ÇEKİM

ÇEK CUMHURİYETİ

ANTON PAVLOVİÇ ÇEHOV ANTON PAVLOVİÇ ÇEHOV Kısa hikâyenin ve oyun yazarlığının büyük ustası Çehov; XX. yy’ın başında ünlü oyun yönetmeni Stanislavski’ye de esin kaynağı oldu; Stanislavski oyuncunun içtenlik arayışına, ruh durumlarını ve nüanslı davranışları ifade edişine dayalı oyun kuramım ondan esinlenerek biçimlendirdi. Çehov hem doktor, hem edebiyatçı olarak duygusal nostalji ile Slav egzotizmini eşanlamlı lalacak eserler yarattı.Yazılanndan fışkıran o «sevimli ...

PİYOTR İLYİÇ ÇAYKOVSKİ  XIX. yy’ın ikinci yansında yaşayan bu büyük Rus besteci başarısını, senfonik eserlerinde insan kaderinin trajedisini görkemli bir romantizmle vurgulayan ifadesine borçludur. Dansı büyük bir tutkuyla yücelten bestecinin baleleri, -özellikle de Kuğu Götü- senfonik balenin şekillenmesinde büyük rol oynamış eserlerdir. Kendi Rus kültürüne tamamen sahip çıkmasına rağmen, Rus olmayan her türlü kültür mirasını reddeden Rus Beşleri grubundan uzak ...

ÇAY

ÇALIŞMA ÇALIŞMA Sanatçının veya zanaat erbabının bir işi veya bir eseri meydana getirmesi,her insanın hayatını kazanmak için bir iş yapması, ekonomik sermaya karşıtı bir kavram olarak emeğin harcanması hep aynı terimle ifade edilir: çalışma. Değişik nitelikte çeşitli etkinlikleri ifade eden ve çelişkili tutumlara yol açan bu kavram günümüzde özellikle Batılı veya Batılılaşmış toplumlann kimliğini belirtmektedir denebilir. Nitekim bilimler, uygulamalar ve ...

PİERRE VE MARİE CURİE PİERRE VE MARİE CURİE Pierre ve Marie Curie çifti iki açıdan bir semboldür: birlikte radyumu bularak radyoaktivite çağını başlatmışlardır; iki kez Nobel Ödülü’ne layık görülen Marie Curie’yse, modern toplumun bilimsel ve feminist ideallerini, olağanüstü kişiliğinde yansıtmıştır. Pierre ve Marie Curie, 1898’de bir uranyum oksit minerali olan pekblend üzerinde araştırma yapmaya başladıklarında, kimyasal elementlerin tümü bilinmiyordu. Diğer ...

YAŞLI CRANACH Dinî resimlerden portrelere, Kitabı Mukaddes sahnelerinden mitoloji sahnelerine, solgun, bitkin Havva’lardan şeffaf kumaşlarla örtünmüş Venüs’lere kadar çeşitli tablonun yaratıcısı olan Lucas Cranach, Vıyana’da olduğu kadar Saksonya seçici prenslerinin sarayında da büyük üne kavuştu ve ilk Alman Rönesansı’nın çarpıcı sanatçılarından biri olarak kendini kabul ettirdi. Yaşlı lakabıyla anılan baba Lucas Cranach, Alman R::a sı’nın başlangıç yıllarında sanatçıların takip ettiği ...

PİERRE CORNEİLLE Dünya çapında tanınan bir eser Le Cid ve biraz sulandırılmış olan bir sıfat «Comeille’vari», XVII. yy’ın en büyük Fransız trajedi şairini ünlü kılmaya yetmiştir; ancak bu, aynı zamanda temaları çağının değerlerini ve büyük sorgulamalarını yansıtan bir eserin çapını ve çeşitliliğini de gözlerden saklamaya yol açmıştır. bozmak adına suçlanmış, Hugo tarafından Rodogune’ün çılgınlıkları ve Don Sanche’nin hayalperestliği nedeniyle itibarı ...

İSANLIĞIN EVRİMİ

XIX. yy’ın büyük düşünce sistemlerinden biri olan pozitivizmin (olguculuğun) kurucusudur; insanlığın hayalleriyle doğa gerçeklerinin kapsamlı bir sentezine ulaşarak, bilimsel nesnellikle insanın öznelliği arasında bağ kurmaya çalıştı. Bu amaç, Fransız filozofu bilimsel bir yapı olarak tasarladığı ilk evrensel dini yaratmaya yöneltti. OLGULAR HİYERARŞİSİ Comte’un öğretisi maddeyle ruhun mutlak, dolayısıyla «yararsız» karşıtlığını esas alan materyalizmi ve spiritüalizmi aynı anda dışlar. Comte, genellikle ...

