Johann Gottfried Herder Alman yazarı (Mohrııngen, Doğu Prusya  1744-Wemar 1803). Bir dokumacının oğlu olan Johann Gottfried Herder, tıp öğrenimini yarım bırakarak dinbilime yö- neldi ve Königsberg’de vaiz oldu. Shakespeare, Ossian ve halk üstüne çalışmalar yapıp, 1769’da Paris’e giderek ansiklopedicilerle tanıştı. Strasbourg’da genç Goethe’yle tanışıp (1770), büyük ölçüde etkiledi. 1771’de Braunschweig’da Buckeburg sarayının vaizli- ğine getirilerek, 1772’de Goethe’nin etkisiyle Weimar dükünün ...

Hercuianum İtalya’da Eskiçağ kenti. Napoli’nin 8 km güneyinde yeralan, İ.Ö. 79’da Vezüv yanardağının püskürmesiyle bütünüyle lav ve çamuraltında kalan Hercuianum, XIX. yy’dan başlanarak yapılan kazılarda, yavaş yavaş ortaya çıkarılmıştır. İ.Ö. 600’e doğru Yunanlı göçmenler tarafından kurulduğu sanılan. Roma döneminde büyük ölçüde zenginleşen kentin üstündeki aşağı yukarı 12 kt^adarolançraurö^sünün yaklaşık yarısı kaldırılmıştır. üstünde bir bazilika, iki revak, bir tapınak ve başka ...

Alexandre Herculano Portekizli şair ve tarihçi (Lizbon 1810-Vale de Lobos, Santarem yakını 1877). Yoksul bir ailenin oğlu olan Alexandre Herculano, Alorna markizinin desteği sayesin- de Alman kültürünü öğrendi. 1831’de bir ayaklanma hareketi hazırlığına karıştığı için, Fransa’ya kaçmak ZO- runda kaldı. 1836’da Porto piskoposluk kitaplığı yöne- ticiliğine, daha sonra da Lizbon’da Ajuda sarayı kitaplığı yöneticiliğine getirildi ve kendini tarih çalışmalarına adadı. ...

George Herbert İngiliz şairi (Montgomery şatosu 1593-Bemerton, Salis- bury yakını 1633). Pembroke kontları ailesinden olan George Herbert, annesinin yakın dostu John Donne’un etkisinde kaldı. Cambridge Üniversitesi’nde öğretim üyeliğine getirildiyse de, otuz yaşına doğru apansız bir köye çekilerek rahip oldu ve ancak ölümünden sonra yayınlanan The Temple (Tapınak, 1643) adlı kitabı oluş¬turan şiirleri yazdı. Ayrıca A Priestto the Temple (Tapı¬nağa Bir ...

Herbart, Johann Friedrich Alman eğitimcisi ve filozofu (Oldenburg 1766-Göttingen 1841). İsviçre’de Pestalozzi’nin pedagoji yöntemlerini inceleyen Johann Friedrich Herbart, 1802-09 ve 1833-41 yılları arasında Göttingen, 1809-33 yılları ara­sında Königsberg üniversitelerinde ders verdi. Avru­pa’da ve ABD öğretim kuramı ve uygulamasını önemli ölçüde etkileyen çok sayıda pedagoji, ruhbilim ve fel­sefe yapıtı ortaya koydu. Herbart, ruhbilim üstüne kurulu, sistemli bir öğren­me ve öğretme kuramının ...

Herakles   Herakles’in yaşamı boyunca gerçekleştirdiği kahra­manlıklar çeşitli efsanelerde “Herakles’in on iki işi” diye adlandırılmıştır.Herakles’in, Tiryns kralı Eurystheus’unEski Yunan mitolojisinde gücüyle ünlü kahraman. Romalıların Hercules‘le bîr tuttukları Herakles’in (Herkül de denir) dünyaya gelişi ve yaşamıyla ilgili birbirinden çok farklı efsaneler vardır. Bunlardan en yaygınına gö­re, annesi Alkmene’nm eşi Amphitryon’un kılığına gir­miş olan tanrı Zeus tarafından baştan çıkarılmasıyla doğmuş, bu duruma ...

