İZBUDAK Veled (Çelebi Mehmed Bahaüddin) (1869-1953), dilci. Med­rese öğrenimi gördü. Medine’de ünlü bilginlerden ders aldı. Konya Vilayeti Mektubi Kalemi’nde çalıştı (1885). Vilayet gazetesi başyazarlı­ğı, Farsça öğretmenliği yaptı. Bil­gisini arttırmak için gittiği İstan­bul’a yerleşti (1889). Matbuat-ı Da­hiliye Kalemi’ne girdi. Meşrutiyet’ ten sonra da Galatasaray’da Fars­ça, Darülfünun’da Fars edebiyatı tarihi okuttu. Mevlâna Dergâhı Postnişinliğine getirildi (1912). Kur­tuluş Savaşı’nda Ankara’ya geçti (1922). Kastamonu ...

İZANAGİ, Japon mitolojisinde ev­rendeki yaratıcı erkeklik. Yaratıcı dişilik ise İzanami’dir. İzanami ateşi doğururken ölür. Bir süre onu öbür dünyada izleyen İzanagi yeryüzüne dönerek Güneş tanrısı (Amaterasu), Ay tanrısı (Tsukiyomi) ve Fırtınalar tanrısını (Susanov) yaratır. İZBİRO, yükleri yukarıya çekmek için altına geçirilen özellikle deniz­cilikte kullanılan halattan yapılmış sapan.

İZALCO, Salvador’da dağ. Büyük Okyanus kıyısında ülkenin kuzey­batısındaki volkanik yüksek top­raklarda yer alır. Yüksekliği yakla­şık 1 800 m olan bu yanardağ sık etkinleşir. Bu özelliği nedeniyle eski denizcilerce Pasifik Feneri o- larak adlandırılırdı.

İZAK (Tamburi) (ö. 1814), besteci ve tamburi. Ortaköylü Yahudi bir aileden gelen sanatçının gerçek a- dı İzak Fresko Romano’dur. III. Se­lim döneminde saraya alındı ve bu­rada padişaha tambur dersleri ver­di. Yanısıra pek çok öğrenci yetiş­tirdi. Peşrev, saz semaisi türünde eserler besteledi. Geleneksel tam­bur üslubunun başlıca adlarından olan İzak’ın yetiştirdiği öğrenciler, bu üslubu sürdürdüler. Başlıca e- serleri: GuTizar Takım, Sedd-i ara­ban ...

İYOT, periyodik tablonun VII A gru­bunda yer alan halojenlerden bir element. İYOT   Kimyasal Sembolü : I Atom Numarası : 53 Atom Ağırlığı 126,9044 Erime Noktası (°C) : 114 Kaynama Noktası (°C) 183 Yoğunluğu (g/cc)   (20°C) 4,93 Bulunduğu Yıl 1811 Bulan B. Courtois Radyoaktif İzotopları |119-126   |128-139   Doğal iyot olan 127 numaralı izoto­pu dışında tüm izotopları çoğu ...

İYONYALILAR, eski Yunanistan’da halk. İyonyalılar; Akhalar, Aiolisli- ler ve Dorlar’la birlikte Yunanlılar’ ın en büyük etnik topluluklarından biriydi. Bu topluluğun neden Yuna­nistan’da yaşarken sonradan İyon­ya adıyla anılan Ege’nin Anadolu kıyılarına yerleştiği bilinmemekte­dir. İyonya’da kurulan kentler ve yaratılan uygarlık, ortak özellikler dışında Yunanistan’dan farklı bir yönde gelişti. Başta Miletos ve Ep- hesos olmak üzere İyonya kentleri MÖ VII, VI. yy’larda Yunanistan’ ...

İYONLAŞTIRICI RADYASYON, do­ğal ya da yapay radyoaktif madde­ler, siklotron ve betatronların yay­dığı ışınlar. Genel olarak x, Alfa, Beta, Gama ışınları, nötronlar, elek­tronlar ve uygun hızla yer değişti­rebilen, yeterli sayıda gruplaştırıla- bilen tüm parçacıklara İyonlaştırıcı ışınlar denir. İyonlaştırıcı ışınlar a- tom üzerine etki yaparak bir elek­tron koparırlar. Kopan elektron ne­gatif, bu elektrondan yoksun kalan atom pozitif duruma geçer (fotoe­lektrik etkisi). Yüksek ...

