İŞVEREN SENDİKALARI, işveren lerin kurdukları meslek örgütlenme lerinden biri, işçi sendikalarının ku rulup güçlenmesinden sonra orta ya çıkan işveren sendikaları, işve renler adına toplu pazarlık yürü! menin yanısıra, işverenlerin çıkaı larını gözetpn yayın, araştırma vı kamuoyu oluşturma etkinlikleri yü rütür. Ülkemizde ilk işveren şendi kası 1949’da tekstil işkolunda ku rulduysa da işveren sendikalar 1961 Anayasası’nda işçilerin greı ve toplu sözleşme ...

İŞVEREN (PATRON), genel olarak yanında işçi çalıştıran kimse. Ülke­mizde iş Kanunu’na göre, bir iş söz­leşmesine dayanarak herhangi b işte ücret karşılığı işçi çalıştıran ti zel ya da gerçek kişi işverendir.

İŞRAKİYYUN, İslâm’da felsefede bireysel sezgiyle aydınlanmaya da­yalı dinsel – mistik öğreti; ışıkçılık da denir. Kurucusu Şehabettin Süh- reverdi’dir (1153-1191). Sühreverdi, ışık düşüncesinde Platon ile tasav­vufu birleştirir, işrakiyyun’a göre felsefe bir sezgi (ilham, vahy, hads) işidir, insan anlamlar alemine ak­lıyla ulaşamaz; özvarlığını (nefs) e- ğiterek, yavaş yavaş ve basamak basamak ışığa doğru yükselir, in­san sezgi yoluna girince gitgide güçlenir; her basamağın ...

İŞTAR, Mezopotamya’dan tüm Do­ğu – Akdeniz’e çeşitli adlarla geçen aşk, doğurganlık ve savaş tanrıça­sı. Sümerler, onu Irınanas ya da Nana adıyla çağırırdı. Babil’de Art- nimitu, eski İran’da Anahita, Feni­ke’de Aştar, Asur ve Akad’da Aş- tart, eski Yunan’da ise Astarte adı­nı aldı. Zamanla Aphrodite’le özdeş sayıldı. Aphrodite ile Adonis’in Kıb­rıs’ta geçen öyküsü, Astarte ile Temmuz’a ilişkin söylencelerden a-

İŞTAH, yemek yeme isteği. Genel­likle vücudun isteğine, zevke ve a- lışkanlığa bağlıdır, iştahı düzenle­yen mekanizma beynin hipotalamus hücreleridir. Kandaki glikoz miktarı düşükse iştah artar. Hipotalamus hücreleri de kana glikoz katıp mi­denin kasılmasını sağlayarak iştahı vücudun enerji gereksinimine göre ayarlar. Hipotalamusu glikozun dı­şında midenin genişliği de etkiler. Mide doluyken iştah kapalıdır. Aç­lık, gebelik, kalkanbezinin (tiroid) fazla çalışması, vücudun hareketli­liği, iştah açıcı ...

İŞSİZLİK SİGORTASI, işsizlere iş bulana dek yaşama ve geçinme o- lanağı verecek kadar parasal des­tek sağlamayı amaçlayan, bir sos­yal güvenlik kurumu. İşsizlik sigor­tası, uygulandığı ülkelerde, bir top­lumsal yardım değil, sigortalıların ödedikleri pirimler sonucunda ka­zandıkları bir haktır. Genellikle iş­çilerin ve işverenlerin ödediği prim­lerden karşılanır; kimi durumlarda devlet de bir ölçüde katkıda bulu­nur. Ülkemizde işsizlik sigortası yoktur.

İŞSİZLİK, çalışabilecek durumda olan ve geçerli ücret karşılığı ça lışmak istediği halde iş bulamayan insanların varlığı, işgücü düzeyi ile istihdam düzeyi arasındaki fark, iş­sizlik özellikle kapitalizme özgü bir olaydır ve kapitalizmin kendi işleyiş süreci içinde zorunlu olarak üreti­lir. ilk bakışta sanılacağı gibi doğal nüfus artışıyla işsizliğin doğrudan bir ilişkisi yoktur, işsizlik gizli ve açık olmak üzere iki büyük gruba konjonktüre! işsizlik, ...

İŞRAKİYYUN, İslâm’da felsefede bireysel sezgiyle aydınlanmaya da­yalı dinsel – mistik öğreti; ışıkçılık da denir. Kurucusu Şehabettin Süh- reverdi’dir (1153-1191). Sühreverdi, ışık düşüncesinde Platon ile tasav­vufu birleştirir, işrakiyyun’a göre felsefe bir sezgi (ilham, vahy, hads) işidir, insan anlamlar alemine ak­lıyla ulaşamaz; özvarlığını (nefs) e- ğiterek, yavaş yavaş ve basamak basamak ışığa doğru yükselir, in­san sezgi yoluna girince gitgide güçlenir; her basamağın ...

İŞLETMECİLİK, işletmeyi yönetme tekniği ve bu konudaki bilgi dalı; iş idaresi ya da sevk ve idare de denir. Bir işletmede üretimin en rasyonel biçimde düzenlenmesi ve yürütülmesi için gerekli tekniklerin araştırılması ve uygulanması, II. Dünya Savaşı’ndan sonra her alan­da gelişme gösterdVı yönetim bilim­lerinin özellikle işletme düzeyinde değişik örnek olayların incelenerek kimi tekniklerin saptanması başlı- başına bir bilim dalı olarak işlet­meciliğin ...

İŞLETME, mal ve hizmet üreten ku­ruluş. Bir kuruluşun işletme olabil­mesi için, bir mal ya da hizmet ü- retmesi, kurucu ya da sahiplen dı­şında bir yapıya sahip olması, pa­zara dönük etkinlik göstermesi ge­rekir.