Eski Yunan filozofu Efesli Herakleitos Eski Yunan filozofu (Efes ¡.٥. 550’e d.- 480’e d.), Demokrasi döneminde önemli dinsel görevleri elinde tutan eski bir krallık ailesinden olan Efesli Herakleitos, fel­sefe yapıtını, Efes tanrıçası Artemis’e adamıştır. Peri Physeos(Evren Üstüne) adlı yapıtı üç bölüme ayrılır: Fi­zik, dinbilim, siyaset. Düşüncesi, Miletos felsefesinden esinlenir: Dünyanın,onu yaratmamış olan tanrılara karşı özerkliği. Özellikle, dünyanın değişken görünüşüne, evrensel ...

Herakleios I Bizans imparatoru (Kappadokia 574’e d.- 641), Kartaca eksarkhosu olan babasının verdiği filoyla, Phokas’ı devirerek tahta çıkan (610) Herakleios  Perslerin Antakya (611), Kudüs (614) ve Mısır’ı (619) ele geçirmeleri üstüne, yöntemi¡ bir hazırlıktan sonra, 628’e kadar sürecek ve Hüsrev ll’nin öldürülmesiyle (628)sonuçlana- cak bir sefere çıktı (bu sefer nedeniyle 626’da Avar- Pers ortak kuvvetlerinin kuşattıkları başkentine döne- mediyse de, ...

Herakleides, Pontoslu Eski Yunan tarihçisi, filozofu ve matematikçisi (Karade­niz Ereğlisi İ.Ö. 388’e d.- ay.y. İ.Ö. 310’a d.). Atina’ya giderek Eflatun’un öğrencisi olan Pontoslu Heraklei­des, Eflatun’un ölümünden (İ.Ö. 399) sonra, Akade­minin başına Ksenokrates’in seçilmesi üstüne, Karade­niz Ereğlisi’ne dönerek, ömrünün ikinci yarısını orada geçirdi. Felsefe ve bilim dallarında yapıtlar verdi. Bilim­sel yapıtlarının çoğu kaybolmuşsa da, Demokrites’inkinden oldukça farklı bir madde kuramı ortaya ...

Hera Eski Yunan mitolojisinde Kronos ve Rhea’nın kızı, Ze­us’un eşi, Olimpos tanrılarının kraliçesi. Evlilik, kadın ve doğum tanrıçası olan Hera, genellikle bir elinde asa, öbür elinde bir nar ve yanında bir tavuskuşuyla canlandırılmıştır. Eşi Zeus’un âşık olduğu kadınları yargılayıp cezalandırmasıyla ilgili çok sayıda efsaneye konu ol­muştur.

Hepworth, Dame Barbara İngiliz kadın heykelci (Wakefield 1903-Saint ives 1975). Londra Krallık SanatOkulu’nda heykel öğrenimi gören Dame Barbara Hepvvorth, 1924’te kazandığı bir bursla İtalya’ya gidip, Roma İmparatorluğu ve Röne­sans’ın ilk dönemi heykellerini ve mimarlık yapıtlarını inceledi. Geleneksel İtalyan üslubunda doğrudan mer­mer yontma konusunda.teknik becerilerini geliştirip, İngiltere’ye döndükten sonra, 1926-1934 arasında so­yutluk dereceleri değişen, taş ve tunçtan çeşitli figüratif heykeller yaptı. 1931’de ...

Heper, Sadettin Türk bestecisi (İstanbul 1899- ay.y. 1980). Eyüp Sultan «amisi kayyumu Halit Efendi’nin oğlu olan Sadettin Heper, Ahmet Irsoy’dan meşk (1909), Emin Yazıcı’dan Hamparsum notası, Rauf ¥ekta Bey’den batı notası öğ- rendi.^^riyemevlevihanesineyzenbaşısı Hakkı Dede’den ney dersleri aldı. İstanbul Belediye Konservatu- varı Tasnif Kurulu üyeliği, İstanbul Radyosu Repertuvar Kurulu üyeliği (1967-1968) veTürk müziği danışmanlığı yaptı. Hisarbuselik ayin, râhat peşrev, ervah ...

Ejder olarak da b ilin ir. Pek çok ulusun masallarında ejderhalardan söz edilir. Yunanca drakon sözcüğü eskiden büyük yılanlar için kullanılırdı. Bunlar timsaha benzer, derileri pullu, yarasa gibi kanatlı, koskocaman ağızlarından alev püskürten düşsel yaratıklardı. Böyle bir yaratığın kimin hayal ürünü olduğu bilinmemekle b irlik te Çin masallarında ejderhalara çok yer verildiği için, büyük bir olasılıkla bunun doğu halklarından kaynaklandığı ...

