Akkad Mezopotamya’da bir kentin ve bir krallığın adı. İ.Ö. 2300’e doğru Sargon’un kurduğu Akkad Krallığı, aşağı yukarı yüzelli yıl boyunca Mezopotamya’ya egemen oldu; dönem dönem, doğuya ve batıya uzanan toprakları da vergiye bağladı. Sargon’dan sonraki başlıca kralı Naram Sin, topraklarını daha da genişlettiyse de, oğlu Şarkali Şarvi’ni öldürülmesinden (2160’a doğru) sonra, krallık yavaş yavaş parçalandı ve 2125’e doğru ortadan kalktı. ...

Akkâ İsrail’de kıyı kenti. Hayfa’nın 19 km kuzeyinde, Hayfa koyu kıyısında yer alan Akkâ’nın nüfusu 38 700’dür. Eskiden çok işlek olan limanın kumla dolmuş olmasına karşılık, günümüzde kıyı kesimi önemli bir yaz turizmi (su sporları) merkezidir. Balıkçılık da oldukça gelişmiştir. Romalılar, Araplar, Haçlılar, Türkler ve İngilizler arasında el değiştiren Akkâ, Haçlı seferleri döneminden sonra yıkıntıya dönüşmüş, Osmanlılar tarafından fethedildikten sonra, ...

Akitanya Fransa’da tarihsel bölge. Fransa’nın güneybatı kesiminin üçte birini kaplayan Akitanya, eski Galya’nın üç parçasından biriydi. 500 yıl Roma egemenliğinde kaldıktan sonra, V. yy’da Vizigotların, 507’de de Vizigotları yenen Frankların eline geçti. 725’e doğru İspanya müslümanlarının fethettikleri bölge, Frank önderi Şarl Martel tarafından 733’te geri alındı ve Karolenj İmparatorluğu topraklarına katıldı. X. yy’da, imparatorluğun zayıflamasından yararlanan soylular yönettikleri topraklarda egemenliği ...

Akita Akita, Japonya kökenli bir köpek ırkıdır. Akita, büyük, güçlü ve özgüvenli bir görünüme sahiptir. İki ana türü vardır: Japon Akita (Akita Inu) ve Amerikan Akita. İşte Akita hakkında bazı temel bilgiler: Fiziksel Özellikler: Akita köpekleri büyük ve kaslıdır. Genellikle dik kuyruğu, üçgen şeklindeki kulakları ve kalın çift katlı tüyleri vardır. Renkleri genellikle beyaz, kızıl, çikolata rengi, siyah veya fawn ...

akik Çok sert, kısmen saydam kalsiduan çeşidi. Uzun süre kuyumculukta kullanılmış olan akik, çeşitli renklerde olur. Bileşimi ve fiziksel özellikleri kuvarsinkiyle aynıdır. Silisyum dioksitten oluşmuştur; sertliği 7, görüntüsü cam pırıltılı, özgül ağırlığı 2,60 ‘tır. Üstündeki renkli halkalar, oluşumu sırasında eklenmiş demir hidroksit katışıklardır. Şerit sayısı az ve belirginse “oniks” diye adlandırılır. Eskiçağ’da, akikten yapılmış bir süs eşyası takan insanın tanrılartarafından ...

Akihito Japon imparatoru (Tokyo 1933). 1952’de, resmen tahtın vârisi ilan edilen Akihito, soylulara özgü üniversitede öğrenim gördü. Nisan 1959’da zengin bir sanayicinin kızı olan Miçiko Şoda’yla evlenerek, Japon imparatorluk sülalesinde halktan biriyle evlenen ilk kişi oldu. Veliaht olarak pek çok ülkeyi ziyaret edip, babası Hirohito’nun 7 Ocak 1989’da ölmesi üstüne, imparatorluk tahtına çıktı.

Akif Paşa Türk devlet adamı, şairi ve yazarı (Yozgat 1787-İsken- deriye 1845). Özel öğrenim görüp, Bozok’ta (Yozgat) Cebbarzade Süleyman Bey’in divan kâtipliğini yapan, çeşitli devlet görevlerinden sonra reisülküttaplığa getiilen (1832) Akif Paşa, 1835’te Hariciye nazırlığına (ilk Hariciye nazırıdır) atandı. Bir süre sonra görevden alınıp, Dahiliye nazırlığına getirildiyse de (1837), altı ay sonra hastalığı öne sürülerek görevden alındı. Kocaeli mutasarrıflığına atanıp ...

