Olivares (Kontu ve Dükü), Gaspar de Guzmân y Pimentai, s a n l ü c a r d e b a r r a – m e d a d ü k ü (d. 16 Ocak 1587, Roma İtalyaö. 22 Temmuz 1645, Toro, İspanya), İspanya kralı IV. Felipe’nin gözdelerinden (valido). Başbakanlık döneminde (1623-43) yönetimi merkezîleştirmeye çalışması ülkenin çeşitli kesimlerinde ayaklanmaların ...

Olitski, Jules, asıl adı y e v e l d e m î k o v s k î , j u l e s d e m i k o v olarak da bilinir (d. 27 Mart 1922, Snovsk, Rusya), Renk Alanı Resmi ile özdeşleştirilen ABD’li ressam. İnce boyalarla yaptığı zarif ve uçuk renk lekelerinden oluşan kompozisyonlarıyla tanınır. New ...

Oliphant, Margaret Oliphant (d. 4 Nisan 1828, Wallyford, Midlothian, İskoçya – ö. 25 Haziran 1897, Windsor, Londra yakınları, İngiltere), kasaba yaşamını anlatan romanları ve tarihsel yapıtlarıyla tanınmış İskoçyalı yazar. Kuzeni vitraycı Francis Wilson Oliphant’la evlenerek Londra’ya yerleşti. 1849’dan ölümüne değin 1 0 0 ’ü aşkın kitap yayımladı. Bunlar arasında en ünlüleri, 1863-66 arasında imzasız olarak yayımladığı Chronicles o f Carling ...

Olinda, Brezilya’nın güneydoğu kesimindeki Pernambuco eyaletinin doğusunda kent. Atlas Okyanusu kıyısındaki alçak bir tepe üzerinde, eyalet merkezi Recife’nin 8 kmkuzeyinde yer alır. 1537’de Portekizli Duarte Coelho Pereira tarafından Pernambuco capitanía’sının (krallık bağışı topraklardan oluşan yönetim birimi) merkezi olarak kuruldu. 1600’e gelindiğinde kentin ekonomisi şeker üretimine dayanıyor ve Siyah köle emeği yaygın olarak kullanılıyordu. Felemenkliler 1630’da kenti işgal ederekama bazı çevrelerce ...

Olimpos-Beydağları Milli Parkı, b e y d a G l a r i s a h î l M İL L İ p a r k i olarak da bilinir, Akdeniz Bölgesi’nde doğal, tarihsel ve arkeolojik değerleri korumak amacıyla 16 Mart 1972’de oluşturulan park. Antalya ilinin Merkez ilçe ve Kumluca ilçesi sınırları içinde kalır. Daha önce Türkiye’nin en büyük ulusal ...

Olimpiyat Oyunları, Eski Yunan da çeşitli spor karşılaşmalarının yer aldığı aynı adlı antik şenliğin uzantısı bir gelenek olarak 1896’dan bu yana dört yılda bir düzenlenen uluslararası amatör spor yarışması. Spor aracılığıyla dünya halklarını birbirine yaklaştırma felsefesine dayanan Olimpiyat Oyunları, aynı zamanda spor dünyasının doruğu sayılır. Yaz ve Kış Olimpiyat Oyunları olarak iki bölümde yapılır. Antik oyunların tarihi. Eski Yunan’da köklü ...

Oligotrichida, Spirotrichia altsınıfından kirpikli tekhücreliler takımı. Küre ya daarmut biçimli olan bu takım üyeleri tatlı, tuzlu ve acı sularda yaşar. Gövde kirpikleri ya yoktur ya da kümeler halinde kaynaşarak uzun kıllar oluşturur. Ağzın bulunduğu oluğun dış kenarında çok sayıda kirpik vardır. Birçok türün ön ucunda kirpiklerin kaynaşmasıyla oluşmuş, membranel denen sarmal yapılar bazen tek başlarına yer değiştirme işlevini üstlenir. Tatlı ...

Oligosen Bölüm, Tersiyer (Üçüncü) Dönemde (y. 65-2,5 milyon yıl önce) oluşan kayaç katmanlarının dünya çapında görülen başlıca bölümü ve bu kayaçların çökeldiği zaman dilimi. Eosen Bölümden (y. 54-38 milyon yıl önce) sonra ve Miyosen Bölümden (y. 26-7 milyon yıl önce) önce gelir. Oligosen Bölüm, özgün litolojileri (kayaç türleri) ve fosil faunalarıyla ayırt edilen bir dizi kata ya da daha kısa ...

oligosakarit, üç ile altı arasında monosakarit birimi içeren karbonhidratların genel adı. Daha karmaşık yapıdaki karbonhidratların (polisakaritler) kısmi parçalanması yoluyla elde edilir. Doğada çok az bulunan bu bileşiklere özellikle bitkilerde rastlanır. Örneğin, melibioz (galaktoz ve glikoz) ve fruktozdan oluşmuş bir trisakarit olan rafinoz çeşitli bitkilerde, glikozun bir trisakariti olan maltotrioz ise bazı bitkilerde ve eklembacaklıların kanında bulunur. Ayrıca bak. karbonhidrat.

oligopol, az sayıdaki üreticinin etkin olduğu piyasa durumu. Piyasayı tek başına denetleyemeyen her üretici fiyatlardaki bir değişikliğin öbür üreticileri nasıl etkileyeceğini dikkate almak zorundadır. Bir üreticinin fiyatları düşürmesi, öbür üreticilerin de aynı oranda indirim yapmalarına yol açabilir. Bu durumda firmaların piyasadaki payları değişmeyecek, ama kâr oranları düşecektir. Bu nedenle oligopol koşullarında rekabet, daha çok ürün farklılaştırma ve reklam gibi, fiyatları ...

oligoklaz, feldispat minerallerinden plajiyoklazın en sık rastlanan türü. Ayrıca bak. plajiyoklaz.

