Oleşa, Yuri Karloviç (d. 3 Mart 1899, Yelizavetgrad, Ukrayna, Rus Çarlığı – ö. 10 Mayıs 1960, Moskova, SSCB), Sovyet rejiminin ilk yıllarında eski ve yeni dünya görüşleri arasındaki çatışmayı dile getiren Rus yazar. Çocukluğu Odessa’da geçti. Kızıl Ordu’da görev yaptıktan sonra gazeteciliğe başladı. 1920’lerin ilk yıllarında keskin eleştiri yazılan ve mizah şiirleri yazdı. 1927’de ünlü romanı Zavist (Kıskançlık) yayımlandı. Oleşa ...

Olesnicki, Zbigniew (d. 1389, Sienno, Polonya – ö. 1 Nisan 1455, Sandomierz), Kral II. Wfodysïaw’in danışmanlığını yapan PolonyalI devlet adamı ve kardinal. 1434-47 arasında naip sıfatıyla ülkeyi yönetmiştir. Olesnica’lı Debno ailesinden geliyordu. 1410’daki Tannenberg (Grunwald) Çarpışması’nda kralın hayatını kurtardıktan sonra kralın Özel Danışma Kurulu’nun önde gelen üyelerinden biri durumuna geldi. 1412’de rahip oldu. 1423’te Krakow piskoposluğuna atandı. Kilisenin ve soyluların ...

Oléron Adası, Fransızca î l e d o l é r o n . Fransa’da Biskay Körfezinde ada. La Rochelle’in güneyinde, Gironde Halicinin kuzeyinde yer alır. Yönetsel bakımdan Charente- Maritime iline (département) bağlıdır. 175 km2’lik yüzölçümüyle Korsika’dan sonra Fransa’nın ikinci büyük adasıdır. Kuzeybatı- güneydoğu doğrultusunda uzanan adanın ortalama genişliği 6 km’dir. Büyük bölümü düzlüklerden oluşan adanın üçte biri ormanlarla kaplıdır. ...

Olenyok Irmağı, Orta Sibirya Platosundaki Bukoçan Tepelerinin güney yamaçlarından doğan ırmak. Büyük bölümü Rus SFSC’deki Yakut ÖSSC’de yer alır. Toplam uzunluğu 2.292 km, su toplama havzası 219.000 km2’dir. Yukarı kesiminde çok sayıda çavlan ve ivinti yerine rastlanır. Arga-Sala ile birleştiği noktanın aşağısında vadisini genişleten ırmak daha sonra KuzeySibirya Ovasını geçer ve bir delta oluşturarak Laptyev Denizine dökülür. Ağzından yaklaşık 960 ...

Olenellus, Arthropoda (eklembacaklılar) filumundan soyu tükenmiş trilobit cinsi. Hem bol hem de yalnız Alt Kambriyen Dönem (Kambriyen Dönem y. 570-500 milyon yıl önce) kayaçlarında bulunmalarınedeniyle bu cins üyeleri Alt Kambriyen Dönemin belirlenmesinde kılavuz fosil olarak kullanılır. Olenellus, ilkel ya da büyük ölçüde farklılaşmaya uğramamış bir trilobit cinsidir. Başı iyi gelişmiş, gözleri iri ve hilâl biçiminde, kuyruğu küçüktür.

Oleg (ö. y. 912), ilk Rus devleti Kiev’in kurucusu sayılan yarı efsanevi Viking (Vareg) önderi. 12. yüzyıla ait bir Rus vakayinamesi olan Povest viemennıkh let’e göre (Geçmiş Yılların Öyküsü) yaklaşık 879’da rakibi Rurik’in yerine Novgorod hükümdarı olduktan sonra Smolensk ve Kiev’i ele geçirdi (882). Daha sonra Kiev’i başkenti yaptı. Volhov-Dinyeper suyolunun doğu ve batısını da denetimi altına aldıktan sonra yörede ...

Oleaceae (zeytingiller), Oleales takımından, 29’u aşkın cins ile 600 kadar odunsu bitki türünü kapsayan familya. Adını önemli bir ekonomik bitki olan zeytinden (Olea europaea) alan bu familya, zeytinin yanı sıra ekonomik açıdan değerli başka pek çok bitkiyi de içerir. Arktik bölge dışında dünyanın hemen her yerine dağılmış olan bu familyanın üyeleri genellikle iki erkekorganı ve birleşik iki meyveyaprağından yapılmış tek ...

