MR. TOMPKINS’İN SERÜVENLERİ George GAMOV D rofesör konferansa ara vermeyi unutarak çoşku ile anlatıyordu- ikinci Dünya Savaşı’ndan hemen önce iki Allan kimyageri O. HANN ve F. STRASSMANN amamen yeni bir tip çekirdek dönüşümü keşfet-ler. Burada ağır bir çekirdek müthiş bir enerji çığa çıkararak iki eşit parçaya bölünüyordu, imdi göstereceğim slaytta (slayt lütfen!) sayfa 39) sol tarafta ince bir uranyum lamandan ...

İŞTE DOĞA • Kırmızı karınca (Polyyer-yusrufescens) kanca gibi çene-lorini kara karıncaların (Formica fusca) başlarına geçirerek öldürür ve yuvalarındaki yumurtaları çalar, gençleri esir alırlar. Bu gençleri çeşitli kokular kullanarak kendi cinslerine saldıracak kadar hırslı yetiştirirler. Eğitimlerini uzman öğretmenler yürütürler. • Pelte balığı (Ryrosoıımi doğanın ışıklı İlanlarıdır. Üzeri ne bir çöp ile harf izleri yapıldı ğından kısa bir süre sonra yarı tanları ...

PELİT BİTKİSİNDE YAĞ VE PROTEİN TAYİNİ Tarihin ilkçağlarından beri bitkisel gıdalar, nsanların besinlerinin önemli bir kısmını oluş-urmuştur. Bitkilerden değişik alanlarda fayda-anma, hızla gelişen bilimsel ve teknolojik buluların uygulanması sonucu, büyük gelişme gös-armlştir. Bugün endüstride kullanılan hammad-elerin önemli bir kısmı bitkilerden elde edil-lektedir. Bütün bunlara rağmen çevremizdek’ ütün bitki ve meyvelerden yeterince faydalan-ığımız iddia edilemez. Bunun doğruluğu , 20 emmuz Lisesi ...

GENÇ ARAŞTIRMACILAR Doç. Dr. Hüseyin İŞÇİ1′ TÜBİTAK’ın düzenlediği biline sel proje yarışmalarında derece alan genç araştırmacıları ve çalışmalarını tanıttığımız köşemizde bu kez, liselerarası kimya dalında Teşvik Ödülü kazananlar yer alıyor. GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ÇALIŞAN BİR ISITMA SİSTEMİ Çağımızın enerji sorununu çözebilmek için, (jüneş enerjisinden nasıl faydalanacağı, günü-, müzün en aktif araştırma sahalanndan birini oluşturmaktadır. Özellikle, güneşli günlerin sayısı oldukça fazla ...

KUVVETİN GELİŞTİRİLMESİ Caner ACIKADA* – Dr. Emin ERGEN** Los Angeles Olimpiyat Oyunları’nda, doping :ontrolünün günümüze kadar yapılan kontroller gerisinde en titizi olması, kuvvetin performansın belirgeni olan birçok spor dallarında, daha lüşük derecelerin meydana gelmesine neden ol-lu. ÖzeHikle halter, atletizmin atma branşları, tlçülebilir dereceler olması nedeniyle bekleni-jn süper dereceleri gösteremedi. Bunun nedeni, as dokunun yapılmasında ve böylece kuvvetin rtırılmasında yardımcı olan ...

İNGİLTERE’Yİ AVRUPA YA BAĞLAYAN TÜNEL sm Ayrıca servis tüneli bulunan Çifl-De-miryolu-Tüneli Projesi. Bu sistemle 1.9 milyar sterlin harcanarak, Manş’ın altından Fransa ve İngiltere birbirine bağlanacak. İngiltere’yi Kıta. Avrupası’na Manş Denizinin altından bir tünelle bağlama fikrini 1802 yılında ilk defa Napolyon ortaya atmıştır. O zamandan bu yana aynı düşünceyle çok sayıda projeler hazırlanmış; fakat her defasında vazgeçilmiştir Günümüzde, bu projenin gerçekleşme ...

KANSERİ YENME YOLUNDA Doç. Dr. A. Nihat BOZCUK — Işık GÜLPINAR D iliııdiği gibi kanserli bir hücre, kendi büyü- ine ve bölünmesini düzenleyebilme yeteneğini yitirmiş ve yeni yüzey özellikleri kazanmış bir hücredir. Normal bir hücrenin kanserli bir hücreye dönüşmesi, şu olgulardan birisi ya da ikisinin sonucu olabilir : • Somatik hücrelerde mutasyon (başkalaşım) olur ve hücre regülasyonun işlemesi durdurulur. Böyle ...