EHRLİCH, Paul (1854-1915). Alman bakteriyoloji bilgini Ehrlich, başta d ifte ri olmak üzere birçok hastalığın önlenmesini ve frengi gibi bazı hastalıkların tedavisini sağlayan çalışmalarıyla tanınır. Ayrıca, hastalıkların kimyasal bileşiklerle tedavisini öngören kemoterapinin de öncüsüdür. Strehlen’de doğan Ehrlich Almanya’daki Breslau (bugün Polonya sınırları içindeki Wroclaw), Strasbourg, Freiburg ve Leipzig üniversitelerinde öğrenim gördü. 1878’de tıp öğrenimini tamamlayınca, hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde kimyasal ...

EHRENBURG, ؛lya (1891-1967). SSCB’nin ünlü şair ve romancısı ilya Ehrenburg ayrıca ünlü b ir gazeteciydi. Kiev’de Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çarlığı devirmek isteyen devrimcilerle tanışıp aralarına karıştığında ve devrimci düşünceleri benimsediğinde çok genç yaşlardaydı. 1908’de lisede okuduğu yıllarda eylemlere katıldığı için tutuklandı, ama cezaevinde fazla kalmadı. Ayn ı yıl Paris’e g itti ve 1917 Devrimi’ne kadar Paris’te ...

Eğreltiotları ya da kısa adıyla eğreltiler, genellikle kuş teleğine benzer parçalı yapraklarıyla tanınan çiçeksiz b itk ile rd ir. Bu yapraklardan her birinin ortasındaki uzun yaprak sapı ik i yana doğru simetrik olarak dallanır ve bu ince dalcıkların ik i yanından küçük yaprakçıklar çıkar. Bu görünümdeki tip ik eğreltiotlarının en tanınmış örneklerinden b iri, dünyanın hemen her yanında bulunan kartal ...

Mezopotamya Ebla’nın kuruluşu (2800); Truva yöresinde ilk kentler; tunç işlenmeye başlandı; 2200 sıralarında Amoriler geniş toprakları istila ettiler. Tekerlek bulundu; sulama ile tarım yapıldı; kent devletleri (٧٢, Eridu) kuruldu; çiviyazısı; tunç işleme; yapılarda pişmiş tuğla kullanılmaya başlandı. Anarinlu Mısır Hititler yaklaşık 2000’de ortaya çıktı; demirden ilk araç ve silahlar yapıldı. Yaklaşık 3200’de Aşağı ve Yukarı Mısır Krallıkları Menes yönetiminde birleşti; ...

Kral Nabukadnezar’ın Asma Bahçeler ile aynı zamanda yaptırdığı bu surların 100 metre yüksekliğinde olduğu ileri sürülmüştür. Eski Babil kentini koruyan bu surların yerinde bugün yalnızca bir yıkıntı vardır. 3- Zeus Heykeli, büyük Yunan heykelcisi Phidias’ın Yunanistan’da, Olympia’daki Zeus Tapınağı için yaptığı 12 metre yüksekliğinde, görkemli bir heykeldi. Dev bir sandalyeye oturmuş olan Zeus heykelinin başı tapınağın tavanına erişiyordu. Giysileri altın, ...

KEMİKLERİN SINIFLANDIRILMASI     Kemikler uzun kemikler, kısa kemikler, düz kemikler, düzensiz ya da susamsı kemikler diye sınıflandırılabilir. Bilek ve dizkapağı kemikleri dışında, kol ve bacak kemikleri uzun kemiklerdir. Uzun kemikler, “kemik gövdesi” diye adlandırılan bir bölüm ile iki uçtaki bir ya da daha çok kemikle eklem oluşturan kemik ucu bölümlerinden oluşur. Ayak ve el bileklerindeki kemikler, kısa kemiklerdir; kısa ...

Büyük İskender,   Makedonya kralı (Makedonya 356 .٥.؛-Bab؛l İ.Ö. 323). Philippos II ile Olympias’ın oğlu olan Büyük Is- kender’in (ya da Aleksandros III) yetiştirilmesiyle önce, ©lympias’ın akrabası Eeonidas ile saray soylularından Hephestion görevlendirildi. Daha sonra eğitmenliğine getirilen (İ.Ö. 343) Aristoteles’ten bütün insan bilimleri- ni öğrenip, i.©. 340’ta Bizans’ı kuşatmaya giden babası tarafından Makedonya’da naip olarak bırakıldı, üç yıl sonra, Thebaililerin kutsal ...