(n ey zen) (d. 1835, İstanbul – ö. 7 Mart 1905, İstanbul), Türk besteci ve ney virtüözü. Gençliği Mısır’da geçti. Kahire Mevleviha- nesi’nde ney öğrendi; “çile”sini Gelibolu Mevlevihanesi’nde tamamlayarak “dede” unvanı aldı. İstanbul’a dönünce Neyzen Salim Bey’den ders alarak neyde ustalaştı ve müzik bilgisini artırdı. Çok geçmeden virtüöz bir neyzen olarak tanındı. Hemen hemen İstanbul’daki bütün mevlevihanelerde ney- zenbaşılık yaptı. ...

tam adı a z iz billa h nİza r ebu m a nsu r (d. 10 Mayıs 955, Mehdiye, Tunus – ö. 14 Ekim 996, Bilbays, Mısır), Fatımi Devleti’ni en geniş sınırlarına ulaştıran halife. Halife Muizz Li-Dinillah’ın oğludur. Muizz döneminde Suriye ve Hicaz’daki savaşlara katıldı. Ocak 975’te babasının yerine geçti ve Mısır’da tahta çıkan ilk Fatımi halifesi oldu. Karmatileri yenerek ...

(k irim li), tam adı A ziz İd ris (d. 1840, İstanbul – ö. 1878, İstanbul), Osmanlı hekim. Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniye’nin kuruluşuna katkıları ve Tıbbiye’de öğretim dilinin Türkçe olmasını sağlamasıyla tanınır. Askeri Tıbbiye’yi (Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane) 1866’da kolağası rütbesiyle bitirdi ve emraz-ı dahiliye (iç hastalıkları) muallim muavinliğine getirileli. Bir süre sonra da, yeni açılan Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye müdürlüğüne atandı. Burada ...

Ortodoks Kilisesi’y- le, Doğu Katolik kiliselerinin yılda 10 kez uyguladıkları bir Kömünyon ayini. 1 Ocak’ ta (Aziz Basileios Yortusu), Büyük Per- hiz’in ilk beş pazarında; Kutsal Perşembe’ de, Kutsal Cumartesi’de, Noel arifesinde ve Epifani arifesinde (Noel ve Epifani pazar ya da pazartesiye rastlamıyorsa) uygulanır. Biri İskenderiye, öbürü (daha uzun sürmüş olan) Bizans geleneğine ait iki biçimi günümüze değin gelmiş olan ...

Paris’te 23 Ağustos 1572’de Huguenot’lara (Fransız Protestanları) karşı başlatılan kıyım. 16. yüzyıl sonunda Fransa’yı saran Katolikler ile Huguenot’lar arasındaki iç savaşlar sırasındaki olaylardan biridir. Kıyıma zemin hazırlayan olayların temelinde Fransız sarayındaki siyasal ve dinsel rekabet yatmaktaydı. Huguenot önderlerinden Amiral II. Gaspard de Coligny, iç savaşın yeniden başlamasını önlemek amacıyla Felemenk’te İspanya’ya karşı bir savaş başlatılmasından yanaydı. Fransa kralı IX. Charles’ın ...

dişil a zİz e , Latince sanctus (dişil sa ncta), Yunanca h a g io s (dişil h a g İa , Türkçede yerleşmiş okunuşuyla a y a ), yeryüzünde Tanrı kayrasını temsil ettikleri ve yaşayanlar için Tann katında aracılıkta bulunabilecekleri inancıyla yüceltilen ve yetkili kilise organlannca kutsal ilan edilen kişi. Yeni Ahit’te İsa’ya atfedilen sözler arasında “aziz” yer almaz. ...

HN3 formülündeki azotür (ya da hidrazoik) asidin, grup halinde üç azot atomu (—N3) içeren organik türevlerinin ortak adı. Azotür asitteki hidrojen atomunun yerine bir hidrokarbon grubunun (alkil ve aril azitler) ya da bir açil (karboksilik asit) grubunun (açil azitler) geçmesiyle türeyen bu bileşikler genellikle çarpmaya çok duyarlı, kararsız maddelerdir. Alkil azitler, azotür asidin inorganik tuzlan (azotür) gibi, fişek kapsüllerinde ve ...