Olduvai kültürü, Pleyistosen Bölümün başlarında, günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce kabaca işlenmiş çakıltaşından (kesici) aletlerin kullanıldığı kültür. Alet yapımında kuvars, kuvarsit ya da bazalt gibi taşlar kullanılmış, bunlar çok amaçlı basit aletler yapmak için iki yönde yontulmuştur. Geriye kalan yongalar da alet olarak kullanılmıştır. Bu aletleri yapanlar ilk insanlardır (olasılıkla Tanzanya’da Olduvai Boğazındaki, Etiyopya’da Omo’daki, Kenya’da Doğu Turkana’daki Homo ...

Olduvai Boğazı, Tanzanya’nın kuzeyindeki Serengeti Ovasının doğusunda yer alan arkeolojik bölge. Yaklaşık 48 km uzunluğunda ve 90 m derinliğinde, sarp yamaçlı bir vadi biçimindedir. Kenarlarında görülen tortullar günümüzden yaklaşık 2,1 milyon- 15 bin yıl önce oluşmuştur. Bu tortulların içinde 50’den fazla insangil (Hominidae) kalıntısı ve bilinen en eski taş aletler bulunmuştur. Olduvai yatakları, temelini Prekambriyen Zaman (4 milyar – 570 ...

Olds, Ransom Eli (d. 3 Haziran 1864, Geneva, Ohio – ö. 26 Ağustos 1950, Lansing, Michigan, ABD), ABD’li mucit ve otomobil imalatçısı. Modern seri üretim yöntemlerinin öncüsü montaj hattı sistemini ilk kullanan yatırımcıdır. Zengin bir kereste tüccarı olan Samuel L. Smith’in mali desteğiyle 1899’da Olds Motor Works’ü kurdu. Yumuşak hatlı, üç beygirgücündeki Oldsmobile’i 1901’de piyasaya çıkardı. Satışın 5 bine ulaştığı ...

Oldman Irmağı, Kanada’da, Alberta eyaletinin güney kesiminde ırmak. Güney Saskatchewan Irmağının başlıca kollarından biridir. Toplam uzunluğu yaklaşık 400 km’dir. Kayalık Dağlardan doğan sularla beslenen ırmak doğu yönünde akarak Lethbridge’den ve Taber Eyalet Parkı’nın yakınından geçer. Medicine Hat’in 60 km batısında Bow Irmağı ile birleşerek Güney Saskatchewan Irmağını oluşturur. En önemli kolu Crowsnest Irmağıdır. Oldman Irmağı ve ırmağı besleyen Belly, St. ...

Oldham, Richard Dixon (d. 31 Temmuz 1858, Dublin, İrlanda – ö. 15 Temmuz 1936, Llandrindod, Galler), yerçekirdeğinin varlığına ilişkin kanıtlar keşfeden İngiliz jeolog ve sismolog. 1897-1903 arasında Hindistan Jeolojik Araştırma Kurumu’nda görevli olan Oldham, 1897’deki Assam depremiyle ilgiliincelemeleri sonucunda, üç tür deprem dalgasının bulunduğunu ve bu dalgaların Yer’in içinde değişik yollardan ve değişik hızlarda ilerlediğini buldu. Ayrıca ilk olarak, Yer ...

Oldham, John (d. 9 Ağustos 1653, Shipton Moyne, Gloucestershire – ö. 9 Aralık 1683, Holm Pierrepont, Nottingham yakınları, İngiltere), klasik yerginin Ingiltere’deki ilk taklitçilerinden. Oxford Üniversitesi’nden mezun olduktan (1674) sonra Croydon Okulu’nda öğretmenliğe başladı (1676). Şiirleriyle, kendisini Croydon’da ziyaret eden Rochester kontunun hayranlığını kazandı. 1677’de, Prenses Mary (sonradan İngiltere kraliçesi II. Mary) ile Oranje prensi Willem’in (sonradan İngiltere kralı III. ...

Oldham, İngiltere’de, Manchester metropoliten alanında ilçe (borough). Metropoliten alanın kuzeydoğu kesiminde, Medlock Irmağının kaynağının yakınlarındaki Pennine Sıradağlarının batı ucunda yer alır. Adını ortaçağda Werneth Hall’da yaşayan Oldham ailesinden alır. Yüzölçümü 141 km2’dir. 19. yüzyıla değin yün sanayisi için hammadde sağlayan ilçe, daha sonra önemli bir pamuk eğirme ve dokuma merkezi haline geldi. Günümüzde sanayi üretimi taşıt yapımından elektroniğe kadar çeşitlilik ...

