ABD’nin güneybatı kesiminde, özellikle 30 m’den derin yerlerde, toprak killi ve kalındır. Kil, hava değişikliklerinin etkisiyle sert kayalardaki minerallerin -granitin bile- kil minerallerine dö nüşmesi sonucu oluşmuştur. İçine işleyen demir onu kırmızıya boyamış ve bu tür toprağın özelliklerini kazandırmıştır. ABD’nin çok yağışlı kuzeybatı kıyıları boyunca da benzer bir toprak oluşmuştur. Ülkenin daha az yağışlı bölgelerinde, hava koşulları etkisiyle oluşan değişiklik bu kadar yoğun değildir. Çoğu yerde bir metreden daha az bir derinlikte toprak az miktarda kil içerir. Apalaş dağları gibi yağışlı bölgelerde dağ yamaçlarının % 95’i hava değişiklikleri etkisiyle oluşmuş gevşek kaya döküntüleriyle kaplıdır. Kayalık Dağlar’da bile, döküntülerin yağışlı bölgelere oranla daha ince olması na karşılık tortullar taşlıktır. New England tarlalarından temizlenen taşlar, bu bölgenin özelliğini yansıtan taş duvarları yapmakta kullanılmıştır. ABD’nin iç kesimi buzul döküntüleriyle, güney doğ rultusunda da ülkenin büyük bölümü, rüzgârın getirip | Yağışlı Tropikal ] Vağışlı-Kurak Tropikal r~ı Bozk,r I I çöi AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ İKLİM KUŞAKLARI ] Akdeniz İk. □ Nemli Yarıtorpikal | Batı Kıyısı Deniz İk. ] Nemli Kara ik. Yarıarktik ] Tundra ] Farklılaşmamış yüksek Topraklar ABD 359 Bir kesimi 1978’de ulusal park olarak düzenlenmiş Çorak Topraklar (Badlands), Güney Dakota’nın güneybatı kesimde White ve Cheyenne ırmakları arasında uzanır. Bu kurak, toprakları aşınmış bölgenin bazı alanları, Tarihöncesi sürüngenlerin ve memelilerin artıklarından oluşan fosil yatakları içerir. yığdığı sarımsı-gri renkli ince toprakla (lös) kaplıdır. Bu tortullar ABD’de tarıma en elverişli bazı alanları oluşturmuştur. Son derece verimli olmalarına karşın, bu topraklar rüzgâr aşındırmasının, sel ve yağmur sularının etkisine açıktırlar. Rüzgârlar ayrıca, yalnızca batı çöllerinde değil, Büyük Göller havzası dahil, birçok göl kıyısında kum tepecikleri yığmışlardır. Vadi tabanlarındaki alüvyonlu taşkın ovaları kirliliğe yatkın olmalarına karşın, verimli topraklar oldukları gibi, önemli yeraltı suyu kaynaklarıdır. Ayrıca alüvyon yelpazeler gibi, su taşkınlarına da açıktırlar. Buzul alanlarında pek çok göl oluşmuştur. Ancak en yoğun olarak çöllerle kaplı kurak Büyük Havza’da bulunurlar. Bu anormal duruma, dağlardaki buzulların erimesiyle akan sular yol açmıştır. Yıllık ortalama yağışın yalnızca yaklaşık 38 mm olduğu Ölüm Vadisi’nde bile, Utah’ın güneybatı kesimindeki Bryce Kanyon Ulusal Parkı’nm kayaları rüzgâr ve yağmurla binbir renkli şekiller halinde oyulmuştur. Park’taki kanyonların derinliği bazı yerlerde 300 m’yi bulur. eskiden 180 m derinliğinde bir göl vardı. Büyük Havza’nın doğu kesimi bir Pleyistosen gölü olan Bonneville’i içeriyordu. 52 000 km2’lik bir alanı kaplayan bu gö lün en derin yeri 300 m’ydi. BüyükTuzGölü de Pleyistosen’deki uçsuz bucaksız bir gölün kalıntısıdır. Ölüm Vadisi’nde şimdi, göl yoktur. 40 yıldır doğal kaynakları koruma eğitimi verilmesi, vb. çabalara karşın, ABD’deki tarıma elverişli alanların ancak % 25’i, onaylanmış toprak koruma uygulamaları uyarınca yönetilmektedir. Bu yüzden de ABD’de, toprak kaynaklarının aşınma etkisiyle azalmaları ve organik maddelerini yitirmeleri sürmektedir.
Yüzey tortullan ve topraklar.
05
Eyl