BESİM ATALAY

BESİM ATALAY; Türk dil bilimci, yazar.
1882’de Uşak’ta doğdu. İlk ve orta tahsilini Uşak’ta
yaptı. Medreseye girdi. İstanbul’a gelerek Şehzâde
Câmiinde, Müderris Çarşambalı Hacı Ahmed
Efendinin derslerine devam etti. Dârülmuallimine
(öğretmen okulu) girerek mezun oldu. Medrese
dersleripe devam ederek icâzet (diploma) aldı
(1909). İcâzet aldıktan sonra, Konya Muallim Mektebinde
“Fenn-i Terbiye” hocalığına başladı. Trabzon,
Ankara muallim mekteplerinde müdürlük yaptı.
İstanbul Dârüşşefaka Lisesinde Ulûm ve Ahlâkı
Dîniyye öğretmenliği yaptı. Konya Öğretmen
Okulu Müdürlüğüne tâyin oldu. Daha sonra Maraş,
İçel, Niğde Millî Eğitim Müdürlüğü görevlerini
yaptı. Silifke’de Müdâfaa-i Hukuk Cemiyetini kuranlar
arasında bulundu. İstiklâl Savaşı sırasında
Uşak’a giderek, millî mücâdele için faâliyete başladı.
Ankara’da toplanan Birinci Büyük Millet
Meclisine Kütahya millet vekili olarak girdi. Bu görevi
yedi dönem sürdürdü. Millî Eğitim Bakanlığında
Kültür (Hars) Müdürlüğü yaptı. Bu görevdeyken,
halk ağzındaki konuşulan kelimeleri derledi.
TDK’de yönetici olarak çalıştı (1933-1951).
Aynı zamanda DTCF ve Polis Enstitüsünde Fârisî
dersleri verdi. 7 Kasım 1965’te Ankara’da öldü.Besim Atalay, Arabî ve Fârisi biliyordu. Fakat
Türk dilinin sâdeleşmesi yolunda sürekli çalıştı.
Tartışmalara girdi yazılar yazdı. Türk dilinin dilbilgisi,
sözlük bilgisi ve filolojik özelliklerini ihtivâ
eden kitaplar yazdı. Din bilgisi az olduğu halde,
dînî konularda söz söylemesi ilim çevrelerinde
tenkide uğradı.
Eserleri: 1) Türk Dili Kuralları (1931), 2)
Türkçemizde -men-man (1940), 3) Türk Dilinde
Ekler ve Kökler Üzerinde Bir Deneme (1942), 4)
Türkçede Kelime Türetme Yolları, 5) Divânü
Lügât-it-Türk (Tercüme) (1943), 6) Hilafet, Saltanat
ve Cumhuriyet Hakkında (1923), 7) Türk
Dili ile İbâdet (1961), 8) Kur’an Tercümesi Tanrı
Kitabı (1962), 9) Tarikat (Bektaşilik ve Edebiyatı)
(1921), 10) Baş Belâları (Üç perdelik oyua).