vaştıktan sonra ölmesinin ardından, yerine oğulların­dan Arslan Yabgu geçerken, öbür oğulları Yusuf ve Mu­sa beyler ile savaşta ölmüş olan dördüncü oğlu Mikâ- il’in oğulları Tuğrul ve Çağrı beyler, Arslan Yabgu’nun egemenliğini tanımakla birlikte, eski Türk geleneğine göre her biri kendilerine bağlı Türkmen topluluklarıyla Maveraünnehir bölgesine indiler. Karahanlı hükümdarı Ali Tigin ve Gazne hükümdarı Gazneli Mahmut arasın­daki anlaşmadan (1015) sonra, Arslan ...

Selçuk, Turhan Türk karikatürcüsü (Milas 1922). İlhan Selçuk’un ağa­beyi olan Turhan Selçuk, Adana Erkek Lisesi’ni bitirip Turhan Selçuk. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ndeki sanat ta­rihi öğrenimini yarıda bırakarak Akbaba, Aydede (1947) dergilerinde, Yeni İstanbul gazetesinde karika­türler çizdi; sanat anlayışını yansıtan yazılar yazdı. Kar­deşi İlhan Selçuk’la birlikte Dolmuş ve 41 Buçuk mizah dergilerini çıkardı (1956). Özellikle önce Milliyet, sonra Cumhuriyet gazetelerinde yayınladığı ...

Selçuk, Timur Türk bestecisi ve orkestra yöneticisi (İstanbul 1945). M. N. Selçuk’un oğluolan Timur Selçuk, İstanbul Be­lediye Konservatuvarı’nda F. Statzer’den ders aldı. Ga­latasaray Lisesi’ni bitirip, Paris’te Ecole-Normale de Musique’in kompozisyon ve orkestra yönetimi bölüm­lerinde öğrenim gördükten sonra, bir süre hafif müzik şarkıcılığı yaptı. 1975’te Eurovision Şarkı Yarışma-, sı’nda, Semiha Yankı’nın seslendirdiği Seninle bir daki­ka adlı parçasını çalan orkestrayı yönetti. 1977’de ...

Selanik Yunanistan’ın kuzey kesiminde liman kenti. Makedon­ya’da, Selanik körfezi kıysında yeralan, aynı adlı yöne­tim bölgesinin merkezi, Yunanistan’ın ikinci büyük li­manı ve en yüksek nüfuslu kentlerinden biri olan Sela- nik’in (Yunanca Thessaloniki)> nüfusu 377 951’dir(çev- re belediyelerle 700 000’in üstünde). Önemli liman iş­levinin (tarım ürünleri,ipek, tütün ve manganez dışsatı­mı) yanı sıra, ülkenin ikinci büyük sanayi merkezi olan kentte, başlıca sanayi kolları ...

Sefahattin Eyyubi Eyyubi devletinin ve sülalesinin kurucusu (Tekrit, Irak 1137/1138-Şam, Suriye 1193). Suriye atabeyi Nurettin Zengi’nin hizmetine girerek Şam valiliğine getirilen Necmettin Eyüp’ün oğlu olan Selahattin Eyyubi, babası tarafından Haçlılarla savaşması için Fatımi halifesinin hizmetine verilen amcası Şirkûh’un yanında Mısır’a gönderildi ve Mısır’ın ele geçirilmesinde yararlık gös­terdi. Şirkûh ölünce ordu tarafından komutan ilan edilip (1169), halife tarafından vezirliğe atanarak, Mısırlı ...

Segal, George ABD’li heykelci (New York 1924). New York Üniversi­tesi’nde öğrenim gören George Segal, 1956’da ilk ser- ABD’li heykelci George Segal Sinema’da (1963) adlı bu yapıtında da görüldüğü gibi, alçıdan kalıba dökerek ham halde bıraktığı bembeyaz insan figürlerini gerçekçi dekorlar içine yerleştirerek, sanki günlük yaşamın akışı içinde mumyalaştırılmışlar etkisi uyandırmaktadır. (Albright-Knox Sanat galerisi, Buffalo, New York.) gisini açtı. Soyut dışavurumculuğa ...

Sefaradlar yy’da uğradıkları ağır baskılar sonucunda İspanya ve Portekiz’den göçetmek zorunda kalan Yahudilerin soyundan gelenleri belirten terim. Adları İbranice 5e- fardi (çoğulu Sefardim) sözcüğünden türetilmiş olan Sefaradlar, Germen topraklarına göçmüş Aşkenazlar- dan farklı olarak, Filistin Yahudilerinin geleneklerinden çok, Babil Yahudilerinin geleneklerini sürdürdüler ve Ladino ya da İspanyol Yahudicesi adı verilen ayrı bir dil (İbranice, Ortaçağ Castilla lehçesi, Arapça, vb. dillerin ...