, Avrupa’nın Üst Paleolitik ve Alt Mezolitik çağlarına ait bir alet işleme geleneği. Özellikle Fransa ve İspanya’da görülür. Azilien kültür daha zengin ve karmaşık olan Magdalenien kültürü izler. Tardenoisien, Maglemosien, Erteb0lle ve Asturien kültürlerle hemen hemen eşzamanlıdır. Azilien taş aletleri çoğunlukla mikrolit adı verilen çok küçük parçalardan oluşur. Bunlar kemik ya da boynuzdan bir sapa takılacak biçimde yapılmıştır. Bir yüzü ...

Fas’ın iç kesimlerindeki Centre bölgesinde bucak (commune rurale) ve il (1975). İlin yönetim merkezi olan Azilal bucağı, Yukarı Atlaslar’m kuzeybatısında, Tadla Ovası ile Yukan Atlaslar’ın dorukları (3.000-4.000 m) arasında yer alır. Deniz düzeyinden yüksekliği 1.359 m olan il merkezi, yerel Berberi topluluklannın ürünlerini pazarladıkları bir merkezdir. Azilal ili kuzeyde Beni Mellal, doğuda er-Raşidiye, güneyde Varzazat, batıda ise Marakeş ve el-Kelaa ...

bir kimseye verilen temsil yetkisinin geri alınması ya da bir memurun yönetsel bir kararla memurluk mesleğinden çıkarılması. Borçlar hukukunda bir kimseye tek yanlı bir hukuksal işlemle tanınan temsil yetkisi, gene tek yanlı bir işlemle bu yetkiyi veren tarafından azil yoluyla geri alınabilir. Azil, Borçlar Kanunu’nun (BK) 34. maddesinde düzenlenmiş olan temsilin kaldırılmasından farklı olarak, temsil ilişkisine son vermeyip yalnızca temsilcinin ...

(d. 16 Kasım 1904, Zungeru, Nijerya), Nijerya devlet başkanı (1963-66) ve milliyetçi bir siyasal partinin kurucusu. İbolara dayanan Güney Nijerya milliyetçiliğinin en tipik temsilcisi sayılır. Girdiği birçok meslek arasında gazetecilik ve bankacılık da vardır. Azikivve ilk eğitim ve deneyim birikimini büyük ölçüde ABD’de kazandı (1925-34). Birkaç yüksekokula devam etti ve Pennsylvania ve Lincoln üniversitelerinde lisansüstü çalışmalar yaptı. 1934’te Altın Kıyısı’na ...

parlamentoda çoğunluğu olmayan bir partinin, öbür parti ya da partilerin hükümete fiilen katılmadan dışa- ndan destek vermesiyle oluşturduğu hükümet biçimi. Parlamenter rejimlerde siyasal sorumluluk ilkesi gereği hükümet ancak parlamentodaki çoğunluğun desteğiyle kurulup görevde kalabilir. Oysa bazı seçimlerde hiçbir parti parlamentoda tek başına hükümeti kuracak çoğunluğu sağlayamaz. Bu durumda bazı partiler ya da parlamenterler, hükümete fiilen katılmadan partilerden birine gerekli desteği ...

dernekler, ticari ortaklıklar, kurullar ve meclislerde azınlıkta olanla- nn sahip olduklan hak ve yetkiler. Özel ve kamusal kuruluşlann kurul halinde çalışan organlannda kabul edilmiş olan çoğunluk sisteminin yarattığı bazı sakıncaları giderebilmek için, alınan kararlarda azınlıkta kalmış olan kişi ve gruplara, yazılı ya da yazısız kurallarla, bazı hukuksal yollara başvurma olanağı tanınmıştır. Özel hukuk alanında bu konudaki en geniş düzenleme Türk ...

iktisatta, çeşitli nitel ve nicel göstergeler bakımından çağdaş gelişmiş top- lumlara göre belirgin biçimde geri sayılan toplumlann konumunu belirleyen kavram. Azgelişmişlik kavramı, iktisat biliminin yeni bir kolu olan kalkınma iktisadı ile 1950’lerde toplumsal bilimlere girdi. Kalkınma iktisatçıları, çeşitli toplumlar arasındaki farklılıklan, ekonomik, teknolojik, kültürel ve kurumsal öğelere ayırarak bütünsel bir döküm elde ettiler ve ülkeleri “gelişmiş” ve “azgelişmiş” (ya da ...

