savaş Devletler ya da halklar arasında silahlı çatışma. Çok çe­şitli biçimleri olan ve halkların, devletlerin coğrafi ko­numlarıyla, ordularının gücüyle ve teknik düzeyiyle il­gili olan savaş, Clausewitz’e göre, “siyasetin başka araçlarla sürdürülmesidir. XVII. ve XVIII. yy’larda as­ker sayısı çok az olan ordular tarafından sürdürülen ve halkın düşük oranda katıldığı kuşatma savaşı’nın yerini, Fransız Devrimi’yle birlikte halkların savaşı almış, halk­ların savaşı da ...

Savarona Atatürk’ün yatı. 1931’de denize indirilen, döneminde dünyanın en büyük (6 130 ton) yatı olan Savarona, sipa­rişi veren ABD’li işadamının vergi yüksekliğinden ötürü teslim almaması üstüne, 1 Mart 1938’de Türkiye Cum­huriyeti tarafından satın alınarak, cumhurbaşkanlığı hiz­metine verildi. Sağlığı bozulmuş olan Atatürk’ün Dol- mabahçe sarayından yata geçerek, iki aya yakın süre içinde yaşadıktan sonra ölmesinden sonra da, cumhur­başkanlığı hizmetinde kaldı. 1951 ...

Savannah ABD’de liman kenti. Georgia eyaletinde, Savannah ır­mağının Atlas okyanusuna döküldüğü yer kıyısında ye­ralan, Chatham yönetim bölümünün merkezi olan Sa- vannah’ın nüfusu 137 560’tır. Georgia eyaletinin başlı­ca limanı olan kentte, liman etkinliklerinin yanı sıra, sa­nayi de gelişmiştir: Dünyanın en büyük kâğıt fabrikaları, kimya sanayisi, tersaneler, lastik ve plastik maddeler yapımı, vb. Aynı zamanda da bir turizm merkezidir.

savana Kurak mevsimin uzun sürdüğü tropikal bölgelerde gö­rülen, tek tük ağaçlar sernili büyük çayırlardan oluşan bitki topluluğu, Güney Afrika ve Doğu Afrika’da başlıca bitki topluluğu olan savana (savan da denir), boyları yer yer 2 m’yi bulabilen köksaplı bitkilerden ve buğdaygil­lerden oluşur.

adları değişik 16’şar taşla oynadıkları oyun. V. yy’a doğ­ru Hindistan’da bilinen, İran’ı fetheden Araplar tarafın­dan geliştirilen ve oyun kuramının temeli atılan satranç, IX. yy’da Avrupa’da da yaygınlaşmış, günümüzdeki ku­ralları Rönesans döneminde belirlenmiştir. Oyun, bir beyaz, bir siyah 64 kareden oluşan bir sat­ranç tahtası üstünde, başlangıçta belirli bir düzenle sıra­lanan ve belirli kurallara göre oynatılan ayrı biçimlerde 32 parça taş yardımıyla ...

Japon siyasetçisi (Tabuse, Yamaguçi ili 1901-Tokyo 1975). Liberal Demokratik Parti’nin tutucu önderleri arasında yeralan Sato Eisaku, 1948-1964 arasında, çe­şitli bakanlıklarda bulundu. 1964-1972 arasında başba­kanlık yapıp, ABD yanlısı bir siyaset izledi ve Okina- va’nın, İvo Cima’nın, Bonin adalarının Japonya’ya geri verilmesini (1972) sağladı. Nükleer silahların azaltılması için gösterdiği çabalarla 1974’te Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

Satlec ırmağı Hindistan’da ve Pakistan’da ırmak. Pencab’ın beş ırma­ğının en uzunu olan (1 600 km) Satlec (İngilizce Sutlej) ırmağı, Tibet’in güneybatısındaki Manasarovar gölün­den, 4 570 m yükseltide doğar. Himalayalar arasındaki derin boğazlarda kuzeybatıya ve batıya doğru akıp, Hindistan’ın kuzeybatı kesimini aşar; güneybatıya dö­nüp, Pakistan’ın doğu kesiminde akarak, Çenab ırma­ğıyla birleşir ve Pancnad ırmağını (80 km ötede İndus ır­mağına karışır) oluşturur. ...