İYON TEDAVİSİ, elektroliz yoluyla organizmaya iyon verilmesi, iyon- oforez. Elektrotlardan birini, tedavi edilecek yere değdirilen tuzlu eri­yik. diğerini başka bir yere yerleş­tirilen ve akımın geri dönmesini sağlayan madeni bir plaka oluştu­rur. İyon tedavisi kırıkların bıraktı­ğı bozuklukların, ankilozların, ek­lem, diş ve deri hastalıklarının, ya­ra izlerinin, nevraljilerin, hemipleji- lerin, organik ansefal hastalıkları­nın tedavisinde ve beyin kanama­ları artıklarının giderilmesinde kul­lanılır.

İYON, fizikte ve elektrokimyada bir­kaç elektron yitirmiş ya da kazan­mış elektrik yüklü otom yo da mo­leküllere verilen genel ad. Atomlar elektrik yükleri bakımından nötr­dür. Ancak her atom kimyasal tep­kimeye girerek, elektronlarının di­zilişine göre tepkime sırasında en üst yörüngesindeki elektronları ve­rir ya da bu yörüngeye elektron alır. Böylece kimyasal bakımdan dengeye erişmiş ancak elektrik yü­kü bakımından pozitif ya da nega­tif yüklenmiş ...

İYODOFORM, iyodun bir alkali eş­liğinde alkole ya da asetona etki­mesiyle elde edilen keskin kokulu sarı toz biçiminde bir madde. 1824′ de Serullas tarafından bulundu. Formülü; CHİ3. Ağrı giderir ve yıkı­ma uğrayan dokular üzerinde ko­ruyucu bir tabaka oluşturur. Kes­kin kokusu nedeniyle günümüzde salt antiseptik merhemler biçimin­de kullanılır. İYODÜR, iyodun bir element ya da bir bileşikle verdiği bileşim, iyodür­lerin büyük çoğunluğu suda ...

İYİMSERLİK, genel olarak her dü­şünce ve eylemi iyi yanından alma eğilimi. Kötümserlik’ın karşıtıdır. Es­ki Yunan felsefesinde, Stoacılar, doğada her şeyin iyi ve yetkin ol­duğunu ileri sürerek iyimserlik dü­şüncesine yol açtılar. Bu düşünce yüzyıllarca sonra Spinoza tarafın­dan işlendi ve Leibniz tarafından sistemleştirildi. Leibniz’e göre, var­olan dünya tüm dünyaların en iyi­sidir ve dünyadaki herşey, olanaklı olanlar içinde en iyi olandır. Tan­rısal iyi ...

İYELİK, Bk. MÜLKİYET, Nasip İyem’in bir eseri     resme yöneldi. Bu tür eserlerinden oluşan pek çok sergi açtı. 1960’lı yıllarda yeniden figüratif resme döndü. Paris, Venedik, Sao Paulo gibi uluslararası sergilere katıldı. İstanbul Belediye Sarayı’nın iç du­varına, Ankara Ulus Çarşısı’na, İz­mir – Alsancak’da bir bankanın dış yüzüne, Ankara’da Türkiye Petrol­leri binasının dış yüzüne duvar re­simleri yaptı. Yerel ve ulusal ...

İYEM Nuri (d. 1915), ressam. Res­me olan ilgisiyle lise çağlarından başlayarak GSA’daki dersleri izle­di. Hikmet Onat, İbrahim Çallı, Leo­pold Levy’nin öğrencisi oldu. 1937′ de GSA’yı birincilikle bitirdi. Bir sü­re resim öğretmenliği yaptıktan sonra 1940’da GSA resim bölümü­ne girdi. Avni Arbaş, Turgut Atalay vb ressam arkadaşlarıyla Yeniler Grubu’nu kurdu. 1944’de GSA yük­sek resim bölümünü bitirdi. Öğren­ci olaylarına karıştığı gerekçesiyle 1,5 yıl ...