Oldfield, Barney, asıl adı b e r n a eli o l d f ie l d (d. 29 Ocak 1878, Wauseon yakınları, Ohio – ö. 4 Ekim 1946, Beverly Hills,California, ABD), 20. yüzyılın ilk 20 yılında adı hız kavramıyla özdeşleştirilen ABD’li otomobil yarışçısı. 1894’te bisiklet yarışçılığına başladı. Kısa bir süre profesyonel boksörlük yaptı. 1902’de Henry Ford’un yarış takımının baş ...

Oldenburg, Claes (Thure) (d. 28 Ocak 1929, Stockholm, İsveç), ABD’deki Pop Sanat hareketine bağlı heykelci. Sıradan nesnelerin büyük boyutlu, yumuşak heykellerini yapmıştır. Babası konsolosluk görevlisiydi; çocukluğu ABD, İsveç ve Norveç’te geçti. YaleÜniversitesi’ndeki öğrenimi sırasında (1946- 50) yazarlığa ilgi duydu. 1952-54 arasında Chicago Sanat Enstitüsü’nde öğrenim gördü. 1953’te bir stüdyo açarak serbest ilüstratör olarak çalışmaya başladı; aynı yıl ABD vatandaşı öldu. ...

Oldenburg, eski Alman devletlerinden biri. Sırasıvla kontluk, düklük, grandüklük ve eyalet (Land) statüsü taşıdıktan sonra, 1946’da AFC’nin Aşağı Saksonya eyaletine bağlı bir yönetim bölgesine dönüştürülmüştür. En geniş sınırlara ulaştığı 1854-1937 arasında, Lübeck-Eutin (541 km2) ve Birkenfeld (502 km2) topraklarıyla birlikte 6.423 km2’lik bir alanı kaplıyordu. Bu dönemde Kuzey Denizi kıyısındaki ovaları içine alan ana toprak parçası, kısa bir sınırla Bremen’ ...

Oldenbarnevelt, Johan van (d. 14 Eylül 1547, Amersfoort, İspanyol Hollandası – ö. 13 Mayıs 1619, Lahey), I. Willem’den (Sessiz) sonra bağımsız Felemenk Cumhuriyeti’niri ikinci kurucusu. Louvain, Bourges, Heidelberg ve bir olasılıkla Padova’da hukuk öğrenimi gördü.Felemenk’e döndükten sonra Holland’ın temyiz mahkemesinde görev aldı. 1572’de Felemenk’in Holland ile Zeeland eyaletleri İspanyol kuvvetlerini Brüksel’den çıkarmakta başarılı olunca Oldenbarnevelt mahkemeüyeleriyle birlikte Utrecht’e kaçmak yerine ...

Oldcastle, Sir John (d. y. 1378, Herefordshire – ö. 14 Aralık 1417, Londra, İngiltere), Lollardların(*) önderi ve seçkin asker. Shakespeare’in Falstaff’ı gibi çeşitli 16. yüzyıl İngiliz tiyatro karakterlerine esin kaynağı olmuştur, (bak. Falstaff, Sir John). İskoçya seferinde (1400) İngiliz ordusunda savaştı. Galler’de yürütülen savaşlar sırasında IV. Henry’nin oğlu Galler prensi Henry’nin dostluğunu kazandı. 1408’de yaptığı evlilikle soylular arasına katılarak 1409’da ...

Old Vic, Londra’da, Shakespeare’in oyunlarını sahnelemekle ünlenen ve İngiliz Ulusal Tiyatrosu’nun(*) çekirdeğini oluşturan tiyatro topluluğu. 1818’de Kraliyet Coburg Tiyatrosu adıyla açılarak daha çok halkın tuttuğu melodramları sahnelemeye başladı. 1833’te yeniden düzenlenerek Kraliyet Victoria Tiyatrosu adını aldı. Halk arasında Old Vic adıyla tanınan tiyatro 1880’de Emma Cons tarafından içkisiz bir eğlence salonuna dönüştürüldü. 1900’de tiyatroda Shakespeare oyunlarından bölümler ve operalar sahnelenmeye, ...