şeklinde de yazılabilir. Burada yapılacak işlemler doğal olarak aynıdır, fakat -bilmecenin ortaya konuş tarzı bilmeceye çekicilik kazandırmaktadır.
Alfametiklerin çözümü matematik bilgisi olarak genellikle dört işlemin bilinmesini gerektirdiğinden her yaştan büyük bir grubun ilgisini çekmektedir. Dört işlem bilgisi dışında, bilmeceyi çözmek için biraz sağduyuya biraz da sabıra gereksinme vardır.
Hernekadar alfametiklerin çözümü için genel kurallar ortaya konamazsa da bazı basit kurallardan sözetmekte yarar vardır, örneğin bir toplama işleminde bir kolonda
S
S
S
görünümünde bir işlem varsa, S harfinin sıfır veya dokuz olması gerektiğini hemen söyleyebiliriz. Doğal olarak S sıfır ise bir evvelki kolondan, eğer varsa, bu kolona bir taşıma işleminin olmaması gerekir. Eğer S dokuz ise bir evvelki kolondan buraya bir taşıma işleminin yapılması gerekecektir. Görülüyor ki, eğer yukarıdaki kolon bir işlemin son kolonu ise S yalnızca sıfır olabilir.
Alfametikleri çözecek olanların bilmesi gereken bir diğer kural da hiçbir sayının karesinin
2, 3, 7 ve 8 ile bitmediğidir. Dolayısıyla, eğer bir alfametikte A x A—►B şeklinde bir işlem varsa, bu işlemde B harfi 2, 3, 7 ve 8 değerini alamaz. Ayrıca beşin karesi beşle, altının karesi de altı ile bittiğine ve A ile B birbirine eşit olamayacağına göre A ve B harflerinin alabilecekleri değerler A : 2 3 4 7 8 9 B : 4 9 6 9 4 1
olabilir.
Son olarak çok sık karşılaşılan A x B—►A işlemini inceliyelim. Bu işlemi sağlayacak seçenekler şunlardır:
a) A = sıfır
b) B = 1
c) B = 6 ve A bir çift sayı
ç) A = 5 ve B bir tek sayı
Bir alfametiğin birden fazla çözümü olabilir. Bu durumda bilmeceyi çözenden bütün çözümleri bulması beklenir. Bazan da bilmeceyi biraz daha zorlaştırmak için, çözümde ortaya
lir. Örneğin:
BİR İKİ + ÜÇ ALTI
alfametiğinde sözcüklerin anlamlarına paralel olarak, çözümde BİR ile ÜÇ’ün asal sayı olması, İKİ ile ALTI’nın ise çift sayı olması istenebilir. Böyle bir kural çözüm sayısını azaltır. (Bu alfametiğin çözümünü bulabilir misiniz?).
Geleneksel olarak 10 tabanına göre yapılan aritmetik işlemlere alışkanlığımızdan diğer sayı sistemlerindeki alfametiklere genellikle az rastlanırsa da bunlara bir örnek verebiliriz:
ON
SON
alfametiğinin en küçük hangi tabanlı sayı sisteminde çözümünün ne olduğunu bulmak biraz daha zordur. Bir miktar deneme sınama sonunda bu alfametiğin çözümünün 6 tabanına göre işlem yapıldığında olası olduğunu ve çözümün
13 x 13 = 213 olduğu gösterilebilir.
Bu sayıdan başlayarak bazı alfametikler yayınlayacağız. Bu alfametiklerin çözümleri ile çözenlerin adlarını ise iki ay sonraki sayımızda yayınlamaya çalışacağız. Bu arada çeşitli yapılarda alfametik gönderecek olan okurlarımızın alfa- metiklerini de okurun adı ile yayınlayacağımızı duyururuz.
Alfametiklerinizi ve çözümlerini bekliyoruz. Bu sayının alfametikleri:
A1 : BİR BİR ve ÜÇ asa|, İKİ ve
İKİ ALTI çift sayı.
+
ALTI
Ülkemizde TÜTÜN ve ÇAY denince akla TEKEL
gelir.
A2: TÜTÜN + ÇAY TEKEL
A3 : ON
X ON
YÜZ
+ ARMUT SEPET