İŞLEMCİLİK, bilimlerin kullandı kavramların, nesnel gerçeğin ya sıları olarak içerikleriyle değil d elde edilmelerini ve kullanılmaları sağlayan işlemlerle belirlendikle anlayışına dayalı öğreti. Çağdt felsefede pragmatizm ile yeni – pı zitivizmin öğelerini birleştirme^ çalışan Bridgman tarafından ör sürülen işiemcilik, olguların amp rik gözlem ve araştırma yollarıy elde edilen anlamları dışında t anlamları olamayacağını ve inse eylemi dışında nesnel gerçek b lunmadığım ...

İŞKODRA GÖLÜ, Balkan Yarımadt sı’nda Arnavutluk – Yugoslavya s nırında göl. 370 km2‘lik gölün V km2‘lik bölümü Arnavutluk sınırla içindedir. Kıyıları bataklık olan g< lün en derin yeri 44 m’dir.

İŞKENCE, marangozlukta, vidalı sı­kıştırma düzeni ile işlenecek par­çayı sıkmaya yarayan çeşitli el alet­leri. Değişik işlevlere sahip pek çok çeşiti vardır. İŞKENCE, bir insana yapılan mad­di ve manevi ezgi. BM Genel Kuru- lu’nun 9 Aralık 1975’te kabul ettiği “işkenceye Karşı Bildiri”nin 1. mad­desinde, kolluk kuvvetleri tarafın­dan. doğrudan ya da üçüncü bir ki­şiden kanıt ya da itiraf elde ede­bilmek için ya da ...

İŞKEMBE, gevişgetiren hayvanlaı midesinin ilk ve en büyük bölürr Hayvanın sol böğründe yer alır. Ci nemeden yutulan otların biriktiği i kembenin hacmi büyükbaş hayva larda 200 litreyi bulur. Soğurucu zelliği de olan bu organın çeperi rinden, yemlerdeki selülozun baki rilerce ayrıştırılmasıyla ortaya çı­kan ince yağ asitleri kana geçer.  

İŞİTME AYGITI, ağır işitenlerin, k lay işitebilmek için kullandıkları a git. Kulaklık da denir. Ses dalgal rını büyütme, yani sesi şiddetle dirme temeline göre çalışır. Se alarak çok küçük bir elektrik si yaline dönüştüren mikrofon, bu lektrik sinyalini güçlendiren yükst tici, elektrik sinyalini yeniden se çevirerek kulağa veren alıcı ve 1 pilden oluşur. Günümüzde düny nın pek çok yerinde yaygın ...

İŞİTME, canlıların sesleri algılam sı. işitme organı canlıların evrimif göre farklılık gösterir. Böceklerd ki işitme organı olan duyargalar i mi böceklerde bacaklar üzerind balıklarda ise böğürde yanal I: çizgi biçiminde yer alır. İnsanda ‘ memelilerde işitme organı kulakt İşitme, işitme sinir uçlarının sı dalgaları tarafından uyarılmasıy olur. Ses dalgaları saniyede 1( 30 000 arası olduklarında alınabil ler. Kulak zarına ulaşan ...

İŞİBAŞİ Tanzan (1884-1973) Japon siyaset adamı. 1946-1947 arasında maliye bakanlığı yaptı. 8u görevin­den ABD’nin muhalefeti nedeniyle ayrıldı. 1955-1956’da ticaret ve sı nayi bakanlığı görevinde bulundu tan sonra Aralık 1956’da başbakc olunca Cin Halk Cumhuriyeti’y ilişkileri normale döndürme siyas< ti güttü. Ancak ertesi yıl bozuk sağlığı nedeniyle görevinden ayrık

İŞGÜNÜ, işçinin çalıştığı gün. İşye­rinde, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil nedeniyle kapalı olma­yan günler için kullanılır, işgünü u- zunluğu, yüzyıllar boyunca azaldı. Başlangıçta işçiler 18 – 20 saat ça­lıştırılırken ve bu konuda herhangi bir sınırlama yokken, Fransa’da 1848 Şubat Devrimi’nden sonra çı­karılan bir yasayla işgünü Paris’te 10   saatle sınırlandı. İşgününün 8 saate indirilmesi uzun savaşımlar sonucu edinildi. Günümüzde ...

İŞGÜDER, elcilik işlerinde elçiye yardım eden, elçinin yokluğunda el­çilik görevini yürüten kimse, mas­lahatgüzar. Devletlerarası ilişkiler­de işgüderlik iki biçimde görülür. Devlet, ilişki kurduğu devletle iliş­kilerini elçilik yerine işgüderlik dü­zeyinde tutabilir. Kimi ülkeler ilk ilişki kuruluşlarında bu yolu izleye­rek elçi atanmasını sonraya bırak­maktadır. Bu konumdaki işgüderle­re daimi işgüder denir ve atama­ları Dışişleri bakanlıkları aracılığıy­la yapılır. Devletin elçilerinin bulun­duğu bir ülkede, elcilerin ülke ...

İŞGÜCÜ, bir insanın vücudunda, ya­şayan kişiliğinde varolan ve her­hangi bir türden kullanım değerleri üretme sürecinde harekete geçirdi­ği fiziksel ve zihinsel yeteneklerinin bütünü. İşgücü, emekçinin, belli bir amaca yönelik iş yapma, emek har­cama yeteneğidir; yaşayan insan organizmasının bir özelliğidir, işgü­cü ile emeği birbirinden ayırdetmek TÜRKİYE’DE İŞGÜCÜ FAZLASI (15 ve daha yukarı yaşta Kadın – Erkek) Yıllar Bin Kişi % 1978 2.110 ...