Kültürel Yaşam

Kıtaya ilk yerleşen beyazlann yaklaşık yüz yıl boyunca sanatla ilgilenmeye pek zamanlan olmadı. Bu dönemde zaman zaman ortaya çıkan şair, ressam ve romancılar İngiltere’den alınma kültür ve sanat kalıpla- nyla yetindiler. Sanat alanında ilk ulusal bilinçlenme 1890’larda Sidney’de yayımlanan Bulletin çevresinde toplanan bir grup sanatçıyla başladı. Çoğu radikal, eşitlikçi ve milliyetçi görüşlerin etkisinde olan bu grubun üyeleri arasında, Tom Collins takma adıyla romanlar yazan Joseph Furphy ve öykü yazarı Henry Lawson sayılabilir. Karakalem yapıt- lanyla ünlü ressam Norman Lindsay de Bulletin grubundandı. Avustralya, ancak II. Dünya Savaşı’ndan sonra, refah düzeyindeki yükselmenin ve İngiltere ile Avrupa’dan kopmanın etkisiyle sanat alanında önemli bir sıçrama yapabildi. 1954’ten bu yana federal ve eyalet bütçelerinden sanatlara önemli fonlar ayrılmaktadır. Ünleri ülke sınırlarım aşan ilk AvustralyalI sanatçılar ressamlar oldu. Russell Drysdale, Sydney Nolan ve Arthur Boyd gibi ressamlar çağdaş tekniklerle Avustralya’ya özgü konulan ve manzaraları işleyerek ilk özgün Avustralya okulunu kurdular. II. Dünya Savaşı sırasında Melbourne’da ortaya çıkan bu okul, günümüzde etkisini yitirmiştir; Paris, Londra, New York sanat çevrelerinde geçerli uluslararası üslupları benimseyen çağdaş AvustralyalI ressamların

yapıtlarında, bu genç ulusa özgü tazelik ve canlılık gene de kendisini gösterir. AvustralyalI şairler, ressamlann tersine geleneksel kalıplara sanlmalarına karşın, yeni bir olgunluğa ve inceliğe ulaşmışlardır. Bu gelişmede A.D. Hope ile James McAu- ley’nin klasik yanlısı tutumlannın payı büyüktür. Daha “modern” çizgideki şairler arasında Geoffrey Lehmann ile hemen hemen tek başına özgün bir Avustralya şiir dili geliştirmiş olan Les A. Murray sayılabilir. AvustralyalI romancılann aynı ölçüde yaratıcı ve özgün olduklan söylenemezse de, 1973 Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Patrick White dünya çapında ün kazanmıştır. Tho- mas Keneally de tarihi romanlanyla adını duyurmuştur. Uzun yıllardır ABD’de yaşayan romancı Christina Stead ile Shirley Hazzard’ın Avustralya asıllı oldukları artık unutulmuş gibidir. Önemli parasal yatınmlar gerektiren gösteri sanatları, önde gelen AvustralyalI gösteri sanatçılannm daha iyi olanaklann bulunduğu Ingiltere ve ABD’ye gitmeleri nedeniyle cılız kalmıştır. Bu sanatçılar arasında Dame Nellie Melba ve Dame Joan Sutherland gibi uluslararası ün kazanmış oyuncular ve şarkıcılar sayılabilir. Son zamanlarda kentsel nüfusun artması, refah düzeyinin yükselmesi, sanatlara parasal desteğin artması, Sidney’de DanimarkalI mimar J0rn Utzon’un gerçekleştirdiği görkemli Opera Binası’nın, Melbourne ve Adelaide’daki yeni sanat merkezlerinin açılmasıyla AvustralyalI gösteri sanatçıları için yeni olanaklar yaratılmıştır. Avustralya’da birinci sınıf ulusal opera ve bale topluluklannın yanı sıra, Avustralya Yayın Komisyonu’na (ABC) bağlı çeşitli senfoni orkestraları vardır. Sinema sanayisi dikkate değer bir gelişme göstermiştir. Avustralya’nın genç sinemacı- lan arasında Picnic at Hanging Rock (1976), Gallipoli (1980) ve The Year of Living Dangerously (1983) adlı filmleriyle dünya çapında ün kazanmış olan genç ve yetenekli yönetmen Peter Weir’ın özel bir yeri vardır. Avustralya popüler sanatlarda Ingiltere ve ABD’deki yeni gelişmeleri yakından izlemektedir. Yerli sanatının özellikle ilginç danslarını ve ağaç kabuğu üzerine resim çalışmalannı yaşatma çabalan sürdürülmektedir. 1954’te kurulmuş olan Elizabeth Tiyatro Vakfı ve 1975’te bu vakfın görevlerinin çoğunu devralan Avustralya Konseyi’nin desteği ve denetiminde geliştirilmiş olan Avustralya Operası ve Avustralya Balesi federal ve eyalet yönetimlerince finanse edilir. Ülkede yapılan pek çok şenlik arasında Perth’te her yıl ve Adelaide’da iki yılda bir düzenlenen uluslararası sanat şenlikleri anılmaya değerdir. Ulusal resim koleksiyonlan 1982’de Canberra’da açılan Ulusal Sanat Galerisi’nde toplanmıştır. Bu galeride Avustralya’nın eski ve çağdaş sanat yapıtlannın yanı sıra, Pasifik ve Asya sanatından örnekler ile uluslararası çağdaş sanat yapıtları da sergilenir. Özgür, bağımsız, rekabetçi ve atak Avustralya basını, Sydney Morning Herald ve Melbourne Age gibi 19. yüzyıl ortalannda kurulmuş ağırbaşlı gazetelerin yanında, sansasyonel haberlere öncelik veren çok sayıda popüler gazeteyi kapsamaktadır. Bütün bu gazeteler yerel düzeyde kalmıştır. 1964’te kurulan The Australian’m ardından günlük Financial Review ve haftalık National Times. gibi ülke çapında okuyucusu olan yayınlar da çıkmaya başlamıştır. Radyo ve televizyon yayınları, federal yönetimce finanse edilen ulusal ABC şirketi
ile gelirlerini reklamlardan sağlayan çeşitli özel istasyonlar tarafından yapılır. ABC’nin özellikle müzik alanındaki kaliteli yayınlan yalnızca küçük bir dinleyici topluluğunu çekerken, çoğu ABD ve İngiltere’den alınmış ikinci sınıf programlar yayınlayan özel istasyonlar geniş kitlelere seslenir.