COMMEDİA DELL’ARTE

Coğrafyanın başlıca konusu insan topluluklarının yaşadığı alan yani bütün dünyadır. Diğer bütün insanlık bilimleri gibi o da kalabalıkların düzensiz gibi görünen hareketlerini belirleyen yasaları tespit etmeyi, insanın faaliyet gösterdiği yerleri, geliştirdiği çeşitli düzenlemeleri açıklamayı ve tarif etmeyi öğretir. İnsanoğlu bu gezegende, doğadan ve atalarının kendisine bırakmış olduğu mirastan en büyük payı alarak yerleşmekte; bazı büyiik zenginliklerin ve kalabalıkların toplandığı yerlerin ...

FREDERİC CHOPİN Romantik müziğin efsanevi kişiliği Chopin, zengin duyarlığını, hemen hemen yalnız piyanoyla yansıtmıştır. Sayıca pek fazla olmayan eserleri, birçok teknik güçlük içerir ve ifade gücünü, titiz bir icrayla birleştirmeyi başaran yorumcular gerektirir. AVRUPA’YI FETHEDEN MÜZİSYEN Polonya’da Zelazowa Wola’da doğan Chopin, Marainville (Fransa) kökenli bir Fransızca öğretmeni ile kontes Skarbek’in genç akrabası Justine Krzyzanowska’nın ikinci çocuğuydu. Babasının Varşova’daki bir liseye, ...

FRANÇOİS RENE DE CHATEAUBRİAND FRANÇOİS RENE DE CHATEAUBRİAND Kökünden kopmuş, gurbete düşmüş, durmadan seyahat etmiş olan Chateaubriand yaşama huzursuzluğunu, acı benlik bilincini, tarihte öznenin eleştirel aydınlığını birleştirerek Fransız romantizmini yarattı. Şan ve şerefin zirvesindeyken bile, nostaljik bir sürgün duygusundan hiçbir zaman kurtulamamış, bu duygu, geldiği yere, geceye doğru mukadder bir iniş halindeki büyük bir eserin zinde kaynağı olmuştur: yer olarak ...

CHARLİE CHAPLİN Seyircilerin zihninde efsanevî Şarlo figürüyle özdeşleşen Chaplin, yedinci sanatın tarihinde en popüler kahramanı yarattı. Ama onun toplumu ve yaşadığı dönemi kıyasıya eleştirmek için kullandığı sanat dehası, bütün meslek hayatı boyunca sürekli düşmanlıklara maruz kalmasına yol açtı. Chaplin’in yaşamı, özellikle ana babası, doğumu, çocukluğuyla ilgili çelişkili açıklamalarından ve otobiyografisinden («Otobiyografini» [My Autobiography], 1964) kaynaklanan pek çok spekülasyona konu olmuştur. ...

CEZAYİR Hemen hemen bütün Afrika ülkeleri gibi Cezayir de bugünkü sınırlarım, Fransa’nın XX. yy’ın başından itibaren «Güney topraklan»nı yani geniş Sahra bölgelerini 1830’dan bu yana Avrupalılann yaşadığı büyük ölçüde medenileşmiş Akdeniz kıyısındaki ülkelere katmasından sonra bu sömürgelerin bölgelere ayrılmasına borçludur. Bu Sahra mirası Cezayir’in yararına bir sonuç doğurmuştur: bağımsız Cezayir’i, kıta üzerinde nadiren erişilebilen bir İktisadî kalkınma seviyesine ulaştıran petrol ...

PAUL CEZANNE Önce izlenimcilikten etkilenen daha sonra da bu akımdan uzaklaşan Cezanne, XX. yy sanatının gelişmesine olanak veren bir üslubun yaratıcısıdır. Manzaralarındaki (özellikle de Sainte-Vıctoire Dağı’nın ünlü görünümleri) derinlemesine kuruluş, yalnızca renk öğesinin işlenmesiyle sağlanmıştır; natürmortlarında ve portrelerindeyse, biçimlerin geometrik kılınmasına çalıştığı görülür; bu da kübizmin habercisidir. Otoportre» (1879-1881; Paris’ten uzakta yalnız bir hayat sürdüren Cezanne, ancak Sanat Müzesi, Bern). ...

MİGUEL DE CERVANTES

CERRAHI Cerrahî, dışarıdan elle müdahale tekniklerini kapsayan bir tedavi şeklidir. Günümüzde bu tıp dalı, gerek uygulamalar ve kullanılan aletlerle ilgili araştırmalar, gerekse ameliyatların sonuçlan açısından büyük bir gelişme göstermiştir. İnsan vücudundaki yapıların çeşitliliği, bilimsel alandaki özelleşmelere paralel olarak bu dalda da, uzmanlık alanlarının ortaya çıkmasına yol açmıştır. CERRAHÎNİN TARİHÇESİ Arkeolojik kazılarda çıkarılmış kafatasları üzerindeki ameliyat izleri, cerrahî girişimlerin tarih öncesi ...