PANAYIR

PANAYIR; Aim. Handelsmesse (f), Fr. Faire le
Commerce (de), İng. Tradefair. Bir yerde belli
zamanlarda birkaç gün veya daha fazla sürmek
üzere ticâret maksadıyla kurulan büyük pazar. Cemiyet
hâlinde yaşamaya mecbur olan insanlar, ellerindeki
malları tanıtmak ve birbirleriyle değiştirmek
için çok eski zamanlardan beri panayırlar
kurardı. Eski kavimler birbirleriyle alış veriş yapabilmek
için belli yerlerde toplanırlar, getirdikleri
malları değiştirmek sûretiyle ihtiyaçlarını karşılarlardı.
Kavimler, kabileler, panayır zamânında
savaş hâlinde olsalar bile barış yapıp, alışverişte
bulunurlardı.
Peygamberimizden çok önceki yıllarda Mekke’ye
dînî sebeplerle gelenler burada kurulan panayıra
katılırdı. Büyük kervanlarla gelen mallar,
burada toplanan insanlara tanıtılır ve satılırdı. Eski
Mısır’da da bilhassa mezarlara yakın panayırların
kurulduğu bilinmektedir.
Romalılar ve Yunanlılarda da panayırlar kurulur,
halkın yaptığı eşyâlar buralarda satılırdı.
Olimpiyatlar böyle panayırların olduğu zamana
rastlatılırdı.
Panayırlar, 19. yüzyıla kadar gerek Avrupa’da,
gerekse bizde ekonomik bir müessese olarak sürüp
geldi. Bu asrın sonlarında ise panayırlar iş adamlarının
mallarının incelenip sipârişler yapılır duruma
getirildi. Bunlardan 1894 yılında Leipzig’de
milletlerarası bir hüviyette açılan panayır en önemlisiydi.
Yirminci asrın başlarında pekçok Avrupa
devleti örnek panayırlar kurdular. Bunlar millî karakter
taşıdığından devlet tarafından teşvik edilirlerdi.
Zamanla bu panayırlar fuar ismini aldı.
Bugün milletlerarası olanlara ve büyük panayırlara
fuar adı verilmektedir. (Bkz. Fuar)
Trakya ve Anadolu’nun pekçok yerinde asırlardır
devam eden panayırlar, iktisâdî ihtiyaçları
karşılamak için kurulurlardı. Bunlar ya eşyâ veya
hayvan panayırı şeklinde olurdu. Hayvan panapanayırlarında,
koyun, keçi, sığır, eşek, at, deve gibi
hayvanlar satılır. Panayır günlerinde bölgenin iktisâdî
hayâtında canlılık olur, buraları âdetâ bir
bayram yerine döner.
Günümüzde Anadolu ve Trakya’nın bâzı kasabalarında
panayırlar kurulmakta, buralarda hayvan
ve eşyâ satışı yapılmaktadır. Bizim geleneklerimizde
ilk mahsullerin tanıtılması, hayvanların
teşhir edilmesi maksadıyla ticârî mânâda yer
alan panayır, son asırda Türk cemiyetinin Batı
hayranlığı ve taklitçiliği doğrultusunda etimolojik
ve sosyolojik yönden yerini festivale bırakmıştır.
Böylece, ilk mahsullerin teşhiri olan panayır, günümüzde
“Karpuz festivali, üzüm festivali, kiraz
festivali” gibi değişik isimlerle anılır olmuştur.
Vilâyetlerimizde ise bunların yerine çeşitli fuarlar
açılmaktadır (Giyim, Kitap Fuarı vs. gibi).