Satie, Erik XX. yy. Fransız bestecilerinin en önemlilerinden biri sayılan Erik Satie, Parade adlı balesinde, daktilo makinesi, canavar düdüğü, uçak pervanesi, vapur düdüğü gibi alışılmamış seslere yer vermiştir. den konservatuvardan çıkarılarak, çeşitli kabarelerde piyano çaldı ve besteler yaptı. 1905’te, kırk yaşına gel­mişken Schola Cantorum’a girerek (Vincent d’İndy ve Albert Roussel’in öğrencisi oldu) öğrenimini tamamla­yıp, duruluk, özlülük ve mizahtan oluşan yeni ...

Satı Bey Vap eğitimcisi ve siyasetçisi (Sana, Yemen 1880-Bağ- z~z 1968). İstanbul’da Mülkiye Mektebi’ni bitiren ‘ 5C01 Satı Bey (Satı el-Husri de denir), çeşitli yerlerde îjrelmenlik, kaymakamlık yaptı. Yüksek Muallim Mek­tep “de müdürlük ve pedogoji öğretmenliği yapıp “538-1912), modern eğitim yöntemlerini uyguladı. ~33>jmbilim, pedagoji ve siyaset konularındaki tartış- —£\azıları ve konferanslarıyla, döneminin düşünce ya- 5S.—;:üia önemli katkılarda bulunup, spencerciliğin Tür- ...

Sassetta_______________________________ Itaîvan ressamı (Siena 1382’ye d.-ay.y. 1450). XV. yy. 5’ena resim okulunun başlıca temsilcilerinden olan Sas- seîîa (asıl adı Stefano di Giovanni’dir), 1436’da Osser- .anza kilisesi için bir mihrap resmi yaptı. Borgo San Se- □o’cro’da yaptığı Aziz Francesco Mihrap Arkalığı’y\a -] 444) başyapıtını ortaya koyup, Siena’daki Roma kapı- îj üstüne Meryem’in Taç Giyişi’niyaparken öldü (yapıtı £- nvi öğrencisi Sano di ...

Sassari rtalva’da kent. Sardinya adasının kuzeybatı kesiminde­ki Sassari ilinde yeralan, ilin ikinci büyük kenti olan Sas- sari’nin nüfusu 119 717’dir. Demiryolu ve karayoluyla Assnara körfezi kıyısındaki Porto Torres’e bağlanmış olan kent, çevresindeki tarım bölgesinin ürünlerinin şaraplık üzüm, zeytin, meyve, sağmal inek ve koyun yetiştiriciliği [peynir yapımı]) ticaret merkezidir.

Saskatchewan ırmağı Kanada’nın orta kesiminde ırmak. Güney Saskatche- wan{885 km) ve Kuzey Saskatchewan (1 225 km) kolla­rından oluşan Saskatchewan ırmağı, Alberta ve Sas­katchewan eyaletlerinde akıp, iki kolun Prince Al- bert’te birleşmesinden sonra, 547 km daha akarak, Winnineg gölüne dökülür. Yaklaşık 383 300 km2‘lik bir alanı akaçlayan ırmağın havzasında, madenkömürü ve doğal gaz çıkarılır. Ayrıca, önemli ölçüde buğday ve kereste üretilir. ...

Saskatchewan Kanada’da eyalet. Kanada’nın Prairie bölgesi eyaletle­rinden biri olan, batıda Alberta eyaletiyle, kuzeyde Ku zeybatı Toprakları eyaletiyle, güneyde ABD’nin Mon­tana ve Kuzey Dakota eyaletleriyle, doğuda Manitoba eyaletiyle sınırlı olan Saskatchewan’in yüzölçümü 652 330 km2, nüfusu 988 928, merkezi Regina kentidir. Ku­zeyden güneye doğru ilerlendikçe ocak ayı sıcaklık or­talamalarının -31 °C île-18 °C, temmuz ayı sıcaklık orta- lamalarınınsa 14 °C ile ...

Sasaniler 224/226-651 arasında İran’da egemenlik sürmüş ulu­sal sülale. 224’te son Arsaki hükümdarı Artaban IV’ü yendikten sonra İran İmparatorluğu’na egemen olan (226) Ardaşir l’le (226’ya doğru-241) tahta çıkan Sasa­niler (Sasarıisülalesi de denir), Şapur I (241-272) döne­minde topraklarını sürekli genişlettiler. Behram II (276- 293) ve Nersi (293-302) dönemlerinde zayıflayıp, Gür­cistan’a kadar ilerleyen Roma’nın üstünlüğünü kabul etmek zorunda kaldılar. Saray çekişmeleriyle geçen bir ...