Oligochaeta, Annelida (halkalısolucanlar) filumundan, 3.250 dolayında yaşayan türü bilinen solucan sınıfı. Yersolucanı(*) en tanınan üyesidir. Bütün yeryüzüne dağılmışolan bu sınıf üyelerinin çoğu nemli toprakta, öbürleri tatlı suda ya da denizde yaşar. Oligochaeta üyelerinin uzunluğu birkaç mm ile yaklaşık 3 m arasında değişir. Öbür filum üyelerinin birçoğundan farklı olarak yer değiştirme işlevi gören yassı çıkıntıları (parapodyum) yoktur. Bunların yerini alan kıllar ...

oligarşi, çok küçük bir azınlığın, özellikle de ayrıcalıklı bir hizbin despotik iktidarı. Aristoteles oligarkhia terimini iktidardaki küçük azınlığı en iyilerin değil, iktidarı hak etmeyen kötülerin oluşturduğu yönetimler için kullanmıştır. Bu anlamda oligarşi plütokrasi (zenginler iktidarı) kavramıyla örtüşür. Bütün yönetim biçimlerinin son çözümlemede bir azınlık iktidarına indirgenebileceği düşüncesine tarihte sık rastlanır. Buna göre otorite resmen halkta, hükümdarda, proletaryada ya da diktatörde ...

Olhon Adası, Rus SFSC’nin ortadoğu kesimindeki İrkutsk yönetim biriminde (oblast) ada. Baykal Gölündedir. Gölün batı kıyısından Olhon ve Maloye More (Küçük Deniz) boğazlarıyla ayrılır. Yüzölçümü 730 km2’dir. En yüksek noktası Jima Dağıdır (1.276 m). Büyük bir bölümü granit ve gnaystan oluşur. Kuzeyi ormanlarla, güneyi ise step ve otlaklarla kaplıdır. Adada genellikle, sarma olarak bilinen kuzeybatı rüzgârları eser.

Olgun, Tahir, t a h î r ü l -m e v l e v î olarak da bilinir (d. 13 Eylül 1877, İstanbul – ö. 1951, İstanbul), edebiyat tarihçisi. Öğrenimini Gülhane Askeri Rüşdiyesi’nde ve Menşe-i Küttab-ı Askeriye’de tamamladı (1892). Serasker Kapısı Piyade Dairesi’nde çalıştı. Mevleviliğe bağlandı ve Yenikapı Mevlevihanesi’nde çile çıkardı. 1903’ten başlayarak çeşitli okullarda Farsça, İslam tarihi ve ...

Olguculuk, POZİTİVİZM olarak da bilinir, felsefede, olgularla desteklenen ya da olgularla ilgili verilere dayanan bilginin tek sağlam bilgi türü olduğu görüşü. Dar anlamıyla August Comte’un felsefesi için de kullanılır. Genel çizgileriyle Olguculuk, deney konusu edilebilecek olgularla ilgili, yani en geniş anlamıyla bilimsel bilginin sağlam bilgi olduğunu vurgular. Bunun dışında, olgucuların çoğu mantık ve matematik gibi bilgi türlerinin varlığını kabul eder, ...

Olgaç, Bilge (d. 14 Ocak 1940, Vize, Kırklareli), Türk sinemasının en çok film çekmiş kadın yönetmeniLise son sınıfta öğrenimini bırakarak çeşitli işlerde çalıştı. 1962’de Memduh Ün’ün yönettiği Kısmetin En Güzelinin senaryosunu yazdı; ayrıca bu filmin çekiminde asistanlık yaparak sinema dünyasına girdi. Yirmi kadar filmde yönetmen yardımcılığı yaptıktan sonra Üçünüzü de Mıhlarımda (1965) yönetmenliğe geçti. Genellikle piyasanın isteklerine uygun filmler yaptı. ...

Olga Kayaları, Avustralya’da, Kuzey Topraklan’nın güneybatı kesiminde parçalanmış kayalık kütle. Musgrave Sıradağlarının kuzeyindeki çöl düzlüklerinde konglomera oluşumlu ve kubbe biçimli 30’dan fazla tepeyi kapsar. 1958’de Ayers Kayası Olga Dağı Ulusal Parkı adıyla kurulan Uluru Ulusal Parkı içinde 28 km2’lik bir alanı kaplar. Düzlükten 460 m, deniz düzeyinden ise 1.050 m yükseklikte olan Olga Dağı, Avustralya’daki üç dev kayalık tepenin en ...

Olga (A Z İZ E ) , h e l g a olarak da bilinir (d. y. 890 – ö. 969, Kiev; yortu günü 11 Temmuz), Rusya’nın bilinen ilk kadın hükümdarı, Kiev hükümdar ailesinin Hıristiyanlığı benimseyen ilk üyesi. Ortodoks Kilisesi’nin ilk Rus azizesidir. Kiev prensi I. İgor’un karısıydı. İgor’un öldürülmesi (945) üzerine oğlu Svyatoslav’ m naipliğini üstlendi (945-964). Kocasının katillerini ...

Olethreutidae, Lepidoptera (pulkanatlılar) takımından, tırtılları tarım ve orman bitkilerinde önemli zarara yol açan birçok türün yer aldığı böcek familyası. Doğu meyvegüvesinin (Cydia molesta, eskiden Laspeyresia molesta ya da Grapholitha molesta) tırtılları özellikle şeftalilere, Cydia pomonella’nm (eskiden Carpocapsa pomonella va da Laspeyresia pomonella) elma içkurdu olarak bilinen tırtılları elmalara zarar verir. Elma içkurdu elmanın yetiştiği hemen her yerde görülür. Bu tırtıllar ...