Seba Yemen’in doğu kesiminde eski krallık. İ.Ö. XI. yy’da ku- ruidugusanılan,başkenti Marib olan Seba (ya da Sabâ) Krallığı, İ.Ö. VIII. yy’dan başlayarak parlak bir uygarlık geliştirdi (Marib barajı; Marib ve Sirvah tapınağı; vb.; İn- cil’de Seba Melikesi Belkıs’ın Kudüs’e gidişi ve Süley­man peygamberi ziyareti anlatılır). İ.Ö. I. binyılda Kızıl- deniz’dekive Hintokyanusundakidenizticaretine ege­men oiup, İ.S. I. yy’dan başlayarak, kabiieier arası çe­kişmeler ...

Seattle ABD’nin kuzeybatı kesiminde kent. Washington eyale­tinde, Puget boğazı (batıda) ile Washington gölü (doğu­da) arasındaki dar kıstakta yeralan, King yönetim bölü­münün merkezi olan Seattle’ın nüfusu 516 259’dur (çevre belediyelerle birlikte 1 972 961 nüf.). Orta kesi­mi kıstak üstünde yeralan, ama banliyöleri Washington gölünün (iki köprüyle aşılır) kuzeyine, güneyine ve do­ğusuna yayılan kent, doğuda Cascade dağlarıyla, batı­da Olympics dağlarıyla sınırlıdır. Önemli ...

SEATO_______________________________ İngilizce Southeast Asia Treaty Organization’un (“Gü­neydoğu Asya Antlaşması Örgütü”) kısaltması. ABD, Avustralya, Fransa, İngiltere, Yeni Zelanda, Pakistan, Fi- lipinler ve Tayland arasında 1954’te Manila’da imzala­nan bir savunma ittifakı olan SEATO, 1972’deki Hindis- tan-Pakistan Savaşı’nın ardından Pakistan’ın çekilme­sinden sonra, 1973’te ABD’nin Vietnam’daki yükümlü­lüğünü bırakması üstüne, 1977’de feshedilmiştir.

Scott, Robert Falcon İngiliz gezgini (Devonport 1868-Antarktika 1912). 1880’de donanmaya katılan Robert Falcon Scott, An­tarktika’ya düzenlenen bir keşif gezisine (1901-1904) başkanlık etti. 1910’da Güney Kutbu’na ilk olarak ulaş­mak amacıyla yeniden yola çıktıysa da, kutba ancak Roald Amundsen’den birkaç hafta sonra varabildi (18 Ocak 1912). Dönüş yolculuğunda yol arkadaşlarıyla birlikte donarak öldü (cesetleri sekiz ay sonra bulundu). Yolculuğu sırasında tuttuğu günlük, ...

Scorsese, Martin ABD’li sinema yönetmeni (New York 1942). İlk filmle­rinden (Who’s That Knocking at My Door? [Kapımı Ça­lan Kim?, 1968]; Mean Streets [Anacaddeler, 1973]) başlayarak özyaşamından öğelere, ABD büyük kentle­rinin vahşi gece yaşamından konulara, yoksulların, kü­çük insanların sorunlarına eğilen Martin Scorsese, bir­çok eleştirmen tarafından, yakın dönemin en önemli birkaç ABD’li sinema yönetmenlerinden biri sayılmak­tadır. Başlıca filmleri: Taksi Şoförü {Taxi Driver, ...

Schwerin AvusturyalI devlet adamı (Krumau 1800-Viyana 1852). Kari Philipp’in yeğeni olan Schwarzenberg Prensi Felix, Napoli büyükelçiliğinde bulunup (1846-1848), Pie- monte’ye karşı savaştı. Mareşalliğe yükseltilip, başba­kanlığa (şansölye) atanarak (21 Kasım 1848), Franz-Jo- seph’in tahta çıkmasına yardımcı oldu. Bir anayasa ha­zırlatarak (4 Mart 1849) meclisi feshedip, 31 Aralık 1831 ‘de Anayasa’yı askıya aldı ve Macar devrimcileri­ne karşı Rusya’nın desteğini sağladı, Parma, Modena ...