(d. 17 Nisan 1857, Sâo Luıs, Maranhâo, Brezilya – ö. 21 Ocak 1913, Buenos Aires, Arjantin), Brezilya’da doğalcı romanı geliştiren ve 20. yüzyıldaki toplumsal başkaldın yazarlarına öncülük eden romancı. Rio de Janeiro’da güzel sanatlar eğitimi gördükten sonra gazetecilik yaptı. Zola’nın deneysel romanlarını örnek alarak yazdığı ve o dönemin Brezilya’sını çeşitli yönleriyle belgeleyen romanlarında köleliğe, din adamlarına ve burjuvaziye karşı çıkar. ...

Azerbaycan ile İran Azerbayca- ’m’nda konuşulan Türk lehçesi. Türkiye Türkçesi, Gagauzca, Rumeli ağızları, Kırım Osmanlıcası ve Türkmence ile birlikte Türk dillerinin Batı (Oğuz) kolunu oluşturur. Dağıstan ile Ermenistan’da Azerice konuşan topluluklar vardır. Kafkasya’nın doğusunda en yaygın dil olan Azericenin, kuzeyde Azerbaycan Cumhuriyeti ile güneyde Iran Azerbaycanı’nda konuşulan biçimleri birbirinden ayırt edilir. Kuzey Azerice, Azericenin en eski belgelerine ve Batı Oğuzcanın ...

kölelikten sonradan kurtulmuş kişi. Eski Atina’da azatlı köleler aşağılan- mazdı; aralanndan siyasal ve ekonomik alanlarda yükselenler de çıkardı. Daha sonraları Helenistik dönemde bazı Yunan topluluklan eski köleler için farklı düzenleme ve kısıtlamalar getiren yasalar çıkardılar. Eski Yunanlılara göre soydan gelen bir ayrıcalık olan yurttaşlık, azatlı kölelere kapalıydı. Roma hukukunda ise azat edilen köle, yurttaşlık haklarından tam olarak yararlanamamasına karşın, gerekli ...

lösemi, romatoit artrit ve tüm vücudu etkileyen öbür iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılan, bağışıklığı engelleyici ilaç. Etkisini, iltihaplı vücut bölgelerine giderek, bağışıklık tepkilerini başlatan tek çekirdekli ve tanecikli hücrelerin sayısını azaltmasıyla gösterir. Azitiyoprin ve metabolizma ürünü olan 6-merkaptopürin, organ naklinde, özellikle böbrek ve doku naklinde red mekanizmasını kırmak için kullanılır. İstenmeyen yan etkilerinin en önemlisi, akyuvar sayısındaki azalmadır; ayrıca kansızlık ve ...

Daniel Kitabı’nın Eski Ahit’in ilk Yunanca çevirisi Septuagint’ ten() Latince çevirisi Vulgata’ya() aktan- lan ve yalnızca Katolik Kilisesi’nce kanonik (sahih) sayılan bölümü. Azarya’nın Duası ve ona eşlik eden Üç Delikanlının Şarkısı, Daniel’in Kitabı’nın üçüncü bölümünde yer alır. Bunlarda puta tapmalarını isteyen Nabukadnezar’a (Na- bukadonosor) karşı çıktıklan için bağlanarak kızgın bir kazana atılan Şadrak, Meşak ve Abednego (Azarya) adh üç Yahudi’nin ...

(d. 17 Ağustos 1874, Vellalanvillai – ö. 1 Ocak 1945, Dornakal, Hindistan), Hindistan’daki Anglikan Kilisesi’nin ilk Hintli piskoposu. Hintli bir din adamının oğlu olan Azariah, Madras Christian College’da öğrenim gördü. 1896’da Genç Erkekler Hıristiyan Birli- ği’nin gezici sekreteri ve 1906’da da Hıristiyanlığı yaymayı amaçlayan Hindistan Ulusal Misyoner Derneği’nin sekreteri oldu. 1909’da papazlık rütbesi aldı. 1912’de Dornakal piskoposluğuna getirildi. Hint görenek, ...