AĞLAYAN BEBEK SESLERİNDEKİ İPUÇLARI # Natalie ANGIER ^ uatemala’da bir şehir hastanesinde sefalet içindeki pis, aç, güçsüz, uyuşuk, zavallı haldeki bebekleri muayene ederken, oldukça farklı bir şey Dr. Barry Lester’in dikkatini çekti. Bu miniminicik hastalar, üzerlerinde yapılan incelemeler sırasında devamlı olarak ağlıyorlardı; ama bu sıra çıkarttıkları sesler, Dr. Lester’in kulağına, sağlıklı bir bebeğin çıkarttığı sesden çok daha farklı gelmişti. Dr. ...

BİTKİLER TOPRAKSIZ DA YETİŞİR Prof. Dr. Burhan KAÇAR * Bitkilerin beslenmesi ve fizyolojisi alanında sahip olduğumuz bilgilerin büyük bir bölümü, bitkilerin topraksız ortamda yetiştirilmesiy- lo olde edilmiştir. Bitkilerin topraksız ortamda »u kültüründe” yetiştirilmeleri, özellikle bitki lı/yologları tarafından yaygın şekilde uygulanan bir araştırma yöntemidir. Su kültüründe kullanılan ve “besin çözeltisi” adı verilen çözeltiler, belirli oranlarda tuzların su içerisinde çözümlenmeleriyle hazıklanır. Besin ...

DUYGULARIMIZIN VÜCUDUMUZA ETKİLERİ Araştırmacılar, ruhsal durumlarla sağlık arasındaki ilişkiyi çözümlemeye çalışıyorlar. Vücutla ilgili bigiler, bu çalışmalarda tekrar ele alınıyor. Gina MARANTO MÖ 24. yüzy’fida, Mısırlı bir vezirin “Hayat, surat asmaktan çok, hüzünlü ve yarım da olsa, gülüşle çekilebilir hale gelir” vecizesi, bugün hile geçerliliğini sürdürmekte ve günlük yaşamda karşımıza çıkmaktadır. Duygular ve sağlık arasındaki ilişkilerin açığa çıkarılması konusunda birçok araştırmalar ...

KAPTAN BİLGİSAYAR Eski kaptan köprüsü hurdaya çıkıyor : Geleceğin gemisine elektronik beyinler komuta edecek, en büyük gemilerin gözetimi için bile çok kere tek bir kişi yetecek. Yeni sistemler için ilk siparişler şimdiden verilmiştir. Peter ZEITLER Sanki hayaletler tarafından yönetilen bir konteyner gemisi, trafiği sık olan Manş Kana-lı’ndan geçiyor. Kaptan köprüsünde sadece, ekranlara yansıtılan ışıklı harita, yazı ve rakkam- revi ise ...

EVREN VE BİZ Doç. Dr. Osman DEMİRCAN* Evrenbilimde de diğer bilim dallarında oldu-ğu gibi, biriken gözlemsel sonuçları sağlayan modeller kurulur. Fizik yasalarına dayalı olan bu kuramsal modellerden çıkartılan yeni sonuçlar, gözlemlerle denetlenir. Yeni gözlemler yeni modellerin kurulmasını, yeni modeller de yeni gözlemlerin yapılmasını öngörür ve ilgili bilim dalında daha doğru bilgiye bu yolla ulaşılır. Evrenbilimde önceki yazımızda da belirttiğimiz gibi, ...

DÜŞÜNME KUTUSU Hazırlayan : Doç. Dr. Selçuk ALSAN YALANCILAR YILDIZ! : FANTASTİKA Bu yıldızda herkesin her sözü yalandır. Uzay geminiz kaza geçirmiş ve sizden başka bütün mürettebatını kaybederek Fantastika yıldızına inmiştir. Mürettebatı bu yıldızdan alarak Dünya’ya döneceksiniz. Yardımınıza 6 Fantasti-kalı veriyorlar, bunların isimleri Al, Bir, Çor, Dag, Elt ve Fulb. A) DİZİLİŞ Altı Fantastikalı yan yana diziliyor ve şunları söylüyorlar: ...