Schütz, Heinrich Alman bestecisi (Köstritz, Gera yakını 1585-Dresden 1672). Daha çocuk yaşta Kassel sarayı capellasının ko­rosuna giren Heinrich Schütz, Collegium Maurici- um’da öğrenim gördü. Bir süre hukuk derslerini izledik­ten sonra, İtalya’da müzik öğrenimi için bir burs bula­rak, Venedik’te Giovanni Gabrieli’nin öğrencisi oldu (1609-1612). Kassel sarayında orgculuk, daha sonra da Dresden’de saray capellası yöneticiliği yaptı. Saksonya seçici prensinin sık sık izin ...

Schuschnigg, Kurt von___________________ AvusturyalI siyasetçi (Riva, Garda gölü 1897-Muters, İnnsbruck yakını 1977). Hukuk öğrenimi gören Kurt von Schuschnigg, bir süre avukatlık yaptıktan sonra si­yasete atılıp, Sosyal Hıristiyan Parti’den milletvekilliği­ne seçildi (1927). Adalet (1932-1933), Milli Eğitim (1933)  bakanlıklarında bulunup, başbakanlığa atanarak (1934)      ,             ülke iktisadını düzene koydu. Almanya’yla dostluk ilişkileri geliştirmeye çalıştı: Hükümete bazı ılımlı Nazileri alarak, Avusturya’ya dokunulmayacağı konusunda Almanya’dan ...

Schumann, Robert Alman bestecisi (Zwickau, Saksonya 1810-Endenich, Bonn yakını 1856). Sağlam bir müzik eğitimi gören Ro- U/xı4                                  Uı ıl/ı ıl/         /-> n i m i ı*ı i l > -ı fi ıv\ Uv ı –v               1 O ucı ı jliiui ı idi m, dunun ugıcııii mı ıı ycmııı uııaı\cuaı\, I yaşında başladığı piyano eğitimini F. Wieck ve Dorn’dan ders alarak ...

Schuman, Robert Fransız siyasetçisi (Lüksemburg 1886-Scy-Chazelles, Moselle 1963). Genç yaşta siyasete atılıp, 1919’dan başlayarak Moselle’den milletvekilliğine seçilen Robert Schuman, Cumhuriyetçi Halk Hareketi’nin (MRP) kuru­cuları ve başlıca yöneticileri arasında yer aldı. Maliye bakanlığı (1946-1947), başbakanlık (1947-1948), Dı­şişleri bakanlığı(1948-1953)yapıp, Almanya’yla uzlaş­maya bağlı bir Avrupa kurulmasını savundu ve J. Mon­net tarafından sunulmuş olan planı yeniden düzenleye­rek (“Schuman planı”), 1951’de, Ortak Pazar’a giden yolu ...

Schulz, Charles M. ABD’li çizgiroman ressamı (Minneapolis 1922). Gelmiş geçmiş en başarılı çizgiroman sayılan Peanuts’ in yaratı­cısı olan Charles M. Schulz’un, bu çizgiromandaki kah­ramanları (Snoopy adlı köpek; Charlie Brown, Lucy, Schroeder adlı çocuklar, vb.) kısa sürede dünyanın her yanında tanınmış, çizgifilm olarak televizyona da uyar­lanmıştır.

Schönberg, Arnold Yahudi asıllı AvusturyalI besteci (Viyana 1874-Los An­geles 1951). Gençlik yılları parasal sıkıntılar içinde geen Arnold Schönberg (ya da Schoenberg), büyük öl­çüde kendi kendini yetiştirdi. Berlin’de Wolzogen tiyat­rosunda yöneticilik yapıp (1901-1902), Viyana Müzik Akademisi’nde ders vermeye başladı. Birinci Dünya Savaşı’na katılıp, 1925-1933 arasında Berlin’de yaşa­dıktan sonra, Naziler tarafından sınırdışı edilerek, bir süre İspanya ve Fransa’da kaldı. Sonra, ABD’ye yerle­şip, ...

Schmidt, Helmut Alman siyasetçisi (Hamburg 1918). İkinci Dünya Sava- Federal Almanya Cumhuriyeti’nin beşinci başbakanı Helmut Schmidt, SSCB ile Batı arasındaki yumuşama siyasetini desteklemiş ve uluslararası konferanslarda, Batı Avrupa’nın başlıca sözcüleri arasında yeralmış, 1990’da anılarını yayınlamıştır. §: na katılan Helmut Schmidt, savaştan sonra Hamburg Crtiversitesi’nde iktisat öğrenimini tamamlayıp (1949), s;\asete atılarak Sosyal Demokrat Parti’den milletvekil­ine (1953) seçildi. Partinin başkan yardımcılığına ge- ...