de Broglie dalgası

m a d d e d a l g a s i olarak
da bilinir, bir maddenin, uzayda ve zamanda,
dalgaları tanımlayan matematiksel
denklemlere uygun biçimde değişen davranış
ya da özelliği. 1924’te Fransız fizikçi
Louis de Broglie, ışığın hem dalga, hem de
parçacık davranışı gösterdiğini kanıtlayan
deneysel bulgulardan kalkarak, parçacıkların
da, parçacık özelliklerine ek olarak
dalga özelliklerine sahip olabilecekleri düşüncesini
ileri sürmüştür. Üç yıl sonra,elektronların dalga yapısı deneysel olarak
belirlendi. Günlük yaşamda kullanılan cisimlerin
hesaplanan dalgaboyları, elektronlarınkinden
çok daha küçük olduğundan,
bunların dalga özellikleri belirlenememekte
ve bu cisimler yalnızca parçacık davranışı
göstermektedirler. Bu nedenle, de Broglie
dalgaları yalnızca temel (atomaltı) parçalar
alanında önem taşır.
Temel parçacıkların hiç beklenmedik yerlerde
görülmesi olayını de Broglie dalgaları
açıklar; çünkü bu parçacıkların dalgaları,
tıpkı sesin duvarın arkasına geçmesi gibi,
önlerine çıkan engellerin içinden öte yana
sızar. Bu nedenle, örneğin kimi kararsız
atom çekirdeklerinin kendiliklerinden bir
alfa parçacığı salarak girdikleri alfa bozunumu
süreci sırasında, alfa parçacığının enerjisi,
çekirdeği çevreleyen kuvvet duvarını
aşmaya yetmez; ama bu parçacık bir dalga
olarak bu engel içine sızabilir, yani parçacığın
sınırlı da olsa çekirdeğin dışında bulunma
olasılığı vardır.
Atom çekirdeğini çevreleyen elektronlarda
olduğu gibi, kapalı bir yörünge çevresindeki
de Broglie dalgaları, ancak bu yörüngeye
tam oturmuş halde dalgalanırlarsa varlıklarını
sürdürebilirler, aksi takdirde kendi kendilerini
yok ederler. Bu özellik, atomlardaki
elektronların birçok olası yerleşim düzeninden
yalnızca belirli birini seçmelerine yol
açar.
Bir parçacığın dalga özelliklerinin belirli
dış bir kuvvete tepkisi, kuvantum mekaniğinin
matematiksel olarak Schrödinger denklemiyle
ifade edilen temel yasası uyarınca
gerçekleşir