EKLEM İLTİHABI VE HASTALIKLARI

EKLEM İLTİHABI VE HASTALIKLARI;
vücûdun eklem bölgelerinde görülen hastalıklar.
1940’lı yıllarda birkaç çeşit olduğu bilinen eklem
hastalıklarının bugün yüzü geçkin çeşidi târif
edilmiştir. 50 sene önce gut (nekriz) hastalığı için
kolşisin ve artritler için aspirin ilâç olarak listeyi tamamlarken,
1940’ların sonunda kortizon ve probenesid
artritik hastalıkların tedâvilerine olan ilginin
artmasına yol açmışlardır. Kortizon artritlerin en
meşhuru romatoid artritin tedâvisinde tavsiye olunmaya
başlanmış, probenesid ise penisilinin itrahını
geçiktirmek maksadıyla kullanılırken gut sebebi
ürik asidin itrahım arttırdığı tesbit edilmiştir ve
nekrisin kıymetli ilâcı hâline gelmiştir. Bilâhare
fenil bütazon ve indometazin giliştirilmiş aspirin
grubu ilâçlar olarak bulunmuşlar ve bu grub nonsteroidal
antieflamatuar droglar (NSAID) olarak târif
olunmuşlardır. Akut nekristen, akut kondro kalsinosise
birçok artritte kullanılırlar. Diğer NSAID
ilâçlar meselâ naproksen, tolmetin fenoprofen, ibuprofen,
vesulindak bunları tâkib etmişlerdir. Herbiri
romatoit artrit olan asteoartroz olsun muhtelif
bağdokusu hastalıklarında, yâni kısaca eklem hastalıklarında
ayrı tesirlilik sâhibi ilâçlardır.
Bu arada eskiden kabul görmüş altın tuzlan, an
ve yılan zehirleri ve klorokin (sıtma ilâç) yeni
formüllerle uygulamada kabul görmüşlerdir.Son 20 yılda kortizon romatoid artritte eski kabulünü
kaybetmiştir. Sâdece intraartiküler (eklem
içi) enjeksiyonda kullanılır.
Ancak kortizon diğer birçok bağdokusu hastalıklarına
âit şiddetli belirti ve rahatsızlıkların
bastırılmasında yüksek doz kullanılır.
Bu arada eklem hastalıklarının immün sistem
(bağışıklık sistemi) bozuklukları ile ilgisi ortaya
çıkmış ve derin olarak anlaşılmıştır. Bu sistemin
aşırılıklarının baskılanmasında birçok immünsupressif
ilâç; sikloposfancid, azothiopürin, metotrepata
ve D-penisillamine eklem hastalıkları
için de kullanılmaktadırlar.
En son olarak levamisole ki (aynı zamanda);
bir barsak paraziti ilâcıdır; bağışıklık sistemini
uyarıcı etkilerinden faydalanmak üzere eklem hastalıklarında
kullanılmaktadır.
Eklem rahatsızlıklarının tedâvisinde teşhis ne
olursa olsun özel veya genel bir ilâca ilâveten medikal
ve cerrâhî uygulamalar da yardımcı olabilir.
Bunlar eklem, tendon (kiriş) ve kas gerginliğini
azaltıcı tedbirlerdir. Bu destekler arasında dinlendirme,
sıcak, atelleme, ekzersiz, aktif ve pasif hareketler,
masaj, traksiyon (çekme), hidroterapi (su ile
tedâviler), yürüme destekleri, ultrason, psikoterapi,
akupunktur, rekonatrüktif ortopedik cerrâhî vb.’dir.
Hafif iltihablı bir görüntü veya enflamasyonsuz
bir artrit dahi sistemik hepus eritamatosus,
akut romatizmal ateş veya bir akciğer kanserinden
kaynaklı lüpertrofik pulmoner osteoartropati belirtisi
olabilir.
Eklem hastalığı olarak hastayı yanıltabilen
durumlar da vardır.
Meselâ flebit, arterioskleroez gibi damar hastalıkları,
selolit ödem gibi cilt hastalıkları, nöropati
ki sinir bozukluğu olup, şeker hastalığı, kurşun
zehirlenmesi gibi birçok sebebi olabilir; damar tıkanıklıkları
sendromları, parkinson hastalığındaki
eklem sertliği, myosit vb.
Bunların tefriki ehlinin tecrübesi ile olabilir.
Eklem dışı belirtiler eklem hastalıklarının tanınmasında
faydalı olabilir. Nekrizin tofüsleri (cilt
altında ürat kristalleri depoları), romatoit artritteki
nodüller ve eklem iltihabı yapan belsoğukluğu
mikrobuna âit döküntüsü gibi.
Eklem hastalığı ile aynı anda eklem çevresi
hastalıkları da olur. Bunların varlığı da teşhisi kolaylaştırır.
Kiriş iltihabları, belsoğukluğunda olabilir,
romatoit artrit ve diğer sistemik, yâni cümle
bedeni tehdid eden hastalık mekanizmalarında
da görülebilir. Diz arkası çukuru kistleri diz iltihablarmın
belirtisidir. Damar basıncı yapabilirler.
Orak hücre kan hastalığında ve akciğer kanserinde
eklem içine sıvı toplanabilir.
Birçok kereler eklem hastalığı geçicidir, listelerde
isim almış hastalık târiflerine uymayabilir ve teşhisedilemeden gelir gider. Nihâî bir teşhis bir hastalık ismi
için zorlanılmamalıdır. Geçici bir teşhis ile tedâvi
yapılabilir. Bu hal biraz da eklem hastalıkları grubuna
mahsustur. Bu arada diğer şüpheli teşhisler de
araştırılır. Beden ilminin büyük kısmı hâlâ bir muammadır.
Atipik ve varılamamış teşhislerde daha
ziyâde sistemik hastalıklar akla gelmelidir.
Bâzı durumlar ânında müdâhale isterler. Kanlı
eklem sıvısı kırık ve kanser ile ilgili olabilir. Yoğun
cerahat mikrobik olduğunu düşündürür ve hemen
antibiotik ister ve cerahat akıtılmalıdır.
Eklemin görüntüsü (şiş mi, kırmızı mı, deforme
mi), ellenmesi (sıcak mı, gergin mi), hareketleri
(her eklem için normal olarak tesbit edilen
hareket mahdudiyet sınırlarının değişiklikleri) teşhise
götürür