Aim. E s c h e (f), Fr.
Frene (m), İng. Ash, ash-tree. Familyası: Zeytingiller
(Oleaceae). Türkiye’de yetiştiği yerler: Karadeniz, Marmara
ve Akdeniz bölgesinde yer yer.
İki çenekliler sınıfının, zeytingiller familyasından
pekçok türü bulunan, ekseri kuzey yarım kürenin ılıman
bölgelerinde yetişen bir bitki cinsi. Kışın yaprağını
döken ağaçlardartdır.Çiçekli ve çiçeksiz denilen çeşiti
vardır. Çiçeksiz Dişbudak Ağacı: (Fraxinus excelsior):
Nisan-Mayıs ay ların d a çiçek durumları meydana
getiren 20-30 cm. yüksekliğinde, kıymetli bir orman
ağacı. Hafif ve rutubetli toprakları sever. Kökleri derine
iner. Gövde dik, karşılıklı dallı, üzerinde esmer lekeler
bulunan gri renkli kabukludur. Yapraklar sivri uçlu ve
kenarları muntazam dişlidir. Çiçekler kırmızı renkli ve
yapraklardan meydana gelen bileşik salkım durumlarındandır.
Bitkiye çiçeksiz denmesinin sebebi çiçek
örtüsünün bulunmamasındandır. Meyveleri kanatlı fındıksıdır.
Tohum esmer renkli ve uzunca şekillidir.
İzmit, Çankırı, Kastamonu, Samsun, Maraş,
Amasya, Toroslar (Mersin) havalisinde bulunur.
Kullanılışı: Bitkinin kullanılan kısmı yaprakları,
kabuk ve tohumlarıdır. Yapraklar Haziran-Temmuz
ayları arasında toplanır. Gölgede kurutulur. Yapraklarında
reçineli maddeler, tanen, uçucu yağ ve glikozitler
vardır. Yaprakları idrar söktürücü, müshil ve süt ifrazınıartırıcı olarak kullanılır. Romatizma ve nikris teda
visinde de faydalıdır. Kabuklan ateş düşürücü ve kabız
edicidir. Tohumları idrar söktürücüdür.
Çiçekli Dişbudak Ağacı (Fraxinus ornus): Mayıs-
H aziran ayları arasında beyaz renkli çiçekler açan 5-10
m. yüksekliğinde bir ağaç. Gövde dik, silindir biçiminde,
gri renkli, gençken dü z sonra kabarcıklı
kabuklu, yapraklar uzun saplıdır. Çiçekler evvelâ dik
d uran, fakat sonra sarkan durumlar teşkil ederler. Meyveleri
küt uçlu, esmer renkli, yassı şekilli ve kanatlı
fındıksıdır.
Trakya, İstanbul, Bursa, İzmir, Manisadağı, Toroslar,
Osmaniye, Maraş civarında tek başına veya küçük
topluluklar halindedir.
Kullanılışı: Bitkinin gövdesinden elde edilen usare
kullanılır. Bu usare Temmuz-Ağustos’ta ağacın gövdesine
yapılan yarıklardan elde edilir. Bu usarede mannitol,
şekerler ve reçine bulunur. Hafif müshil etkilidir.
Bilhassa çocuklara su veya süt içinde eritilerek verilir.
Dişbudak ağacı şah ve filizden büyüyebilir. Azami
300 sene yaşar. Kerestesi açık renkli ve parlaktır.Mobilya imalinde kullanılır