kez daha Paris’e gitti. 1968’de Türkiye’ye döndü. Reklamcılık sektöründe önce metin ...

İngiliz asıllı İrlandalI mucit ve eğitimci. Ünlü bir romancı olan kızı Maria Edgeworth’ü derinden etkilemiştir. İrlanda’da büyük arazileri olan Edgeworth, topraklan üzerinde kiracılık yapan çiftçilerin yaşam koşullarını iyileştirmek için toprak ıslahı ve yol yapım projelerine önem verdi. 1798’de Fransa’nın İrlanda’ya gönderdiği işgal kuvvetlerine karşı savaşmak amacıyla bir yeoman birliği oluşturdu. 1802’de ailesiyle birlikte Paris’e yerleşti ve oradaki bilim ve edebiyat ...

Çocuk öyküleri ve İrlanda’daki yaşamı ele alan romanlarıyla tanınan, İngiliz asıllı İrl a n d a l I yazar. Romanlarıyla Ingiliz roman ı n d a milliyetçiliğin ele alınmasını sağlamıştır. Ailesi 1782’de Dublin’in kuzeybatısındaki Edgeworthstown’a taşmıncaya değin yaşamını İngiltere’de sürdürdü. O zamanlar 15 yaşında olan Maria, kız kardeşiyle birlikte, Edgeworthstown’daki topraklann yönetiminde babasına yardımcı oldu. Böylece, romanlarının ana temasını oluşturan ...

1845, Edgeworthstown,Longford ili, İrlanda – ö. 13 Şubat 1926, Oxford, İngiltere), İrlandalI iktisatçı ve istatistikçi. Geliştirdiği yeni kavramlarla iktisat bilimine katkıda bulunmuştur. Dublin’deki Trinity College’da ve Oxford’ daki Balliol College’da okudu; 1869’da en iyi dereceyle mezun oldu. 1877’de avukat olarak çalışma yetkisi aldı. 1880’de ders vermeye başladığı King’s College’da (Londra), siyasal iktisat profesörü (1888) ve Tooke Kürsüsü’nün başkanı (1890) oldu. ...

ABD’li elektrik mühendisi ve fotoğrafçı. Hızla hareket eden cisimlerin fotoğraflarının çekilmesini olanaklı kılan yeni teknikler geliştirmiş ve bu teknikleri çeşitli bilimsel çalışmalara uygulamıştır. 1926’da Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden mezun olan Edgerton aynı okulda dersler vermeye başladı; bir yandan da fotoğraf çekiminde ışıklama süresini azaltmaya yönelik deneyler yaptı. 1931’de, saniyenin milyonda biri kadar kısa bir süre için çok parlak ışık üreten bir ...

Delta Amacuro, Venezuela’nın kuzeydoğusunda federal bölge. Kuzeydoğudan Atlas Okyanusu, güneydoğudan Guyana, güneyden Bolıvar ve batıdan Monagas eyaletleriyle çevrilidir. Yüzölçümü 40.200 km2 olan bölge Orinoco Irmağının 26 kolunun denize boşaldığı bataklık bir deltadan oluşur. Uzun süre zamk, balata, tanen kaynağı olan divi-divi ve mangrov kabuğu toplayarak geçinen Yerlilerin yaşadığı bölge, 1960’lardan başlayarak büyük değişimler geçirdi. Islah edilmiş topraklarda yetiştirilen muz, pamuk, yerfıstığı, ...

delta ışınları, madde içinden geçen bir yüklü parçacığın çarpması sonucu enerji kazanan bir elektronun, bu kez kendi yolu üzerine çıkan öteki atomlardan çok sayıda elektron kopartması sonucunda oluşan ışıma türü. Delta ışınlarına yol açan yüklü parçacık, iki proton ile iki nötrondan oluşan alfa parçacığı gibi, oldukça büyük bir parçacık ya da çok hızlı bir elektron olabilir. Bu parçacık, madde içersinde ...

Delta Cephei bak. Delta Sefe

Delta, 1959’da geliştirilen üç katlı ABD uzay füzesi. İlk “Delta” roketi, 220 kg’lik bir yükü Yer’den 480 km yükseklikteki bir yörüngeye oturtabiliyordu. 1960’ların başlarında “Delta” roketleriyle, TIROS meteoroloji uyduları “Echo 1”, “Telstar”, “Re- Uzaya biyolojik araştırmalar yapmak üzere uydu göndermekte kullanılan bir “Delta” roketi, 1966 National Aeronautics and Space Administration lay” ve “Syncom” haberleşme uyduları yörüngeye oturtuldu. 19 Ağustos 1964’te, ...

dema tanrıları, Yeni Gine’nin güneyinde yaşayan Marind-Animlerin efsanevi ataları. Dema tanrılar öbeği olarak adlandırılan mitolojik bütünün ana temasını oluşturur. Dema efsanelerinde belirleyici öğe, dema (ata) tanrısının ata kabile tarafından öldürülmesidir. Bu eylem, ataların dünyasından insan dünyasına geçişi sağlar. Pek çok eski dema efsanesinde insan evrenden sonra yaratılmıştır. İnsan ve insana özgü cinsiyet, toprağı ekme ve ölüm gibi özellikler, eşeysiz üreme, ...

dem, Türk müziğinde, sesle ya da çalgıyla yapılan bir doğaçlama sırasında, yaylı ya da üflemeli çalgı çalan müzikçinin, makamın güçlü ya da durak sesiyle, sürekli ya da aralıklı olarak soliste eşlik etmesi. Buna daha çok ney taksimlerinde, neyzenin de tone olmaması amacıyla başvurulur. Türk halk müziğinde de, zaman zaman doğaçlamalarda ya da kalıplaşmış ritimsiz parçalarda (uzunhavalarda) ve bölümlerde benzeri bir ...

Delyn, Galler’in kuzeydoğusunda, Clwyd iline (county) bağlı ilçe (district). 1974’te, Galler’in kuzey kıyısında 257 km2’lik bir alanda kuruldu. Dee Halicinin batı yakasından batıya doğru Clwydian Tepelerineuzanır. Batıda Rhuddlan ve Glyndwr, güney ve güneybatıda Alyn ve Deeside ilçelerine bitişiktir. Dee Halicinin karşı kıyısında, doğuya doğru İngiltere’ye bağlı Wirral ve Ellesmere Port ilçeleri uzanır. Delyn’in güneyindeki Mold kasabasının tam batısında, İS 430’da ...