Saruhanoğulları Anadolu Selçuklu devletinin zayıflamasından sonra ku­rulan Anadolu beyliklerinden biri. Anadolu Selçuklula­rının hizmetinde uç beyi olarak (1302) çalışan Saruhan Bey’in (öl. 1345) Manisa’yı ele geçirerek (1313) bağım­sızlığını ilan etmesiyle kurulan Saruhanoğulları Beyliği (merkezi Manisa’ydı), çok geçmeden Menemen, Gör­des, Nif, Turgutlu, Foça ve çevresini egemenliği altına aldı. Hızır Bey döneminde Yıldırım Bayezit I tarafından ele geçirildiyse (1390) de, Ankara Savaşı’ndan (1402) ...

  Fransız filozofu ve yazarı (Paris 1905-ay.y. 1980). Fel­sefe öğretmenliği yapan Jean Paul Sartre, Bulantı (La Nausée, 1938), Duvar (le Mur, 1939) adlı yapıtlarıyla ün kazandıktan sonra L’Être et le Néant (Varlık ve Hiç­lik, 1943) adlı yapıtında, varoluşçu felsefenin ilkelerini ortaya koydu. Düşüncelerini savunmak ve açıklamak için Les Temps Modernes dergisini yayınlamaya koyu­larak, felsefi romanlarıyla (Hürriyetin Yolları [Les Che­mins de ...

Sarraute, Nathalie Fransız kadın yazar (İvanovo, Rusya 1900). Geleneksel roman kahramanı anlayışını yıkmaya çalışan Nathalie Sarraute, nesneler dünyasının çekiciliğinden kurtulma­ya çalışan, yalnız ve acımasız kahramanlar yarattığı ya­pıtlarıyla ün saldı: TropismesiYönelişler, 1939), Portrait d’Un inconnu (Bilinmeyen Birinin Portresi, 1949), Kuş­ku Çağı(L’Ère du Soupçon, 1956), Les Fruits d’Or(Altın Meyveler, 1963), Vous les Entendez? (Onları İşitiyor musunuz?, 1972), Enfance (Çocukluk, 1983), Tu ne ...

Saroyan, William ABD’li yazar (Fresno, Kaliforniya 1908-ay.y. 1981). Duygusal bir iyimserlikle dolu romantik, ama aynı za­manda da alaycı bir üslupla romanlar, öyküler, tiyatro oyunları yazan William Saroyan, özellikle özyaşamöy- küsüne dayalı Aram Derler Adıma (My Name is Aram, 1940) adlı yapıtıyla ve Yoksul İnsanlar (The Beautiful People, 1941) adlı oyunuyla ün saldı.

Sarney, Jose Brezilyalı devlet adamı (Sao Luis 1930). Hukuk öğreni­mi görüp, bir süre gazetecilik yapan Jose Sarney, siya­sete atılarak 1965’te Maranhao eyaleti valiliğine, 1970’te senatörlüğe seçildi. 1978’de yeniden seçilip, 1984’te askerî yönetimi destekleyen Demokratik Par- ti’den ayrılarak, Tancredo Neves’in başkan adaylığını destekleyenlere katıldı. Seçimleri kazanan Neves’in yardımcılığına seçilerek, Neves’in görevi devralmadan ölmesi üstüne, cumhurbaşkanlığını üstlendi. Ekonomik sorunları çözmeye uğraştıysa da, ...

Sarmiento, Domingo Fausfino Arjantinli gazeteci, yazar ve devlet adamı (San Juan 1811 -Asuncion, Paraguay 1888). Köy öğretmenliği ya­pan Domingo Faustino Sarmiento, diktatör Juan Manu- el de Rosas’a karşı etkinliklerinden ötürü yurt dışına kaçmak zorunda kalıp (1840), Şili’de birçok okul kurdu ve gazeteler çıkardı. 1852’de Arjantin’e dönüp, Justo jose de Urquiza’nın Rosas’ı devirmesine katkıda bulun­du. 1853’te Comentaries de la Constitucion (Anayasa ...