Akif, Enderunlu Türk şairi ve tezkire yazarı (XVIII. yy.). Yaşamı üstüne yeterli bilgi bulunmayan Enderunlu Akif’in, yalnızca 1779’da Enderun’a alındığı ve orada eğitim gördüğü bilinir. Mir’at-ı Şiir adlı tezkiresinde, kendisiyle birlikte, çağdaşı 23 ozanın biyografisini vermiştir. Yapıtın adı, ebcet hesabıyla düzenlenmiş tarihini gösterir (hicri 1211/1796). Hatime bölümünde yapıtını SeÜm lll’e sunduğunu belirtmişse de, kendi biyografisinde doğum tarihini bile yazmamıştır.

akışmazlık Bir akışkanın (sıvı ya da gaz) akışa karşı gösterdiği direnç. Bir akışkan, bir kuvvet altında akmaya başlarsa, harekete karşı koymaya çalışan her yerinde kayma direnci oluşur. Akışkanın bir tabakası, komşu tabaka üstünde hareket ederken, akışkanın yer değiştirmeye karşı direncini altetmek için, tabakaların her birine bir kuvvet uygulamak gerekir. Akışmazlık (ağdalılıkjdaderiır) belli bir gerilim bölgesinde bir değişmez olursa, akışkan, “Newton ...

Akıncı, Gündüz Türk yazarı ve edebiyat tarihçisi (Çoruh 1914-İstanbuf 1980). İstanbul Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü bitiren Gündüz Akıncı (1938), Antalya ve Afyon liselerinde öğretmenlik yapıp, Ankara Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesinde Yeni Türk Edebiyatı asistanlığına başladı (1944). Doçentliğe (1955), profesörlüğe (1962)!yükselip!, Erzurum Atatürk Üniversitesi Fen-Ede- biyat Fakültesi’nde dekanlık (1963-1964), Türk Dil Kurumu yayın kolu başkanlığı (1957-1968) yaptı. ...

Akın, Gülten Türk kadın şairi ve yazarı (Yozgat 1933). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitiren (1955) Gülten Akın, öğrencilik yıllarından başlayarak devlet kurumlarında çalışıp, kaymakam olan eşiyle Anadolu kasabalarında bulundu; yardımcı öğretmenlik, avukatlık yaptı; Türk Dil Kurumu’nda çalıştı. Önceleri yaşamın ve doğanın içinde duyup yaşadığı kadınlığını, yalnızlık, umutsuzluk gibi kavramların çevresinde işleyen, tedirgin bir iç dünyanın şiirini yazan Gülten Akın, Anadolu’nun ...

Akın, Cenan Türk bestecisi ve koro yönetmeni (Şebinkarahisar 1932). İstanbul Belediye Konservatuvarinı bitirip (1955), aynı okulda derleme, armoni ve koro dersleri verdi. Hamburg’da Kurt Thomas’ın yanında koro yönetmenliği stajından sonra (1963), Şehir Operasina koro yönetmeni oldu (1966). Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarinda öğretim üyeliğine ve TRT Çocuk Korosu yöneticiliğine (1991) atandı. Başlıca yapıtları: Halk Türküleri (koro için), Rübailer (ses ve ...

Akı, Niyazi Türk bilim adamı ve yazarı (Kayalar, Yugoslavya 1913). İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’nu bitiren Niyazi Akı (1930), ilkokul öğretmenliği yaparken Ankara Dil ve Ta- rih-Coğrafya Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde yüksek öğrenimini tamamlayarak, öğretmenlik yaptı. İstanbul Edebiyat Fakültesinde doktorasını verdikten (1956) sonra Erzurum Atatürk Üniversitesinde öğretim görevliliğine başlayıp (1961), Yeni Türk Edebiyatı doçenti (1964) ve profesörü (1970) oldu. ...