İYEM Nasip (d. 1921), seramik sa­natçısı. Re9sam Nuri İyem’in eşidir. DGSA Leopold – Levy atölyesinden mezun oldu. Seramik dalında eser­ler veren sanatçı Münih, Köln, Pa­ris’te sergilere katıldı (1960-1961). Prag Uluslararası seramik sergisin­de gümüş madalya aldı (1962). TBMM, TC Ziraat Bankası genel merkez binası, Efes, Trakya otelle­rine seramik panolar yaptı. Eserle­rinde Anadolu halk sanatlarının süs­leyici özellikleri ağır bastı.

Jaroslaw (1894 – 1980), PolonyalI yazar. 1914’te Ki­ev’de ilk şiirlerini Lehçe kaleme al­dı. 1918’de Varşova’da bir genç şa­irler hareketi yarattı ve Skamander dergisini kurdu. Valery’den çeviriler yaptı; lirik şiirler yazdı. 1924’te ya­yımladığı ilk romanıyla Yayımcılar Ödülü’nü kazandı. Başlıca eserleri: Powrot do Europy (Avrupa’dan Dö­nüş, 1931), Lato 1932 (1932 Yazı, 1933).

İVRİZ KABARTMASI, Konya Ereğli si’ne bağlı İvriz köyündeki Hitit ka­bartması. MÖ VIII. yy’a ait olan ka­bartmada taş üzerinde Tanrı Şan- taş ve Luvi kralı Yarbalavaş betim- lenmiştir. Tanrı sol elinde buğday başakları, sağ elinde asma dalı tut­maktadır. Tanrı 5 m, huzurundaki . kral ise 3 m boyundadır. Kabartma­lar üzerinde Hitit hiyeroglifiyle kra­lın Tanrı’ya dua ettiği yazılıdır.

İVME, hareket etmekte olan bir cis­min hızının birim zamandaki deği­şimi. a ile gösterilir. Yolun zama­nın karesine bölünmesine eşittir ve birimi m/sn2Sdir. Matematiksel ola­rak ivme hızın zamana göre türevi olarak tanımlanır. Sabit hızla hare­ket eden bir cismin ivmesi sıfırdır. Newton’un ikinci yasasına göre küt­lesi m olan bir cisme F kuvvetinin etkimesiyle oluşan ivme a = F/m olarak verilir. İvmeden söz edebil­mek ...

İVO 1_edo (d. 1924), Brezilyalı şair ve yazar. Yeni deyişler ve sözcük­ler oluşturmaya çalışan bir şairler kuşağının öncülerinden olan İvo, şiirin yanısıra roman, öykü, dene­me ve gezi türlerinde de eserler ver­di. Başlıca eserleri: Şiir: Düşler (1944), Alacakaranlığa Od (1948),, Büyüler (1960), Ode e elegia (Od ve Ağıt, 1967). Roman: Bağlaşma­lar (1947), Serüvensiz Yol (1948). Öykü: Kent ve Günler (1957). De­neme: ...

İVES Charles Edward (1874 -1954), ABD’li besteci. 1894’de Yale Üni- versitesi’nde H. Parker’dan beste dersleri aldı. 1898’de mezun olduk­tan sonra bir süre sigortacılık yap­tı. Bu arada halk şarkılarını, ilahi­leri ve diğer müzik biçimlerini kes­kin uyumsuz nota bileşimlerini, farklı tonaliteli uyumu ve polimet- rik yapıyı kullanarak son derece karmaşık eserler besteledi. Böyle- ce Stravinski, Bartok ve Haba’ya öncülük etti. Hemen tüm ...

İVO – CİMA (İVO JİMA), Büyük Ok- yanus’un batısında Japon adası. Volcano adalarının en önemlisi olan İvo – Cima 1945’e dek ABD’nin Ja­ponya’ya düzenlediği hava akınla- rını engellemekle görevli Japon av­cı uçaklarının üssüydü. 19 Şubat 1945’de kanlı çarpışmalar sonucu ABD birliklerince ele geçirilen ada, bu tarihten sonra Japonya’yı bom­balamakla görevli ABD Pasifik filo­larının üssü oldu. Ada 1968’de öte­ki Volcano adalarıyla ...