BİLİM DAMLALARI Doç. Dr. Selçuk ALSAN NÜKLEER FELAKET 1903’de. değişik disiplinlerden Amerikalı ırııştırıcılar, muhtemel bir nükleer patlamanın ılyolojik etkilerini incelediler (Science, 222:1293, 983) 5.000-10.000 megatonluk [=5—10 milyar on TNT, (trlnitrotolüen) ] bir patlama (her biri ! megatonluk 3.000 nükleer başlıklı füzenin pat-amasına eşdeğer), önce “nükleer gece” ve lonra “nükleer kış” olayını doğuracak. Patrondan hemen sonra, nükleer ateş toplarının çıkardığı yangınlardan ...

xM 10 X – 39 X 5 denklemindeki bilinmeyen X x> 5x (x)’İ şöyle buluyordu : 5 5x 25 Karenin alanı, (x+5)* « xZ + 10 x 25 v. burada x2 + 10 x = 39 olduğundan (x+3)2 = 25-139 yazıyor ve sonuçta (x + 5)* = 64 veya (x + 5) = S ve buradan da x = 3 ...

CAĞLAR BOYU BİLİM VE TEKNİK ADAMLARI Yazan ve Resimleyen Erdoğan SAKMAN C A B İ R (Ebu Musa Cabir ibn Hayyan) 721 — 815 Arap Simyacı Hazreti Muhammed’in Peygamberliğinden sonra Arap kabileleri, büyük bir hızla Batı Asya ve Kuzey Afrika’yı ela geçiriyorlardı. Her nasılsa Hun akın-iarından kurtulmuş Roma İmparatorluğu da temelinden sarsılıyordu. Böylece İmparatorluk batıda ortadan kalkıyor ve çeşitli saldırılara ...

MR. TOMPKINS’İN SERÜVENLERİ George GAMOV D ir sabah Bay Tompkins yatağında keyif uykusunda iken, odada birisinin varlığını ssetti. Van tarafa bakınca, eski arkadaşı Pro-sörün koltukta oturduğunu gördü. Dizlerine ydığı bir haritaya eğilmiş, bakıyordu. Profesör başını kaldırarak, “Sen de geliyor jsun?” diye sordu. “Nereye geliyor muyum?” dedi Bay Tomp-ıs. Profesörün odaya nasıl girdiğini merak lyordu. “Kuşkusuz kuantum ormanındaki filleri ve )uı ...

TARIM EKOSİSTEMLERİNDE ENERJİ GİRDİLERİ TARIM EKOSİSTEMLERİNDE ENERJİ GİRDİLERİ Mine KIŞLALIOĞLU – Fikret BERKES nceki yazıda da değinildiği gibi, tarımda ^ üretimi artıracak yöntemler, çoğu zaman bazı yan etkiler getirmektedir. Bunların arasında genetik çeşitliliğin azalması, tarım ilacı kullanımından doğan insan ve doğa sağlığı sorunlarının yanı sıra, aşırı enerji kullanımı ve maliyet fiyatı artışı sorunları da vardır. larımcılık biliminde verimlilik kavramı, Dirim ...

BİRLEŞİK KUVVETLER KURAMI Mehmet ZEYREK” T emel yapıtaşları hakkındaki bilgilerimiz hız- * la değişmektedir. Mikro düzeylerdeki araştırmalar, yüksek enerjilere ulaşıldıkça, temel diye* bildiğimiz yapıtaşlarının da bölünebileceğini göstermektedir. Önceleri atom olarak bilinen bölünemez en küçük yapıtaşı, giderek proton, nötron ve elektrona; proton ve nötron ise kuarklara bölünmüştür. Günümüzde leptonlar (elektron gibi) ve ku-arklar (proton, nötron ve birçok benzer parçacığın yapıtaşları), bilinen ...

Maddeyi Tanıma Yolunda Yeni Bir Kuvvet TECHNICOLOR Kenneth LANE p\oğada dört temel kuvvetin var olduğunu biliyoruz: Bunlar yerçekimi, elektromagne-tizm, zayıf nükleer güç ve kuvvetli nükleer güçtür (aynı zamanda renk kuvveti diye bilinir). Kuramcıların zayıf ve elektromagnetik kuvvetleri birleştirmeleri önemli bir problemin çözümü idi; fakat bu çalışma ortaya yeni bir problem çıkardı ki, bunun olası çözümü “technicolor” diye adlandırabileceğimiz beşinci bir ...