Akhilleus Eski Yunan mitolojisine göre, Truva Savaşinda çarpışanların içinde en güçlü, en hızlı ve en yetenekli olanı.Efsaneye göre peri Thetis’in oğlu olan Akhilleus (Aşilde denir), bebekken annesi tarafından, topuğundan tutularak Styks ırmağına daldırıldı ve annesinin parmaklarının topuğunu tuttuğu yer dışında, bütün bedeni silah iş- lemezlik özelliği kazandı. Truva Savaşı başlayınca, öleceğini bir kâhinden öğrenen annesinin, kral Lykome- des’in sarayındaki öbür ...

Akhenaton Mısır firavunu. Tek tanrıya inanan ilk insanlardan biri olan (ama dinsel reformları kalıcı olmamıştır) Akhenaton (ilk adı Amenhotep’tlr). İ.Ö. 1379’da babası Amenhotep lll’ün yerine geçer geçmez, günümüzde Teli el- Amarna’nın bulunduğu yerde, Akhemeton (“güneş kursu ufku”) adlı tavansız bir tapınak yaptırdı (Bk. TELL el-AMARNA). | Sonra öbür tanrılara, özellikle Teb’deki resmî devlet tanrısı Amon’a tapmayı yasakladı. İ.Ö. 1374’te adını ...

Akhelaos Makedonya kralı (öl. İ.Ö. 399). İ.Ö. 431’de tahta çıkanAkhelaos, devleti güçlendirdi; helenizmi destekledi; sanatçıları korudu. Tesalya’ya saldırıp (İ.Ö. 400), Laris- sa’yı aldı.

Akhaia Eski Yunanistan’da bölge. Peloponisos yarımadasının kuzey, Teselya’nın güney kesimlerini içine alan Akhaia bölgesi, İ.Ö. XIV. ve XIII. ,yy’lardan başlayarak Akhalar ya da Akalar adı verilen halkın yaşadığı bölgedir. Myke- nai kökenli oldukları sanılan Akhalar, İ.S. IV. yy’a doğru, kentlerini korsanlara karşı savunmak için, bölgedeki on iki küçük kenti biraraya getiren Akhaia Birliği’ni kurmuşlardır. İ. Ö. 280’e doğru kurdukları ikinci ...

Akgün, Nahit Ulvi Türk şairi (Milas 1918). İzmir 2. Erkek Lisesi’ni (1940), İstanbul Edebiyat Fakültesi. Felsefe bölümünü bitiren(1948) Nahit Ulvi Akgün, İstanbul ve İzmir okullarında psikoloji ve felsefe öğretmenliği, kütüphanecilik yaptı. İzmir Radyosu’nda”Şiir Sanati’programını sundu. İlk şiiri İzmir’de Akın gazetesinde yayınlanan (1936) Nahit Ulvi Akgün, önceleri yalın bir söyleyişle aşk ve duygu şiirleri yazmış, daha sonra şiirlerinde, bireyin yaşam ve ...

akdiken Gülgiller ailesinden birçok ağaç ya da ağaççığın cins adı (Bil. a. Crataegus). Çiçek açma mevsiminde beyaz, pembe, ender olarak da kırmızı ya da turuncu renge bürünen akdikenlerin insandan uzak doğada görkemli görünümleri vardır. Bazı türleri, bahçe duvarı oluşturmak^ için de kullanılır. “Soylu diken”, “dikenli alıç” ve “güvem eriği” gibi adlar da verilen mayısdikeni (Crataegus oxycantha ya da C.laevigata\,c\r\s\n en ...

Akdik, Şeref , Türk ressamı (İstanbul 1899 -ay.y. 1972).¡Hattat Kâmil Akdik’in oğlu. Sanayi-i Nefise’yi bitirip (1924), Paris’e giderek, Julian akademisine yazılan Şeref Akdik, Paul Albert Laurens atölyesine devam etti. Yurda dönünce (1928) Güzel Sanatlar Birliği ve Ankara Devlet sergilerine katılıp, özel sergiler açtı. Liselerde ve Güzel Sanatlar Akademisinde öğretmenlik yaptı. 7.İDevletİResim ve Heykel sergisinde birincilik aldı. Gerçekçi, modele bağlı yapıtlarında ...